pyschology | Quizlet

5 functies van religeuze coping stijlen

betekenis

controle + grip

troost

verbondenheid

levens verandering

vb

Zoeken naar betekenis:"Waarom moest mijn kind overlijden? Misschien heeft God een groter plan."

Zoeken naar controle:"Ik bid dat God mij helpt dit moeilijke gesprek goed te voeren."

Troost zoeken bij God:"In het gebed voel ik rust en liefde, zelfs tijdens mijn burn-out."

Intimiteit met God:"Ik praat elke dag met God als met een vriend. Dat helpt me niet eenzaam te voelen."

Levensverandering:"Na mijn verslaving vond ik God, en ik ben een totaal ander mens geworden."

relgie als postieve coping in 4 situaties

- community die ondersteunt

- religie als middel met juiste toepassing

- relgiie interpeteren bij de juiste situatie

- evenwicht in leven samaen met religie

vb

1. Geloofsgemeenschap:Na een verlies wordt iemand gesteund door zijn kerk, wat troost en verbondenheid geeft.

2. Juiste toepassing:Bij geldproblemen bidt iemand én zoekt hulp via zijn religieuze gemeenschap.

3. Passende interpretatie:Na een miskraam ziet iemand het niet als straf van God, maar als deel van het leven.

4. Samenhangend geloof:Iemand gebruikt gebed én inzet tijdens examens; geloof en dagelijks leven zijn in balans.

Secularization Theory

verlies van religie in de samenleving.

compte = relgie helemaal weg

weber= disenchanment of the world

peter berger jonger= religueez invloed in society weg --> ontzuiling enprivatisering van het geloof

peter berger ouder= desecularizatie, alleen in eu. pluralism --> relgieuze keuze

luckman =privatisering vanr religie

taylor = pluralizatie--> secularizatie

individualisering theory

weg met institutionele controle (kerk)

religie meer een zelf expressie wat we zelf kiezen . we mixen relgies en dogmas.

market theory relgie

rodney stark - roger finke

religie zoals vrije markt --> ontwikkeling van relgies en competetie.

Copingstijlen

Probleemgericht: Gericht op het oplossen of aanpakken van het probleem.Voorbeeld: bidden én actief hulp zoeken bij ziekte.

Emotiegericht: Gericht op het omgaan met emoties.Voorbeeld: troost zoeken in gebed of religieuze muziek.

Passief vs. Actief:

Passief: Afwachten of overlaten aan God.Voorbeeld: "God zal het wel oplossen."

Actief: Zelf handelen, eventueel met Gods hulp.Voorbeeld: "Ik doe mijn best, met Gods steun

Drie klassieke stijlen:

- Deferring (uitstellend): Alles aan God overlaten.

- Self-directing (zelfsturend): Zelf handelen zonder God in te schakelen.

- Collaborative (samenwerkend): Mens en God werken samen - vaak het meest effectief.

Betekenis geven aan lijden

Positieve religieuze herwaardering:Bijv. "Deze beproeving maakt me sterker in mijn geloof."

Straffende God:Bijv. "Dit is mijn straf van God." → meestal negatief effect.

Het werk van de duivel:Bijv. "Satan test mij." → kan afschuiven of conflict vergroten.

Hertaxatie van Gods macht:Bijv. "God is met me, maar niet alles ligt in Zijn hand."

religious pluralism

Religieus pluralisme is een moderne sociale situatie waarin mensen met verschillende etniciteiten, wereldbeelden en morele overtuigingen vreedzaam samenleven.

Berger leidt dit tot meer keuzemogelijkheden in geloof, wat religieuze zekerheid ondermijnt en twijfel bevordert. De nadruk verschuift van traditionele religie naar individuele geloofskeuzes, met grote gevolgen voor religieuze identiteit.

Deprivatization of Religion (Casanova, 1994)

Casanova stelt dat religie niet volledig uit het publieke domein is verdwenen, maar juist opnieuw zichtbaar wordt in de politiek, het maatschappelijk middenveld en sociale bewegingen. Deze "deprivatisering" betekent dat religie opnieuw invloed uitoefent op publieke debatten en normen, ondanks eerdere voorspellingen van secularisatie.

Intersectionality in Religion

Intersectionaliteit (Crenshaw, Collins) laat zien dat sociale ongelijkheden—zoals geslacht, ras, klasse en religie—met elkaar verweven zijn. In religie betekent dit dat ervaringen van bijvoorbeeld een zwarte moslima anders zijn dan die van een witte moslima. De sociologie van religie begint pas recent deze complexe kruispunten te bestuderen. Intersectionaliteit helpt om de diversiteit binnen religieuze gemeenschappen beter te begrijpen.

Rise of Nonreligion

Wereldwijd groeit het aantal mensen zonder religie, vooral onder jongeren. Dit komt door generatieverschuivingen, sociale veranderingen, en afwijzing van religieuze autoriteit. Niet-religie varieert van atheïsme tot spiritueel maar niet religieus. Het is vaak niet vijandig, maar fluïde. Gebrek aan religieuze opvoeding voorspelt vaak blijvende onverschilligheid. Nonreligie is nu een zelfstandig studiegebied.

Religion and Gender

Religie en gender zijn nauw verweven: feministische golven hebben religie zowel bekritiseerd als hervormd. Postseculier feminisme erkent christelijke, islamitische en joodse feminismen. Vrouwen tonen agency binnen religie, wat verder gaat dan onderdrukking of verzet. Intersectionaliteit toont hoe religieuze ervaringen verschillen per geslacht, seksualiteit en etniciteit. LGBTIQ+ gelovigen creëren inclusieve religieuze ruimtes en herinterpreteren teksten.

Religion, Race & Migration

Sociologisch onderzoek naar religie negeerde lange tijd ras, met uitzondering van Afro-Amerikaanse kerken. Tegenwoordig groeit de aandacht voor de racialisering van religieuze minderheden, vooral moslims in het Westen. Migratie hervormt religie via revitalisering, aanpassing en conflict. Etnische en religieuze identiteiten verschuiven, waarbij religie ook een rol speelt in verzet tegen racisme. Toekomstig onderzoek moet ras, religie en transnationale netwerken integreren.

du bois (zwarte man in vs) is daar lang geleden ook over begonnen en manrtineau ook (vrouwelijke socioloog in 19de eeuw)

key features modernity

weber en turner

- ascetische discipline = hard werken, somber leven, plichtsgevoel(protenstaische gedachte goed)

- secularistie= minder religie in de publieke sfeer en staat

- instrumentele rationaliteit = midddel-doel mindset, dingen doen voor oplevering van gedragd.

- differentatie van levensfeer= alles word opgedeelt in domeinen in society, dit lijkt tot domein met eigen regels

- beauracratie= hierachie, regels administratie en formeel structuren.

- monetaire waardering= geld is steeds belangerijker

bruce over secularization debat

pluralism --> zorgt voor secularization?

bruce = protestntisme --> versplintering --> ondermijning autoriteit kerk-->

paradox van revivivalism of secualrization

Harriet Martineau (1802-1876)

Harriet Martineau (1802-1876) wordt gezien als de eerste vrouwelijke socioloog. Ze vertaalde het werk van Auguste Comte, maar schreef ook zelf over ras, politiek en democratie. Ze combineerde empirisch onderzoek met theorievorming en pleitte voor een kritische sociologie die ethisch moest zijn en onderdrukking moest bestrijden. Martineau was sceptisch over religie als machtsinstrument en beïnvloedde later denkers als Weber, Du Bois en Durkheim.

karl marx

category of time (CR)

Volgens Durkheim is tijd een collectieve representatie die ontstaat uit sociale ritmes (zoals seizoenen, rituelen). Tijd is dus sociaal, niet universeel. Cultuur is een interdependente structuur: mensen creëren symbolen en rituelen (expressive functie), die vervolgens gedrag sturen en sociale orde mogelijk maken (permissive functie). Wij vormen cultuur, maar cultuur vormt ook onze waarneming van realiteit - inclusief tijd.

Peter Berger

stelde dat

werkte samen met luckman

- secularisatie religie terugdringt naar de privésfeer.

- De sacred canopy - het gemeenschappelijke religieuze wereldbeeld dat er een pact is met god - verdwijnt, waardoor mensen zélf moeten kiezen wat ze geloven.

- In de VS ziet hij religie als statusmiddel i.p.v. innerlijke overtuiging.

- Religie = mensne maken geordende cosmos en leggen dit uit met religie.

en is volgens een sociaal construct: mensen maken religie, maar religie vormt ook hen terug (social construction theory).

- Hij zag religie ook als vorm van cognitieve balans: mensen verdragen geen betekenisloosheid of tegenstrijdigheid.

- pleitte hij voor conservatief humanisme (dit werd bekritiseerd als racistisch, seksistisch en anti-progressief)

thomas luckmann

- legde een brug tussen mirco- macro sociologie

- ging verder op werken van schutz (fenomology) en mead(symbolische interactionism= richt zich op hoe mensen via sociale interacties betekenis geven aan de wereld. Centraal staan symbolen)

the sociol constuction= extrenalisatie- objecivering- internalisatie

religie = betekenis geven aan boven natuurlijke (hoeft niks met god te maken hebben )

ernst troeltsch

typology waar hij kijkt naar sect en chruch. hij gaat verder op weber.

church =

- geistutioneert

- regels

- geboren erin

-goede band met society

- inclusief

- groot

- voor iedereen

sect=

- prive

- gaat er vrijwillig in

- personal commitment

- klein

- exclusief

mysticism=

- voor rijke die probleem hebben met instiutiole kerk

- meer prive

- geen vorm

belangerijkvoor begrijpen, vergelijken , beoordelen en verandering bekijken.

W.E.B du bois

Intersectionaliteit: Rassen-, klasse- en genderidentiteiten zijn met elkaar verweven. en iederee heeft andere ervaring gebaseerd op uitelrijk

Mythe van neutraliteit: Wetenschap en samenlebing is niet neutraal, maar beïnvloed door machtsstructuren die racistisch zijn

The Veil: Sociale scheiding tussen zwarte en witte mensen.

Double Consciousness: Gespleten identiteit van zwarte mensen; bewust van hoe ze door anderen gezien worden. en nooit echt er bij horen

Color Line: Maatschappelijke scheiding op basis van ras.

Whiteness als sociale constructie: Whiteness is een provilege en machtspositie. macht en ongelijkheid.

Religie: Zwarte kerk als sociale kracht en communty maar sommige gefocust op winst en macht , witte kerk als stabilisator van ongelijkheid.

Emile Durkenheim (1858-1917)

Sacred: Het heilige, buiten het gewone leven, bijvoorbeeld rituelen, symbolen en heilige objecten.

Profane: Het alledaagse, tegenover het heilige, zonder rituele betekenis.

Totemisme: Religie waarin bepaalde objecten, dieren of planten een symbolische rol spelen in het verbinden van groepen.

Zelfmoord: Durkheim's theorie dat religie een sociale functie vervult door gemeenschappen samen te houden, wat zelfmoord kan verminderen.

Sui Generis: Het idee dat de samenleving als een unieke entiteit bestudeerd moet worden, los van de individuen.

Functionalisme: Samenleving werkt als een machine, waar elke functie bijdraagt aan de stabiliteit van het geheel. Conflict veroorzaakt verstoring, maar is niet inherent.

Solidariteit:

Mechanisch: Gebaseerd op gedeelde waarden en tradities, zorgt voor afhankelijkheid en samenwerking.

Organisch: Afhankelijkheid door verschillende, gespecialiseerde rollen, waarbij de samenlevingsstructuur verschilt per functie.

Individualisatie: Het proces waarbij individuen steeds meer zelf keuzes maken, onafhankelijk van traditionele gemeenschappen en sociale structuren.

Anomie: Het gevoel van normloosheid en sociale verwarring dat optreedt wanneer er onvoldoende integratie en binding is tussen individuen en de samenleving.

Religie en Solidariteit: Durkheim zag religie als essentieel voor het behouden van sociale solidariteit, vooral in tijden van verandering en individualisatie.

Social Choice: Keuzes die individuen maken in de samenleving, beïnvloed door sociale structuren en religieuze waarden die solidariteit bevorderen.

Max Weber

3 soorten autoriteit = 1. traditoneel, charsmatic, legal ratio

protestanism--> capitalism

social action = probeerde te begrijpen waarom mensne handelen zoals ze doen(gericht op andere )

traditioneel = omdat het altijd zo is

affectieve = uit gevoelens en emotie

purpose -action = voor een doel, middelen gebruiken

value-action= voor morele en etshcise redenen

social position en view religie -

poor = redemption, salvation

middle class = spirutele groei

upper class = succes geven door god

beaurcratie= volgt protenstaische waarde

relgiie steeds minder--> disenchanmtent of the wold , religie en mysterie verwijdwijnne door moderniteit.

religie is gemaakt door maatschappij om vragen over bestaan te beantwoorden, cultuur drager, sociale orde te creeren

george simmel

socioloog, keek vooral naar het individu in sociale strcuturen . maakte de theory of social form waar mensnne in cirkles zaten die elkaar verbonden en scheiden.

religie as hier een circlce die mensne bij elkaar rbacht uit vershcillende cirkles. = sociation= mensen zijn en verbonden in een groot dynamisch web.

maakte verschil tussen religie en religiosity.. waar religiosity het fundemtele was en basis van relgie. religie is het geistutioneerde met rituals en communty enr egels. religiosity is het subjectieve spirituele.

schreef ook over intersectionality = je achtergrn bepaalt je ervaring en je identiteit

domance of the objective culture = de cutluur worden zoveel dat mensen numb worden en een blase houding krijgen. een reactie op te beschermen van overstimulatie.

art, religion, scholarship geeft mensne een uitweg.

atitudde of the soul-= een manier van kijken naar de wereld en legt nadruk op de sybolen en subjectieve betekenis en hoe ze omgaan met de wereld

pargment coping en religie

soorten

collobaratieve = samen oplossigen zoeken

smeken = smeken om hulp maar niks doen

passief = god alles laten doen en zelf niks behalven vrae

indivueel= je kan het zelf en je vraagt god niks

5 stijlen en fucntie

trooste= ik voel rust omdat god liefde geven

controle +grip = geef mij kracht voor...

verbodneheid = vreidnshcap --minder eenzaam

transformatie = leven veranderne

betekenis = groter geheel

park meaning making

Global Meaning and Meaning-Making Process:

Global meaning: Based on beliefs, goals, and subjective experiences (feelings and emotions).

Situational meaning: Adapts to specific situations and experiences.

Meaning crisis: After a traumatic event, individuals may experience confusion and distress, leading to a re-evaluation of their global meaning to restore balance. This process can involve cognitive reappraisal (adjusting thoughts to protect emotions).

Stress-related growth can occur in:

Social relationships

Inner resources

Health

Life philosophies

Spirituality and religious coping

james fowler

focust op relgie en maakt 7 stages, waar mensen hun geloof ontwikkelen

0- seeds are planted

1- beginnen met praten krijgen ideen mee van ouders en society

2- geloof is heel concreet en letterlijk

3-je volgt nog blindelings the community en de geloven daar uit.

4je begint kritische te kijken naar je geloof en meer na te denken over je persoonlijke geloof

5 je kijk naar paradoxen en ziet de complexitteit van relgiie en staat open voor transcendte ervaringen

6 hoger leven waar je vebonden voelt met alles en iedereen en je hebt transdencete ervaringen

hij stelt een verschil tussen relgie ( overtuigingen en praktijken van het geloof ) en geloof( van binnen uit gevoel van vebondeheid, en helpt met coping)

kenmerken geloof

het geloof - hogere macht

commitment- waardering en toewijding

meaning construction - verhalen en myhtes

jean piaget

grote focus op leren en denken / cogitieve en morale ontiwkkeling

steeds balance zoeken tussen assimilatie en accomadatie

4 stages cognitieve

1. je bent jong en je bent veel aan het ontdekken door je senses en je ontwikkelt mobiltity. je ontwikkelt object permance. egocentrisch, je bent je bewust dat er andere dingen izjn buiten je eigen lichaam 4 maanden.

2. je gaat dingen vragen en veel bezig zijn met fantasien.4 jaar = je krijgt birth of primitieve cogintieve gedachtes. je kan niet begrijpen dat mensen anders denken. . je denkt vooral in sybolen en denkt met intituive gedachte,

3. je begint te snappen dat mensne neit denken zoals jij, je kan conclusies trekken= inductieve reasoning. je kan sorteren. je snapt conservaiton = mate begrijpen dus volume, gewicht enz

4. je snapt hypotheses. je kan empatisch zijn en conclusies treken en genarliseren. je snapt concpeten en identiteit en moraliteit.

2 stadium moraliteit

homengen = je volgt regels omdat je ouders het willen , gebaseerd op autoriteti

autonome = kids snappen dat het niet vast is en gaan zelf nadenken over regels.

belangerijk dan zijn de begrippen distributieve justice (het eerllijkver delen van dingen omdat sociale en morale gelijkheid ) en coperatieve moral (samenwerken en elkaar helpen en dingen voor andere doen)

abraham maslow

maakte eee piramde met behoeftes / motivatie

1. self actualizatie = peak experience en self trancedentie

2. waardering

3.vriendshcap

4veiligheid

5 basis behoefte

zelfactualiscatie ging hij ngo op in een maakte de 4 force in pyscholgy

1. pyscho analyse

2 beavoirism

3. humanstic pyschology

4. transpersonal pyschology

ging over hoe mnsne transcendtie ervringen konden krijgen en uitbreiden van realitieti - b coginition

het bereieken lag aan hollistisch denken, creatief zijn, en intuitive denken.

erik erikson

life span theorie, hij gebruikt epigenitische principe = = elke fase heeft een crisis die of de ego versterkt of probleem op levert voor verdere stadia.

1. trust - mistrust = hoop

2. = probeert dingen uit - autonomt or shame = will

3. industry vs midenrheids gevoel= purpose

4dingen kunnen en hard werken er voor vs niet slagen in task = bekwaamheid

5 identiy vs low self esteem = loyaliteit

6intimacy vs isolation= love

7 helpen van nieuwe generatie vs isoltion= care

8 refelctie vs regret = wisdom

volger van freud en focust op de ego en maak de subjectieve i, i zorgt voor interactie en hoe je je moet gedragen en is gebaseert op interactie met andere. heel mystiek en bijzonder en belangerijk in existenele ervaringen.

zegt ook nog dingen over ritualisering = herhaling van betkenis handelingen, die sociaal gedrag zijn, waarschuwt dat deze rutelen leeg kunenn zijn.

numious = heilige aanwegzigheid in de ze rituelen.

Stages of Prayer

1. nog heel magisch, alleen maar wensen alsof het sinterklaas is.

2. meer je wensen uiten maar wel diepere en concrete dingen vragen

3. persoonlijk gesprek met god, waar je hulp vraagt. diepere verbondenheid

faith styles scale streib

neit vast, heel flexibel, stijlen en phases veranderen en kunen ook tegelijk.

indivueel = eigen spirtuele zoektocht.

subjectief= eigen ontwikkeling en gevoelens

instrumenteel = deol gericht

dialoog = in gesprek met andre en god

sytamistsch = geroreden logisch gericht op strucutur

wedekerig= je verwcaht wta terug voor rituelen

mutual = actieve samewerkig

attachment styles bowly

bestudeert jouw door je hechtstijl: - hoe vind je jezelf

- hoe vind je andere

- hoe ben je in relaties

3 hechtisstijlen

- secure

- avoidant

- anxious

attachment styles ainsworth

the strange situation= test op kids. kind zit in vreemde plek, moeder gaat weg en komt terug - reactie = hechtingsstijl

secure 70

avoidant 15= doet niks bij weg gaan en terug komst

anxious -ambivalent 15= kind reageert hard en makkleijk te troosten maar boos vanwege incosistie in opvoeding

disorgansided = heel on voorspelbaar

kirck patrick attachment styles en relgisioty

Dismissive:

Kenmerk: Positief zelfbeeld, negatief beeld van anderen.

Gedrag: Vermijdt nabijheid en afhankelijkheid.

Religie:

Pathways of Correspondence: Afstandelijke relatie met God.

Compensation: Gebruik religie om emotionele afstand te bewaren.

Religiositeit: Minder sociale betrokkenheid.

Preoccupied:

Kenmerk: Negatief zelfbeeld, positief beeld van anderen.

Gedrag: Zoekt bevestiging van anderen, angst om verlaten te worden.

Religie:

Pathways of Correspondence: Zoekt goedkeuring van God en anderen.

Compensation: Religie als bron van bevestiging.

Religiositeit: Sterke sociale betrokkenheid.

Fearful-Avoidant:

Kenmerk: Negatief zelfbeeld en negatief beeld van anderen.

Gedrag: Gemengde gevoelens, verlangt nabijheid maar is angstig en vermijdt uiteindelijk.

Religie: Moeite met vertrouwen in God, vermijdt emotionele betrokkenheid in religieuze praktijken.

religiosity = perosnal en social

william james

5 elementen relgie

- indivudeel subjective feeling , niet in istutut of doctrine

- sick souled =verward en relgie helpt/ healty minded = relgiie als deel, hmronieus leven. religi as hulp met problemen

- prgamtic maximum = waarheid en werkleheid zijn gebaseert op het praktische gevolg vaan de ideeeen. en ontwikkeling saintlinos = purity ( innerlijke deugden < charity, feelings of harmony )

- 2 manieren van relgiueze ervaring = mystieke (gevoel van hogere ervaring dan wrkleijkhei 4 kenmerken: ) en perosnoolijke

- relion conversion as a way to get inner unity.

radicaal emprische = alles meot gebaseert zijn op bewust dingen dingen.

introspectie = kijk naar relgie vanaf innerlijke ervaringen, beschrijvingen .

4 kenmerken mystieke ervaing

innefibility - valt mmoielijk te beschrijven

tijdelijk= duurt kort en heeft grote impct = gevoel van grotere werkelijkheid

noetic = geeft inzichten

pasivity = je hebt er zelf geen invloed,

carl jung

self =

2 delen uncious - collectieve (archtypes en sybimbolen) en personal (verdrongen emoties , ervaringen )

en consious = ego (besuurt alles en maakt beslsisingen en palnt) en perosna ( sociale gezichtt, masker wat verandert per situtauie en zorgt voor sociale interacte).

archtypes

god = utieme kracht, zin,helpt met richtin in het leven en verbinding met jezelf.

self= hoogste van combinatie van erkenning van hele self. process indiviulazitzation= dat mensnen alles erkennen en ontdekken hebben. relgii helpt met dit process

shadow = alle onderdrukte, donkere deel van je ziel, dingen die je neit wilt erkennen

anima /animus= oruwelijke en amnelijk deel van de ziiel. kracht moed, wilskracht = animum, zogt, mooi, gevoel= anima,

tegenstelling --> enegrie van de pyshe. de pscyhe is altijf beizg met een balans houden

principe van entropi = energie raak tniet of vermindert.

principe van equilante = energe raakt niet op maar verdeelt zich war nodig is

freud

id = pleasure principle, denkt kort termijn, wilt nu

super ego= moreel etiek

ego= zorgt compremmie tussen 2, en zogrt voor defense mechanism = projectie, verdringen , rationalistie

baseert relgie op oer verhaa;= er was een oer vader , vermoord door zonnen voor sex gelijkheid, macht, maar voelde schuldig. dus oer vader werd als totem vvereert voor schuld gevoel. later in indiviudue ook wel oedipus complex drang om vader te verslaan en naar ma sexuele verlangen. god is vader figuu. rituelen zijn neurose om ansgt te bedwigen en zo is relgie ook.

melanie klein hard camp

focusst vooral op trauma en pijn in kinderne in object theory. kinderen splitten omdat ze nog neit nuance kenenn dus iets is goed of slecht

4-6 maandne krijgen ze nuance en zien kds dat mama soms wel reageert en soms niet --> gedrag en relatie .

de verzorger is = object en de objecten worden geinternaliseerd. negatieve internaliserinh - desirable deserter/ hated denier. nadat de obejt niet meer in leven is nog steeds effecht (guntrip ).

soft camp winnicott

kinderen groeien op in 3 fases

1. holding enivirment = kinderne zjjn totaal fhankelijke en de ouder moet een omgveving geven van veiligehid en uimte voor ontwikkeling. good-enough mother = moeder doet goed gennoeg

2 relative dependence

hier in zijn kinderen van afhankelijk naar onafhankelijk aan het gaan met trasitionle object en space, waar de trasitional object en space tussen fantsy n realitieit zijn. god kan hier ook space of object zijn.

3 afhankelijk

object relations theory

the psychodynamic theory that views the desire for relationships as the key motivating force in human behavior.

for 4' b

- beloning

- believing

- behaving

- bonding

ways of being religious

extrsici =voor ander reden om jezelf te serven. zoals status, macht ,

intrisic = voor jezelf , persoonlijket ontwiikeling

uncertainity identity theory

r stelt dat mensen fundamenteel ongemakkelijk worden van existentiële onzekerheid, vooral over wie ze zijn of hoe ze zich tot anderen en de wereld verhouden. Deze onzekerheid wordt ervaren als psychologisch bedreigend.

💡 Kernidee:Mensen zoeken manieren om deze onzekerheid te verminderen — en groepsidentificatie is daar een krachtig middel voor. Door lid te worden van een duidelijke, gestructureerde groep (zoals een religieuze gemeenschap), kunnen mensen:

hun persoonlijke identiteit bevestigen,

zich veilig en verbonden voelen,

en richting vinden in een vaak chaotische wereld.

🙏 Religie als antwoord op onzekerheid:

Religie biedt een duidelijke identiteit: "Ik ben moslim / christen / hindoe..."

Het bevat een ideologie (heilig wereldbeeld met normen, waarden en gedragsregels).

Het biedt antwoorden op grote levensvragen (zoals: "Wat gebeurt er na de dood?" of "Wat is het doel van mijn leven?").

De gezamenlijke rituelen en symbolen versterken het gevoel van verbondenheid.

📌 Voorbeeld:In tijden van crisis (zoals oorlog, pandemie of persoonlijke tegenslag) wenden mensen zich vaak tot religie, omdat het een gevoel van controle, structuur en identiteit teruggeeft wanneer alles onzeker voelt.

Psychologische functie:

Vermindert cognitieve dissonantie en angst.

Bevordert zelfvertrouwen via groepslidmaatschap.

Helpt in het vormen van betekenis in een complexe wereld.

hyperactieve agency detection device (hadd)

Wat is het?Een evolutionair mechanisme waarbij mensen geneigd zijn om bewuste intentie of 'agentschap' toe te schrijven aan gebeurtenissen, zelfs als daar geen actor is.

Voorbeeld:

Je hoort een geluid in het donker → je denkt direct: "Iemand is daar!"

Het is evolutionair veiliger om ten onrechte een agent te zien (vals alarm) dan om een echte bedreiging te missen.

Toepassing op religie:

Deze neiging leidt tot het idee dat er een onzichtbare actor of entiteit betrokken is bij onverklaarbare of indrukwekkende gebeurtenissen.

Het vormt een cognitieve basis voor geloof in goden, geesten of bovennatuurlijke krachten.

theory of mind

Het vermogen om mentale toestanden toe te schrijven aan anderen: "Zij denken dat...", "Hij wil...", "God luistert naar mij."

Neurologisch netwerk:

Mediale prefrontale cortex (mPFC)

Temporopariëtale junctie (TPJ)

Posterior cingulate cortex (PCC)

Religieuze link:

Wanneer mensen bidden of met "God praten", wordt vaak het ToM-netwerk actief.

Dit suggereert dat mensen God verwerken als een persoon met intenties, net zoals andere mensen.

Belangrijk:ToM helpt niet alleen in sociale interactie, maar ook bij het personaliseren van God of het interpreteren van tekenen als boodschappen van een hogere macht.

Predictive Processing

Het voorspellende brein

is een theorie uit de cognitieve neurowetenschappen die stelt dat het brein geen passieve ontvanger is van zintuiglijke informatie, maar actief voorspellingen maakt over wat het gaat ervaren.

Hoe werkt het?

Het brein creëert een intern model van de wereld.

Op basis hiervan voorspelt het wat je zintuigen zouden moeten waarnemen.

Als er een verschil is tussen voorspelling en echte input → prediction error.

Het brein past het model aan om de wereld beter te begrijpen.

Toepassing op religie:

Een religieuze ervaring kan ontstaan als de zintuiglijke input afwijkt van de verwachtingen van het brein, waardoor een sterke prediction error optreedt die niet snel verklaard kan worden. Het brein zoekt dan naar betekenis, en dat kan leiden tot spirituele of mystieke interpretaties.

Hoe ontstaat een religieuze ervaring? neuro science

Interoceptieve verstoring → brein ontvangt onverwachte lichaamssignalen

Prediction error → normale interpretaties falen

Top-down invulling → religieuze overtuigingen sturen de interpretatie

HADD + ToM activeren → gevoel dat iets of iemand aanwezig is, bewust van jou

Resultaat:

Ego-dissolutie

Gevoel van eenheid met het universum

Visioenen, stemmen, extatische gevoelens

Interpretatie: ontmoeting met God, geesten, engelen, etc.

top-down processing

processen verwijzen naar de manier waarop voorkennis, overtuigingen, verwachtingen en doelen onze waarneming en interpretatie van ervaringen actief beïnvloeden. In plaats van simpelweg informatie van de zintuigen te ontvangen (bottom-up), stuurt het brein actief hoe die informatie wordt verwerkt.

🔍 Toepassing op religie/spiritualiteit:

Religieuze overtuigingen sturen de interpretatie van ervaringen:Als iemand gelooft in engelen of God, zal hij/zij een onverwachte aanraking of lichtflits eerder als spirituele aanwezigheid interpreteren dan als toevallig fenomeen.

Verminderd prediction error monitoring:Het brein negeert of onderdrukt tegenstrijdige informatie (prediction errors) als die niet past bij het religieuze kader. Zo blijven overtuigingen intact ondanks tegenstrijdige ervaringen.

Patternicity en agent detection versterkt:Mensen zijn gevoeliger voor het zien van betekenisvolle patronen (zoals gezichten in wolken) en het toeschrijven van intentie of bewustzijn aan objecten of gebeurtenissen (bijv. "de wind gaf me een teken").

Sensorische input verminderen:Door zintuiglijke prikkels te verminderen of uitschakelen (bv. via meditatie, duisternis, isolatie) wordt de rol van top-down interpretatie sterker, wat religieuze of mystieke ervaringen kan uitlokken.

Samengevat:Top-down processen zorgen ervoor dat ons brein niet passief registreert, maar actief betekenis toekent aan wat we ervaren — vooral wanneer onze religieuze overtuigingen al sterk aanwezig zijn.

default mode network

Wat is het?Het Default Mode Network is een netwerk van hersengebieden dat actief is wanneer we niet op de buitenwereld gericht zijn — dus tijdens rust, dagdromen, zelfreflectie, herinneringen ophalen of denken aan de toekomst.

📍 Belangrijke functies:

Zelfbewustzijn & zelfreflectie

Autobiografisch geheugen

Mentale simulatie (denken aan de toekomst/verleden)

Theory of Mind (nadenken over gedachten van anderen)

⚙️ Belangrijke hersengebieden:

Mediale prefrontale cortex (mPFC)

Posterior cingulate cortex (PCC)

Precuneus

Inferior parietal lobule

‍♂️ In religieuze/spirituele contexten:

Meditatie & psychedelica → verminderde DMN-activatie, wat leidt tot:▪️ Ego-dissolutie▪️ Mystieke ervaringen▪️ Gevoel van verbondenheid

Kan bijdragen aan therapeutische effecten, zoals bij:▪️ Depressie▪️ Verslaving▪️ Angst voor de dood

🚨 Bij mentale stoornissen:

Hyperactieve en hyperverbonden DMN komt voor bij o.a.:▪️ Depressie▪️ Schizofrenie→ Te veel 'vastzitten' in piekeren, zelfkritiek en wanen

temporale lobben

Locatie:De temporale kwabben bevinden zich aan de zijkant van de hersenen, ongeveer ter hoogte van je slapen, onder de laterale groef (sylvian fissure).

Belangrijke functies:

Auditieve verwerking → verwerken van geluid en spraak

Taalbegrip → Wernicke's gebied (in de linker temporale kwab)

Geheugen → vooral episodisch en langetermijngeheugen

Emotie → via verbinding met de amygdala en hippocampus

Gezichtsherkenning → in de fusiform face area

🔮 In religie/spiritualiteit:

Temporale kwabben zijn betrokken bij intense religieuze/spirituele ervaringen▪️ Zoals visioenen, stemmen horen of gevoel van aanwezigheid▪️ Komt soms voor bij epilepsie in de temporale kwab (temporal lobe epilepsy)

Deze kwabben worden geassocieerd met het gevoel van betekenis, mystiek en verbondenheid in religieuze belevingen

Gerelateerde stoornissen:

Temporale kwab epilepsie (TLE) → kan leiden tot spirituele/mystieke ervaringen

Schade kan taalproblemen (afasie), geheugenverlies of problemen met gezichtsherkenning veroorzaken

Nog leren (3)

Je hebt een begin gemaakt met het leren van deze termen. Hou vol!