Hoofdstuk 5 plantkunde

Alle families die je moet kunnen herkennen

Plantenfamilie?

Plantenfamilie?

• Lycopodiaceae / Wolfsklauwfamilie

• tussen de mossen en varens

• veel sporen

• blijft groen in de winter

• wortels langs de stengels

• STROBILUS: reproductieve structuur bestaande uit sporofyls

• vb: Lycopodium

Plantenfamilie?

• Dennstaedtiaceae / Adelaarsvarenfamilie

• 1 stengel, grote varen

• jaarlijks 1 blad

• sporangiën aan de bladrand

• vb: Pteridium aquilinum / adelaarsvaren

Isoetaceae / Biesvarenfamilie

Addertongfamilie

Ophioglossaceae

Eikvarenfamilie

Polypodiaceae

Wijfjesvarenfamilie

Athyriaceae

Plantenfamilie?

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

• korte wortelstok met schubben

• sporangiënhoopjes met nier- tot schildvormig dekvliesje

Plantenfamilie?

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

Plantenfamilie?

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

Plantenfamilie?

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

Dubbellooffamilie

Blechnaceae

Plantenfamilie?

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• heeft een sporangia-dragende tak of STROBILUS

• talrijke sporen met 2 smalle springdraden (elateren)

• vb: Equisetum (enige overblijvende geslacht)

Plantenfamilie?

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

Plantenfamilie?

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• Equisetum (geslacht)

Plantenfamilie?

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• Equisetum (geslacht)

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• bomen met rechte stam

• naaldvormige blaadjes

• bijna enkel in noordelijk halfrond

• kegels

• geslachten: Abies (zilverspar), Picea (fijnspar), Pinus (den), Larix (lork), Pseudotsuga, Tsuga,…

• Abies, Picea en Pinus veel gebruikt voor het hout in BE (naast eik, beuk etc.)

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Abies (zilverspar)

• Abies alba

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pinus (den)

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pinus (den)

• Pinus sylvestris

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Picea (fijnspar)

• Picea abies

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Larix (lork)

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pseudotsuga

Plantenfamilie?

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pseudotsuga

Plantenfamilie?

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• ronde kegel, kunnen houtig of leerachtig zijn

• kleine mannelijke kegel, vrouwelijke kegel 2-3 jaar nodig om rijp te worden

• geslachten: Juniperus (jeneverbes, inheems in BE), Thuja, Cupressus, Sequoia, Sequoiadendron

Plantenfamilie?

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• geslacht: Sequoiadendron

Plantenfamilie?

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• typische ronde kegel

Plantenfamilie?

• Cupressaceae / Cipresfamilie

Plantenfamilie?

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• geslacht: Sequoiadendron

• mammoetboom/ Sequoiadendron giganteum

• één van de grootste bomen ter wereld

Plantenfamilie?

• Taxaceae / Taxusfamilie

• groene twijgen

• gemetamorfoseerde kegels

• blaadjes naaldvormig zonder harskanalen

• zaad omgeven door een bekervormig vlezig omhulsel (ARILLUS)

• toepassing: hagen, kerkhoven

• geslacht: Taxus

• Podocarpaceae (moet je niet kunnen herkennen)

• geslacht: Podocarpus

Apenboomfamilie

Araucariaceae

Botanische naam van een familie van palmvarens

Cycadaceae

Plantenfamilie?

• Ginkoaceae

• levend fossiel, bijna niet geëvolueerd sinds de dino’s

• 1 geslacht en 1 soort: Ginko biloba / Japanse notenboom

• plant kan goed tegen luchtvervuiling, hebben de straling bij Hiroshima overleefd

Welwitschiaceae (niet kunnen herkennen)

• Ephedraceae (niet kunnen herkennen)

• geslacht: Ephedra

Bestuiving vindt enkel plaats bij volle maan. Er zijn pollination drops aanwezig bij de kegel. Bij volle maan zullen de waterdruppels het maanlicht reflecteren —> insecten worden aangetrokken —> bestuiving

Plantenfamilie?

Pinaceae / dennenfamilie

Plantenfamilie?

Cupressaceae / Cipresfamilie

Plantenfamilie?

Taxaceae / Taxusfamilie

Waterleliefamilie

Nymphaeaceae

Plantenfamilie?

• Magnoliaceae / Tulpenboomfamilie

• meeldraden overal even dik en bloemdelen spiraalsgewijs ingeplant

• Geslachten: Magnolia, Liriodendron (tulpenboom)

Plantenfamilie?

• Magnoliaceae / Tulpenboomfamilie

Plantenfamilie?

• Magnoliaceae / Tulpenboomfamilie

Laurierfamilie

• Lauraceae

• geslachten: Laurus (laurier), Cinnamomum (kaneel), Persea (avocado)

Peperfamilie

• Piperaceae

• Piper nigrum (peper)

Pijpbloemfamilie

Aristolochiaceae

Hoe herken je monocotylen?

• bijwortels

• geen secundaire groei

• parallelnervige bladeren

• embryo met één kiemlob

• vaatbundels liggen meestal verspreid in de stengel (←→dicotylen: in kring)

• bloemdelen meestal in veelvouden van 3

Plantenfamilie?

• Liliaceae/ Leliefamilie

• kruidachtig, overblijvende planten met bollen

• 6 tepalen

• geslachten: Fritillaria (kievitsbloem), Lilium (lelie), Tulipa (tulp)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Tulipa (tulp)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Fritillaria (kievitsbloem)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Fritillaria (kievitsbloem)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Lilium (lelie)

• MONOCOTYL

aspergefamilie

• Asparagaceae

• rode bessen

• geslachten en soorten: Asparagus officinalus (asperge), Hyacinthoides non-scripta (boshyacint), Agave (tequila), Polygonatum (salomonszegel)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• vooral als sierplant gebruikt

• 6 petalloïde meeldraden

• bijkroon of corona= uitgroeiingen van delen van de perianth, meeldraden of bloembodem

• 3+3 petalen

• geslachten: Amaryllis, Galanthus, Narcissus (met corona)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• Geslacht: Amaryllis

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• Geslacht: Galanthus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• Geslacht: Narcissus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium: A. cepa (ajuin), A. porrum (prei), A. sativum (knoflook), A. ursinum (daslook)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium porrum (prei)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium sativum (knoflook)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium cepa (ui)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Lissenfamilie / Iridaceae

• 3 meeldraden

• wortelstok, bol of knol

• bladen smal en lijnvormig

• Geslachten: Iris, Gladiolus, Crocus (sierplanten)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Crocus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Iris

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Crocus

• Crocus sativus / saffraankrokus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Gladiolus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Orchideeën / Orchidaceae

• wortelstok of knol

• bloemen tweezijdig symmetrisch

• sierplanten!

• epifytisch (luchtwortels op een andere plant) of saprofytisch (leven van organisch materiaal, niet groen en doen dus niet meer aan fotosynthese)

• luchtwortels met velamen (= meerlagige epidermis)

• hebben lip of labellum (zie foto ‘L’)

• hebben polliniën (=klompjes stuifmeel)

• 3 stempels vergroeid tot stempelzuil (gynostemium)

• zaden zeer klein, hebben schimmels nodig om water enzo op te nemen

• kieming met behulp van mycorrhiza-schimmel

• Geslacht: Vanilla (Madagaskar), Phalaenopsis (tropisch, veel in winkels)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Orchideeën / Orchidaceae

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Orchideeën / Orchidaceae

• Geslacht: Vanilla

• Vanilla planifolia / vanille-orchidee

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Orchideeën / Orchidaceae

• Geslacht: Phalaenopsis

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Orchideeën / Orchidaceae

• Geslacht: Phalaenopsis

• MONOCOTYL

Palmenfamilie

• Arecaceae

• oliepalm of kokosnoot bijvoorbeeld

• MONOCOTYL

Bromeliaceae

• meestal epifyten

• soorten / geslachten: Ananas comosus (ananas), Bromelia (sierplanten)

• vb ananas: schijnvrucht van bracteeën (schutbladeren) en bloemas, MONOCOTYL

Russenfamilie

Juncaceae

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• stengel driekantig

• bladeren zonder ligula (=tongetje) ←→ Poaceae

• aren alleenstaand of samengesteld

• windbestuivers

• geslachten: Cyperus, Carex, Eriophorum

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Cyperus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Carex

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Carex

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Carex

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Cyperus

• Cyperus papyrus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Cyperus

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Eriophorum

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Grassenfamilie / Poaceae

• bladen met tongetje ←→ Cyperaceae

• meestal 2-slachtig, uitzondering: maïs

• meestal 3 meeldraden, 2 stempels

• meeldraden aan de voet met meestal 2 kleine schubjes (lodiculae of zwellichaampjes, de oorspronkelijke tepalen). Kroonkafjes openen dmv zwellichaampjes.

• geheel omgeven door 2 schutbladeren: een buitenste kroonkafje (lemma) en binnenste (palea)

• aan voet van bloemen meestal 2 schutbladen (kelkkafjes of glumae)

• aartjes gerangschikt in aar of pluim

• windbestuivers

• heel veel verschillende geslachten en soorten (zie andere voorbeelden)

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Latijnse naam?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Lolium perenne / Engels raaigras

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Latijnse naam?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Lolium multiflorum/ Italiaans raaigras

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Latijnse naam?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Zea mays / maïs

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Saccharum / suikerriet

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Latijnse naam?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Triticum aestivum: tarwe

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Hordeum: gerst

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Secale: rogge

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Avena: haver

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Oryza: rijst

• Oryza sativa

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Bambusa: bamboo

• MONOCOTYL

Plantenfamilie? Geslacht?

• Grassenfamilie / Poaceae

• Phragmites: riet

• MONOCOTYL

Banaanfamilie

• Musaceae

• cilindrische pseudostengel

• Musa (banaan), geen zaden in parthenocarpe vrucht

• MONOCOTYL

Gemberfamilie

• Zingiberaceae

• geslachten Zingiber en Curcuma: bij beide wordt de wortelstok geoogst

• MONOCOTYL

Plantenfamilie?

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• meestal kruiden

• 5 kelk en kroonbladen

• ‘oneindig’ veel meeldraden

• ←→ Rosaceae: hebben wel steunblaadjes en vergroeide kelkblaadjes, deze familie heeft dat niet

• Geslachten: Ranunculus, Anemone, Aconitum napellus (giftig), Clematis

• DICOTYL

Plantenfamilie?

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• Geslacht: Anemone

Plantenfamilie? Latijnse naam?

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• Aconitum napellus

Plantenfamilie?

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• Geslacht: Clematis

Berberisfamilie

Berberidaceae

Berberis aquifolium