H6 ADHD & ASS

Wat betekent ADHD en wat zijn de kernsymptomen?

DHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. De kernsymptomen zijn:

• Aandachtstekort (extreme afleidbaarheid)

• Hyperactiviteit

• Impulsiviteit

Wat zijn de diagnostische criteria voor ADHD volgens de DSM-5?

• Minstens 6 (bij volwassenen 5) symptomen van onoplettendheid en/of hyperactiviteit-impulsiviteit

• Symptomen aanwezig gedurende minstens 6 maanden

• Aanwezig vóór de leeftijd van 12 jaar

• Niet leeftijdsadequaat

• Aanwezig in meerdere contexten

• Verstoren het functioneren

Onvoldoende aandacht details - achteloos fouten maken

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Moeite aandacht bij taken houden

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Luistert niet bij aanspreking

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Volgt aanwijzingen niet op
Zaken niet afmaken
Verplichtingen na te komen

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Organisatie van taken/activiteiten

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Afkeer van taken die langdurige mentale inspanning vragen

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Raakt dingen kwijt

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Afgeleid door uitwendige prikkels

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Vergeetachtig

Symptoom verhoogde afleidbaarheid/aandachtstekort

Onrustig bewegen, draaien stoel, niet blijven zitten

Symptoom hyperactiviteit

Rennen, klimmen, subjectieve gevoelens rusteloosheid

Symptoom hyperactiviteit

Moeilijk rustig bezighouden

Symptoom hyperactiviteit

doordraven, aan 1 stuk door praten

Symptoom hyperactiviteit

Antwoorden voor vraag klaar is

Symptoom impulsiviteit

Moeite op beurt wachten

Symptoom impulsiviteit

Verstoord bezigheden van anderen / dringt zichzelf op

Symptoom impulsiviteit

Subtypes ADHD (3)

1. Gecombineerd type (meest voorkomend)

2. Overwegend onoplettend type

3. Overwegend hyperactief-impulsief type

Welke executieve functies zijn vaak verstoord bij ADHD?

• Inhibitie (impulsen onderdrukken)

• Werkgeheugen (informatie vasthouden en manipuleren)

• Cognitieve flexibiliteit (aanpassen aan veranderende situaties)

Inhibitie - EF

·      Doelgericht kunnen stoppen van gedrag

·      Zich verzetten tegen alles wat het bereiken van een doel dreigt te verhinderen (interferentiecontrole)

Werkgeheugen - EF

·      Vermogen om actief relevante informatie in het geheugen vast te houden, deze te manipuleren en reorganiseren

Redeneren, plannen en doelgericht gedrag uitvoeren

Cognitieve flexibiliteit - EF

• Vermogen om niet gewenste gedragingen, gedachten of emoties te onderdrukken en over te schakelen op meer passende gedragingen, gedachten of emoties

• Zorgt ervoor dat we ons in veranderende situaties op tijd en op adequate wijze kunnen aanpassen

Rol opvoeding & omgeving EF

·      De rol van ouder en school; faciliterend of remmend

·      Ouder-kindinteractie à vroege ontwikkeling van de hersenen à EF

·      Opvoeding: adequate opvoeding => positief effect op EF

o  Sensitiviteit

o  Responsiviteit

o  stimuleren van autonomie

·      => EF: werkgeheugen, inhibitie, cognitieve flexibiliteit

·      De specifieke manier van opvoeden hangt samen met de ontwikkeling van EF en dus ook met afwijkingen hierin

Waarom zelfregulatie

o  Lange tijd concentreren;

o  Vooruit denken en doelgericht bezig blijven;

o  Afleidingen weerstaan;

o  Directe beloningen uitstellen voor een beloning op een later tijdstip

=> Gunstige ontwikkeling

=> sturen van eigen gedrag en emoties

o  De vaardigheden die zelfregulatie mogelijk maken worden aangestuurd door de executieve functies (EF)

Etiologie (soorten)

1. Biologisch

2. Psychologisch

3. Omgeving

Biologisch - etiologie

1. 70% erfelijkheid

2. Anatomie hersenen / functie

3. Neurotransmissie dopamine en noradrenaline weinig opname

Psychologisch - etiologie

• Tekort aan EF

• Afwijkende tijdperceptie

• Motivatieproblemen

Omgevingsfactoren - etiologie

• zwangerschapscomplicaties

• Lage SES

• Opvoedingsstijl

• Voeding (controversieel)

Gevolgen ADHD

schoolproblemen

sociale problemen

middelengebruik

financiële moeilijkheden

Wat zijn de behandelmogelijkheden bij ADHD?

1. Medicatie: methylfenidaat (bv. Rilatine) – werkt op dopamine/noradrenaline

2. Gedragstherapie: oudertraining, stop-denk-doe-programma’s

3. Voeding: eliminatiediëten (nog experimenteel)

Wat is de link tussen ADHD en obesitas?

• Hogere prevalentie van obesitas bij ADHD

• Verklaringen: verstoorde zelfregulatie, verhoogde beloningsgevoeligheid, minder fysieke activiteit

• Moeilijkheden met therapietrouw bij gedragsverandering

Hoe verklaart het duaal procesmodel de link tussen ADHD en obesitas?

• Bottom-up processen: sterke reactie op voedselprikkels

• Top-down processen: zwakke zelfcontrole en inhibitie

• ADHD = disbalans tussen deze systemen → verhoogd risico op overeten

ASS - WAT?

·      Een stoornis die ernstige belemmeringen van de aandacht, de cognitie, de communicatie en het sociaal functioneren kan veroorzaken

·      De betrokkene is minder goed in staat andere mensen te lezen, taal te gebruiken en sociale interactie te vertonen

~theory of mind: perspectiefneming

Genetische component

Behandeling ASS

·      geen medicatie – gedragstherapie om, om te gaan/ ondersteunen van symptomen.

o  Gedragstherapie

o  Andere omgeving => zodat ze beter functioneren

o  Beter voorspelbaarheid hoe beter ze functioneren

o  Meerwaarde aan scripts