Rozdział: Różne formy kontaktu z kulturą i sztuką. Jesteśmy odbiorcami i współtwórcami

Jesteśmy odbiorcami i współtwórcami

• Dostęp do kultury i sztuki bywa ograniczony i odpłatny
• Aby w pełni czerpać z zasobów kultury i sztuki, warto najpierw dowiedzieć się:
  • Jak działa świat sztuki
  • Gdzie jest w nim nasze miejsce
  • Jakie mamy w nim prawa

Czym jest świat sztuki i jak działa?

• Zglobalizowana sieć powiązań między twórcami oraz osobami i instytucjami udostępniającymi dzieła sztuki, a odbiorcami
• Ten układ jest dynamiczny, zmienny i wymaga aktywności wszystkich uczest­ników, zarówno profesjonalistów, jak i amatorów
• Sztuka nie istnieje bez odbiorców
• Poszczególne elementy wpływają na nasze upodobania i przyzwyczajenia jako odbiorców
• Panują w nim nieustanny ruch i wy­miana informacji - w ten sposób tworzą się treści i wartości współczesnej sztuki
• Proces ten odzwierciedla specyfiki dzisiejszych czasów oraz ich pro­blemy, związane m.in. z:
  • Zanieczyszczaniem środowiska
  • Ubóstwem
  • Terrory­zmem
  • Migracją ludności
• Zglobalizowany świat sztuki to:
  • Dzieła i zjawiska omawiane w mediach
  • Znane instytucje
  • Tradycje narodowe i regionalne
  • Twórczość o lokalnym zasięgu
• Jako odbiorcy stanowimy pełnoprawną stronę tej relacji - artyści i znawcy sztuki:
  • Biorą pod uwagę nasze potrzeby
  • Zapraszają nas do dialogu
  • Zapraszają nas do wspólnego tworzenia sztuki
• Aby dzieła mogły funkcjonować w przestrzeni społecznej, muszą zostać:
  • Za­prezentowane przez twórców w muzeach, galeriach albo w przestrzeni miast
  • Skomentowane przez krytyków sztuki
  • Obejrzane, zinterpretowane i oce­nione przez widzów

^^Świat sztuki:^^

• Platformy komunikacji:
  • Internet
  • Wystawy
  • Festiwale
  • Przestrzeń miejska
  • Nagrody artystyczne
  • Aktywność kuratorów, reżyserów wystaw, wypowiedzi artystów
• Odbiorcy:
  • Widzowie
  • Współtwórcy
  • Uczestnicy
  • Konsumenci
  • Użytkownicy
• Krytyka i edukacja:
  • Recenzje
  • Artykuły w prasie
  • Artykuły w internecie
  • Książki o sztuce
  • Blogi
  • Nauka w szkołach i na uczelniach
• Twórczość:
  • Działalność artystów
• Dzieła sztuki:
  • Materialne:
  • Obrazy
  • Rzeźby
  • Niematerialne:
  • Akcje
  • Zdarzenia
• Instytucje:
  • Narodowe i lokalne muzea
  • Centra sztuki
  • Państwowe i prywatne galerie
  • Instytucje pozarządowe
  • Domy kultury
  • Biblioteki
  • Kawiarnie artystyczne
  • Szkoły artystyczne
• Rynek sztuki:
  • Aukcje
  • Targi sztuki
  • Aktywność kolekcjonerów
  • Aktywność sponsorów

Różne możliwości kontaktu z kulturą i sztuką

• Możesz spotkać się z artystą i wziąć udział w organizowanej przez niego akcji
• Sposobem czynnego kontaktu ze sztuką jest także nasz własna twórczość
• Im wyższe kompetencje kulturo­we, tym większa:
  • Otwartość na inne kultury i różnorodność sztuki
  • Tolerancja dla odmienności
• Znajomość różnych sposobów uczestnictwa w życiu artystycznym i jego współtworzenia daje okazję:
  • Poszerzyć własne kompetencje kulturowe
  • Opanowanie ko­dów i symboli kulturowych
  • Umiejętność odczytania języka sztuki
  • Swoboda samodzielnego dokonywania interpretacji
• Zalicza się do nich kontakt:
  • Bierny
  • Czynny
  • Darmowy
  • Płatny
• Aktywny odbiór kultury polega na:
  • Świadomym wyborze wartościowych treści
  • Krytycznym stosunku do tego, co oglądamy
• Dzieła sztuki masz okazję podziwiać w:
  • Mu­zeach
  • Galeriach sztuki
  • Na biennale i targach
  • W przestrzeni miejskiej:
  • W parkach
  • Na ulicach
  • Na ścianach budynków
• Oglądasz repro­dukcje prac w:
  • Internecie
  • Czasopismach
  • Książkach

Instytucje kultury oraz ich zadania

• Coraz większy wpływ na sferę kultury i sztuki wywierają NGO (non governmen­tal organisation), co oznacza 'organizacje pozarządowe', które:
  • Wspierają tworzenie dzieł
  • Pełnią funkcję:
  • Praktyczną
  • Kulturotwórczą
  • Zapewniają trwałość kultury, poprzez:
  • Przechowywanie jej dóbr
  • Ochronę jej dóbr
  • Popularyzację jej dóbr
  • Do tych instytucji należą:
  • Muzea
  • Centra sztuki
  • Galerie
  • Teatry
  • Ośrodki kultury
  • Biblioteki
  • Animują kulturę:
  • Organizują życie kulturalne lokalnych społeczności
  • Umożliwiają kontakt twórcom oraz od­biorcom
• Ważną rolę w podtrzymywaniu życia artystycznego odgrywają instytucje:
  • Państwowe
  • Prywatne
  • Międzynarodowe
  • Krajowe
  • Lokalne

^^Funkcje instytucji kultury:^^

• Teatry:
  • Przygotowywanie:
  • Premier spek­takli
  • Scenografii (oprawy plastycznej)
  • Kostiumów
  • Oświe­tlenia
  • Muzyki
• Centra sztuki:
  • Współpraca z innymi ośrodkami
  • Organizacja:
  • Ekspozycji
  • Akcji artystycznych
  • Warsztatów
  • Projekcji
• Galerie sztuki:
  • Kupowanie dzieł sztuki
  • Eksponowanie dzieł sztuki
  • Sprzedaż dzieł sztuki
• Biblioteki:
  • Organizacja:
  • Spotkań
  • Konkursów
  • Wystaw
  • Przechowywanie, gromadzenie i ochrona zbiorów:
  • Książek
  • Cza­sopism
  • Nagrań
• Muzea:
  • Przechowywanie dzieł sztuki
  • Gromadzenie dzieł sztuki
  • Ochrona dzieł sztuki
  • Organiza­cja:
  • Wystaw
  • Wernisaży
  • Finisaży
• Ośrodki (Domy) Kultury:
  • Działania wzmacniające poczucie wspólnoty społecznej
  • Organizowanie:
  • Zajęć
  • Spotkań
  • Warsztatów
  • Wystaw
  • Przedstawień
  • Projekcji filmów

Jak działa współczesne muzeum?

• Każde muzeum jest ogniwem sieci, dzięki której świat sztuki komunikuje się ze sobą i wytwarza wspólne wartości
• Muzeum to miejsce:
  • Spotkania nadawców i odbiorców sztuki
  • Współtworze­nia przez nich nowych treści
  • Dyskusji
  • Zdobywania wiedzy

^^Działalność muzeum:^^

• Wystawy z własnej kolekcji, wystawy czasowe, wernisaże, finisaże
• Archiwizowanie dzieł i dokumentów, wydawanie książek, tworzenie aplikacji mobilnych ułatwiających zwiedzanie
• Pośredniczenie pomiędzy artystami a publicznością (dialog społeczny)
• Kolekcjonowanie zbiorów dzieł, ich ochrona i udostęnianie
• Działalność w sieci: wirtualne kolekcje i ekspozycje
• Projekty z młodymi twórcami, organi­zowanie akcji artystycznych
• Miejsca do spędzania czasu: kino, kawiar­nia, biblioteka i czytelnia
• Projekty edukacyjne oraz społeczne
• Kontakty i współpraca z innymi muze­ami i galeriami oraz kuratorami
• Rezydencje artystów, czyli ich dłuższy pobyt i praca w danym muzeum
• Organizacja konferencji
• Popularyzowanie artystów lokalnych na świecie i zagranicznych w regionie
• Zamawianie prac u artystów
• Promowanie miasta i regionu

Prawo autorskie a dobro korzystania z dóbr kultury

• Korzystanie z dzieł sztuki i ich reprodukcji - uwiecznianie, kopiowanie, prze­kształcanie i rozpowszechnianie prac artystycznych - podlega przepisom pra­wa autorskiego
• Chroni ono artystów oraz ich utwory, niezależnie od tego jaka jest to praca, jest ona zabezpieczona przepisami
• Dzieje się tak bez względu na wartość, poziom artystyczny czy przeznaczenie dzieła
• W myśl prawa autor­skiego dzieło jest własnością artysty - jako efekt jego pomysłu i pracy
• Od­biorcy nie mogą dowolnie wykorzystywać utworu bez wiedzy i zgody twórcy lub jego spadkobierców
• Nie wolno podpisywać cudzych prac albo ich fragmentów jako własnych
• Możemy na własny użytek fotografowac dzieła sztuki lub zapisywać ich kopie na dysku własnego komputera
• Prawo cytatu pozwala nam prezentować i rozpowszechniać utwory w ce­lach edukacyjnych, badawczych lub twórczych. Musimy jednak pamiętać o podaniu autora wykorzystanego dzieła oraz źródła do którego sięgneliśmy
• Treści znalezione w sieci również podlegają prawu cytatu
• Z prawem do ochrony twórczości jest powiązane prawo do ochrony wizerunku. Zakazuje ono publikowania zdjęć innych osób bez ich wiedzy i zgody
• Jeżeli postąpimy wbrew przepisom prawa autorskiego, możemy dopuścić się plagiatu. Nazywamy tak opublikowanie pod własnym nazwiskiem prac innych osób. Wedlug polskiego prawa plagiat jest przestępstwem
• Żyjący au­tor albo jego spadkobiercy przez 70 lat po jego śmierci mają prawo do wynagrodzenia za wykorzystanie utworu. Po upływie 70 lat od śmierci twórcy jego prace trafiają do domeny publicznej. To wspólne dobro ludzkości, z którego wszyscy mogą bezpłatnie korzystać, jeśli podadzą autora i tytuł dzieła oraz źródło pozyskania repro­dukcji
• Na domenę publiczną składają się:
  • Dziedzictwo kulturowe
  • Język
  • Ogół wiedzy

^^Kultura:^^