01. Wat is luisteren

Wat is luisteren?

Luisteren is actief aandacht geven aan wat de ander zegt én bedoelt, zowel verbaal als non-verbaal.

Wat is het verschil tussen horen en luisteren?

Horen is het fysiek opvangen van geluid; luisteren is actief betekenis geven aan de boodschap.

Waarom is luisteren een basis voor communicatie?

Zonder luisteren ontstaat er geen begrip, erkenning of verbinding tussen gesprekspartners.

Wat bepaalt hoe wij luisteren?

Onze filters – verwachtingen, zelfbeeld, ervaringen, taal en context.

Wat bedoelen we met levensarchiefkast?

Een metafoor voor alle ervaringen, overtuigingen en gevoelens die ons huidige luisteren kleuren.

Wat is een waarnemingsfilter?

Een mentale bril waardoor we informatie selecteren, vervormen en interpreteren.

Noem vier belangrijke luisterfilters.

Zelfbeeld – verwachtingen – ervaringen – taal.

Hoe beïnvloedt het zelfbeeld onze communicatie?

Een positief zelfbeeld maakt open luisteren mogelijk; een negatief zelfbeeld leidt tot defensie of misinterpretatie.

Wat gebeurt er als iemand een negatief zelfbeeld heeft in een gesprek?

Die persoon hoort sneller kritiek, voelt zich sneller aangevallen of onzeker.

Wat zijn verwachtingen in communicatie?

Vooraf gevormde ideeën over hoe iets of iemand zal zijn of reageren.

Hoe beïnvloeden verwachtingen het luisteren?

Ze sturen aandacht: we horen vooral wat onze verwachtingen bevestigt.

Wat is de rol van taal in communicatie?

Taal is het middel om ervaringen te verwoorden, maar het beperkt ook wat we kunnen uitdrukken.

Waarom kan taal misverstanden veroorzaken?

Woorden hebben voor iedereen net een andere betekenis of connotatie.

Wat betekent de werkelijkheid is niet de realiteit?

Wat we waarnemen is een interpretatie, geen objectieve afspiegeling van de werkelijkheid.

Wat bedoelt men met je luistert nooit blanco?

We nemen altijd waar vanuit onze eigen referentiekaders en filters.

Wat is professioneel luisteren?

Met bewuste aandacht, empathie en zonder oordeel luisteren om de ander te begrijpen.

Wat is empathisch luisteren?

Het proberen aanvoelen van de gevoelens en betekenis achter de woorden van de ander.

Wat is de eerste voorwaarde voor goed luisteren?

Aandacht – jezelf even opzijzetten en volledig aanwezig zijn bij de ander.

Wat is het doel van actief luisteren?

De boodschap van de ander juist begrijpen en erkenning tonen.

Wat is erkenning in communicatie?

De ander laten merken dat je zijn of haar ervaring begrijpt en waardeert.

Wat zijn verbale signalen van goed luisteren?

Parafraseren, samenvatten, open vragen stellen.

Wat zijn non-verbale signalen van goed luisteren?

Oogcontact, knikken, open houding, stilte toelaten.

Wat is de invloed van emoties op luisteren?

Emoties kunnen de aandacht blokkeren of juist verdiepen, afhankelijk van bewustzijn en regulatie.

Wat betekent luisteren met je hoofd en je hart?

Rationeel begrijpen combineren met empathisch aanvoelen.

Wat is het verschil tussen professioneel en privé luisteren?

Professioneel luisteren is doelgericht en methodisch; privé luisteren is spontaner en persoonlijker.

Wat is een luistervalkuil?

Een automatische reactie die het luisteren belemmert, zoals oordelen, vergelijken of adviezen geven.

Noem drie veelvoorkomende luistervalkuilen.

Oordelen – adviezen geven – verhalen van jezelf vertellen.

Wat betekent projectie in communicatie?

Je eigen gevoelens of ervaringen toeschrijven aan de ander.

Wat is het effect van projectie op luisteren?

Je hoort niet meer wat de ander echt zegt, maar wat jij denkt dat hij bedoelt.

Hoe kan je je luisterkwaliteit verbeteren?

Bewustwording van eigen filters, actief oefenen met parafraseren en empathisch reageren.

Wat is een parafrase?

Het herhalen van de inhoud van wat iemand zei, met eigen woorden.

Wat is een gevoelsreflectie?

Het benoemen van het gevoel dat je hoort of ziet bij de ander.

Wat is het doel van samenvatten?

Controleren of je de boodschap juist begreep en structuur aanbrengen in het gesprek.

Wat zijn open vragen?

Vragen die uitnodigen tot vertellen, niet met ja/nee te beantwoorden zijn.

Wat zijn gesloten vragen?

Vragen die een kort, feitelijk antwoord opleveren.

Wanneer gebruik je gesloten vragen?

Om specifieke informatie te verkrijgen of te verifiëren.

Wat bedoelt men met luisteren vraagt lef?

Je moet bereid zijn geraakt te worden, onzekerheid te verdragen en echt aanwezig te zijn.

Wat bedoelt het handboek met de grondhouding van de communicatieprofessional?

Respect, echtheid en empathie – de basis voor elk professioneel gesprek.

Wat is het verband tussen zelfkennis en luisterkwaliteit?

Hoe beter je jezelf kent, hoe bewuster je kunt luisteren zonder je eigen filter te laten domineren.

Wat betekent congruentie bij luisteren?

Dat je woorden, toon en lichaamstaal overeenstemmen – je komt authentiek over.

Wat is het effect van goede luistervaardigheid in professionele context?

Meer vertrouwen, betere samenwerking, minder misverstanden en hogere cliënttevredenheid.