Biologie Hoofdstuk 8

aeroob

in aanwesigheid van O2

ammonificatie

anaeroob proces waarbij uit stikstofhoudende stoffen ammoniak (NH3) en ammonium (NH4+) ontstaan

anaeroob

bij afwezigheid van O2

anorganische stof

eenvoudige stof die vrij in de natuur voorkomt , bijvoorbeeld water, zuurstof en kalkzout; bevat geen C-keten of C-H bindingen

biomassa

de totale massa aan energierijke stoffen van een groep organismen in een ecosysteem of van een trofisch niveau

bruto primaire productie (BPP)

de hoeveelheid energie uit zonlicht die producenten vastleggen in hun organische stoffen (in kJ/m2 /jaar of in kJ/m3 /jaar)

chemo-autotroof

organismen die organische stoffen opbouwen met behulp van energie uit oxidatie van eenvoudige anorganische stoffen

chemosynthese

proces waarbij sommige soorten bacteriën, uit anorganische CO2 en H2O (bij bacteriën H2S) het organische energierijke C6H12O6 (glucose) opbouwen met behulp van energie uit oxidatie van eenvoudige anorganische stoffen

climaxstadium

het laatste ecosysteem in een successiereeks

consument van de derde orde

het derde heterotrofe organisme in een voedselketen (omnivoor of carnivoor)

consument van de tweede orde

het tweede heterotrofe organisme in een voedselketen (omnivoor of carnivoor)

consument van de eerste orde

het eerste heterotrofe organisme in een voedselketen (omnivoor of carnivoor)

consumenten

organismen die hun organische stoffen uit andere organismen halen

denitrificatie

het omzetten van nitraat (NO3-) in stikstofgas (N2)

dissimilatie

afbraak van stoffen

ecologische voetafdruk

de hoeveelheid land en water die een mens gebruikt als leefruimte, als productieruimte en om zijn afval te (laten) verwerken

energiestroomschema

schema van de stroom van energierijke biomassa op een trofisch niveau in een ecosysteem

eutrofiëring

verrijking van het oppervlaktewater met voedingsstoffen

exoten

soorten die door menselijk handelen afkomstig zijn van een ander gebied en zich vestigen in een ecosysteem

fossiele brandstoffen

aardolie, aardgas, bruin- en steenkool; de koolstof in deze stoffen is miljoenen jaren geleden vastgelegd

foto-autotroof

organismen die organische stoffen opbouwen met behulp van energie uit licht

fotochemische stikstoffixatie

chemische reactie tijdens onweer tussen O2 en N2 waarbij NO2- en NO3- ontstaan

fotosynthese

proces waarbij groene planten en sommige soorten bacteriën, uit anorganische CO2 en H2O (bij bacteriën H2S), het organische energierijke C6H12O6 (glucose) opbouwen met behulp van energie uit licht

heterotroof

organismen die organische stoffen gebruiken afkomstig van andere organismen

kringloop

de manier waarop elementen via de voedselketens weer terug komen tot hun oorspronkelijke vorm

langzame C-kringloop

de koolstof (C) is miljoenen jaren opgeslagen in de bodem, vooral in de vorm van fossiele brandstoffen en CaCO3

netto primaire productie (NPP)

de hoeveelheid gevormde organische stoffen die producenten beschikbaar hebben als bouwstof voor de voortgezette assimilatie (in kJ/m2 /dag of in kJ/m3 /dag)

nitrificatie

aeroob proces waarbij nitrietbacteriën ammoniak (NH3) en ammonium (NH4+) omzetten in nitriet (NO2-) en nitraatbacteriën nitriet omzetten in nitraat (NO3-)

organische stof

stof gemaakt door een organisme, bijvoorbeeld glucose of eiwit; bevat een C-keten en C-H-bindingen

pioniersoorten

de eerste producenten aan het begin van een successie in een ecosysteem

piramide van biomassa

geeft aan hoe de biomassa op een bepaald tijdstip is verdeeld over de trofische niveaus

piramide van productiviteit

geeft aan hoe het berekende jaargemiddelde van de biomassa in een ecosysteem verdeel is over de trofische niveaus

primaire successie

successie die start op kale grond

producenten

organismen die organische stoffen opbouwen uit anorganische stoffen

reducenten

schimmels en bacteriën in een ecosysteem die als laatste schakel van een voedselketen organisch (rest)materiaal afbreken

rotting

anaerobe afbraak van organische stoffen door reducenten

secundaire successie

successie die start na een ernstige verstoring op een al gevormde en al aanwezige humuslaag

sink

een plaats in de koolstofkringloop om koolstof (in de vorm van fossiele brandstof of kalk) op te slaan

snelle koolstofkringloop

de koolstof (C) gaat van producenten naar consumenten en komt via reducenten weer beschikbaar voor de producenten; een deel van de koolstof komt in de voedselketen bij dissimilatie vrij als CO2, duurt maximaal een paar duizend jaar

source

een plaats in de koolstofkringloop waar opgeslagen koolstof vrijkomt

stikstoffixerende bacteriën

knolletjesbacteriën zetten stikstofgas (N2) uit de lucht om in ammoniak (NH3)

stikstofkringloop

de route van het element stikstof (N) in een ecosysteem

subclimaxstadium

stadium waar de successie blijft steken, (vlak) voor het climaxstadium

successie

opeenvolgende verandering van de soortensamenstelling van planten en dieren

trofisch niveau

de plaats van een organisme in een voedselketen

uitspoeling

het verdwijnen van voedingsstoffen uit het ecosysteem naar het grondwater