Nederlands - Stijlfiguren

Acconsonantie of medeklinkerrijm

Rijm van medeklinkers.

alliteratie

Gelijkluidendheid van beklemtoonde medeklinkers aan het begin van woorden.

assonantie

Gelijkluidendheid van beklemtoonde klinkers.

Rijk rijm

Twee woorden klinken volledig gelijk.

Volrijm

Gelijkluidendheid van een of meer lettergrepen aan het einde van woorden.

Mannelijk rijm

Eén eindlettergreep rijmt.

Vrouwelijk rijm

Twee eindlettergrepen rijmen.

glijdend rijm

Drie eindlettergrepen rijmen.

Gepaard rijm

Rijmschema AABB

Gekruist rijm

Rijmschema ABAB.

Omarmend rijm

Rijmschema ABBA.

Eindrijmen

De rijmende woorden staan aan het einde van de versregels.

Voorrijm

De rijmende woorden staan aan het begin van opeenvolgende versregels.

Middenrijm

De rijmende woorden staan in het midden van twee of meer versregels.

Binnenrijm

De rijmende woorden staan binnen dezelfde versregel.

overlooprijm/kettingrijm

Het laatste woord van een versregel rijmt met het eerste woord van de volgende regel.

klankexpressie of klanksymboliek

Het gebruik van specifieke klanken om emoties of sfeer te benadrukken, zoals zachte klanken voor rust of harde klanken voor intensiteit.

Onomatopee

Woorden waarvan de klanken een bepaald geluid nabootsen.

Ritme

afwilsseling van tempo (vlug tegenover langzaam, gebruik van pauzes en melodie (beklemtoonde tegenover onbeklemtoonde lettergrepen)

Metrum

Een vast ritmisch patroon, dat een terugkerende vorm aanneemt, waarbij elke versregel verdeeld kan worden in een aantal gelijke delen.

Animalisering

Een mens, object of abstract begrip krijgt dierlijke eigenschappen.

Metafoor

Een vergelijking op grond van een overeenkomst waarbij het vergelijkingswoord niet genoemd wordt.
(x is y)

Metonymie

Een begrip wordt indirect genoemd door een woord dat ermee verbonden is.
Voorbeeld: Ik geniet van een goed glas (bedoeld wordt: een drankje).

Personificatie

Een object, dier of abstract begrip krijgt menselijke eigenschappen.

Synesthesie

Waarnemingen van verschillende zintuigen worden aan elkaar gekoppeld.

Vergelijking

Met een vergelijkingswoord wordt gewezen op een overeenkomst tussen het verbeelde en het beeld.
(x is als y)

anafoor

herhaling van woorden aan het begin van elkaar opvolgende verzen of zinnen.

chiasme

de overeenkomstige termen van twee formuleringen worden in omgekeerde volgorde geplaatst

climax

een geleidelijke stijging naar een hoogtepunt, opsomming met steeds sterkere woorden.

anticlimax

opsomming met woorden fie steeds zwakker worden.

enjambement

een zin is verdeeld over twee of meer versregels. De bedoeling is een woord of woordgroep meer klemtoon of betekenis te geven.

herhaling

door woorden of woordgroepen te herhalen krijgen ze speciale aandacht.

parallelisme

zinsdelen of zinnen/verzen met gelijke opbouw

hyperbool

een overdrijving, gevoelens of een idee worden te sterk uitgedrukt.

understatement

gevoelens of een idee worden opzettelijk te zwak uitgedrukt

antithese

een tegenstelling, twee aan elkaar tegengestelde begrippen die bij elkaar geplaatst worden zodat ze meer opvallen.

paradox

een stelling die op het eerste zicht een tegenstrijdigheid bevat, maar twee schijnbaar tegengestelden toch weet te verzoenen.

oxymoron

een bijzondere vorm van een tegenstelling waarbij twee elkaar uitsluitende begrippen worden gecombineerd tot een begrip.

litotes

een eufimisme waarbij iets wordt omschreven door het tegenovergestelde ervan te ontkennen (niet/geen +adj)

neologisme

een nieuw woord, uitgevonden door de auteur om zijn ideeën of gevoelens beter te kunnen uitdrukken

woordspelling/dubbele bodem

er wordt gespeeld met een woord of uitdrukking waarbij de letterlijke en figuurlijke beteknis van dat woord of die uitdrukking gecombineerd worden om tot een speels (vaak humoristisch) effect te komen.

allusie

een toespeling op (= indirecte of subtiele verwijzingen naar) iets wat iedereen kent (een uitspraak, een sprrekwoord, een titel van een boek of een film, een persoonsnaam…..)