Spreekwoorden

Als gegoten zitten

Perfect passen

Als geroepen komen

Komen wanneer nodig

Als puntje bij paaltje komt

Als het erop aankomt

De knuppel in het hoenderhok gooien

Een onverwachte uitlating doen die grote verwarring veroorzaakt

De laatste hand leggen aan

Voltooien

de pijp aan Maarten geven

het opgeven; sterven

doen/praten alsof je de wijsheid in pacht hebt

doen alsof jij alleen het goed weet

Een gegeven paard mag je niet in de bek kijken

Geen kritiek uiten tegenover een geschenk

Een gouden handdruk

Een ontslagpremie

Een scheve schaats rijden

Een misstap begaan; Vreemdgaan

Een stoot onder de gordel

Een onverwachte, gemene aanval

Er met kop en schouders boven uitsteken

Uitblinken in iets

er­uit­zien (als) om door een rin­ge­tje te ha­len; iets of iem. door een rin­ge­tje kun­nen ha­len

er keurig uitzien

Gespeend zijn van iets

Iets niet hebben

Het lot was hem beschoren

Het lot trof hem

Dat was zijn lot

Hoge bomen vangen veel wind

Mensen in belangrijke posities krijgen veel kritiek

Hoge ogen gooien

Veel kans maken

Iemand een hart onder de riem steken

Iemand aanmoedigen

Iemand een steek onder water geven

Iemand bedekt iets onaangenaams zeggen

Iemand scheef aankijken

Iemand wantrouwen

Iets op de spits drijven

Er tot het uiterste mee doorgaan, waardoor tegenstellingen verscherpt worden

iets te berde brengen

over iets gaan spreken, iets opperen

in de aap gelogeerd zijn

(tegen verwachting) in moeilijkheden geraakt, er slecht aan toe zijn

Je moet de huid niet verkopen, voor je de beer geschoten hebt

Je moet geen toezeggingen doen over iets waarover je nog niet beschikt

nood breekt wet

in uit­zon­der­lij­ke om­stan­dig­he­den mag je van een vas­te re­gel af­wij­ken (ge­zegd ter ver­kla­ring of ter ver­ont­schul­di­ging)

Onder de radar blijven

Onopgemerkt blijven

Parels voor de zwijnen gooien

Iets moois geven aan iemand die dat niet op de juiste waarde weet te schatten

Precedent scheppen

Een besluit nemen waarop anderen zich later zullen kunnen beroepen

spits­roe­den lo­pen

open­lijk een ver­ne­de­ring, he­ke­ling on­der­gaan; zeer be­hoed­zaam te werk gaan

Stille waters hebben diepe gronden

Degenen die het minst spreken, zijn vaak het slimst of het interessantst

van 't Lam Gods geslagen zijn

verbijsterd zijn

van de nood een deugd maken

uit een on­gun­sti­ge si­tu­a­tie nog zo veel mo­ge­lijk voor­deel pro­be­ren te ha­len

van een kou­de ker­mis thuis­ko­men, (BE: van een kale reis thuis­ko­men)

ergens slecht afkomen

wie kaatst, moet de bal verwachten

wie schertst, moet scherts kun­nen ver­dra­gen, wie iem. een poets bakt, kan ver­wach­ten dat hij met ge­lij­ke munt be­taald wordt

Een plek in de luwte

Waar men tijdelijk niet actief is in een bepaalde functie

De aanval is de beste verdediging

De eerste klap is een daalder waard

In een strijd/ruzie onderneem je beter zelf actie in plaats van te wachten

Wie het initiatief neemt is in het voordeel

In goede aarde vallen

Goed onvangen/ onthaald worden

Iemands hete adem in de nek voelen

Op de hielen gezeten worden

Bijna ingehaald worden

Opgejaagd worden

Iets in één adem noemen met

Over dezelfde kam scheren

Als geheel gelijkwaardig achter elkaar opnoemen

Advocaat van de duivel spelen

Een mening geven waar je het zelf niet mee eens bent om reacties uit te lokken

Aan de rand van de afgrond staan

Het zwaard van Damocles

In dreigend gevaar van diepe ellende of verderf

Ergens de angel uit trekken

Ervoor zorgen dat iets minder gevaarlijk wordt door het meest gevaarlijke deel onschadelijk te maken

Iets minder pijnlijk maken

Het kind met het badwater weggooien

Verkeerde maatregelen nemen om ongewenste zaken te bestrijden, zodat juist het meest waardevolle verloren gaat

Het goede met het slechte weggooien

Ver van iemands bed

Ver van iemand afstaan

Er bekaaid van afkomen

Uit de boot vallen

Weinig krijgen in vergelijking met anderen

De berg heeft een muis gebaard

Veel geschreeuw/ geblaat en weinig wol

Iets wat zeer groot/ bijzonder leek te worden is op niets uitgelopen

De bladzijde omslaan

Een periode afsluiten

Tegen de bierkaai vechten

Een hopeloze strijd

Een gevecht aangaan dat al bij voorbaat verloren is

Kort door de bocht

Ongenuanceerd

Voorbarig

Boter bij de vis

Contant betalen

Om de hete brij heen draaien

Eromheen draaien als een kat om de hete brij

Een moeilijke kwestie niet durven aanpakken

Een brug te ver

Te moeilijk, te hoog gegrepen

Het gaat van een leien dakje

Dat gaat vanzelf

De degens kruisen

Elkaar bestrijden

Debatteren

Het deksel op zijn neus krijgen

Het lid op de neus krijgen

Bedrogen uitkomen

Minder krijgen dan gedacht

Dat doet de deur dicht

Dat gaat te ver

Een open deur intrappen

Het voordehandliggende uitspreken

Als een donderslag bij heldere hemel

Een onverwachte gebeurtenis die een grote schok teweegbrengt

Een doorn in het oog zijn

Men kan het niet zonder ergernis aanzien

Aan een zijden draadje hangen

De kansen zijn nog niet verkeken, maar het scheelt heel weinig

Een doekje voor het bloeden

Een druppel op een gloeiende plaat

Een schrale troost

Een remedie die lang niet voldoende is

Een duit in het zakje doen

Een woordje meespreken/ bijdragen

Soms ironisch

Water naar de zee dragen

Dweilen met de kraan open

Uilen naar Athene dragen

De symptomen bestrijden zonder de oorzaak aan te pakken

Eieren voor zijn geld kiezen

Genoegen nemen met iets

Beter een half ei dan een lege dop

Beter een vogel in de hand dan tien in de lucht

Beter iets dan niets

Wees met weinig tevreden als het andere/ betere onbereikbaar is

Te elfder ure

Op het nippertje

Niet voor een gat te vangen zijn

Vindingrijk zijn

Voor elk probleem een oplossing vinden

De geldkraan toedraaien

Verstrekking van subsidies stopzetten

Bezuinigen

Tussen hamer en aambeeld zitten

In een zeer precaire, penibele, benarde situatie zitten

Het heft in eigen handen nemen

Initiatief nemen

De macht grijpen

Iets naar zijn hand zetten

Manipuleren

Met de handen in het haar zitten

Geen raad meer weten

Geen oplossing meer zien

De handdoek in de ring gooien

Opgeven

Hand-en-spandiensten verrichten

Werkzaamheden/ klusjes uitvoeren

Handlangersdiensten (negatief)

De hand in eigen boezem steken

De schuld bij zichzelf zoeken

Iemand tegen de haren instrijken

Iemand prikkelen

Onaangename dingen zeggen tegen iemand

Iemand tegen zich in het harnas jagen

Iemand ophitsen/ boos maken

Iemand tot vijand maken

Het hemd is nader dan de rok

Eigen belangen/ belangen van naaste familie laten voorgaan

Hoogmoed komt voor de val

Wie hoog vliegt, zal diep vallen

Op trots volgt dikwijls vernedering

Huilen met de pet op

Zwaar teleurstellend

De kaarten opnieuw schudden

Nieuwe mogelijkheden openen

De kaarten zijn al geschud

De uitslag ligt vast

Met een kanon op een mug schieten

Te zware middelen gebruiken om iets kleins te bestrijden

Te veel aandacht aan een onbelangrijke zaak besteden

Met een kluitje in het riet sturen

Afwimpelen

Een antwoord geven waar niemand wijzer van wordt

Buiten kijf staan

Als een paal boven water staan

Zeker zijn

Voor iedereen duidelijk zijn

Vaststaan

Het gelag betalen

Het kind van de rekening zijn

De straf voor anderen dragen

Ergens voor moeten boeten

De dupe, sigaar, pineut, klos zijn

Iemand op de knieën dwingen

Iemand tot overgave dwingen

Geen knip voor de neus waard zijn

Niets waard zijn

Nergens voor deugen

De kogel is door de kerk

De teerling is geworpen

De beslissing is gevallen

Er zullen/moeten/kunnen koppen rollen

De verantwoordelijken zullen gestraft worden

De kool en de geit sparen

Beide partijen tevreden willen stellen

Er is geen kruid tegen gewassen

Ergens geen invloed op hebben

Machteloos staan

Een lans breken voor iemand/ iets

Iets/ iemand verdedigen

Het voor iets/ iemand opnemen

Lik op stuk

Iemand meteen een reactie geven

Lood om oud ijzer

Het komt allemaal op hetzelfde neer (vaak negatief)

Iemand in de steek laten

Iemand aan zijn lot overlaten

Iemand de rug toekeren

Geen moeite doen om te helpen

Iets van tafel vegen

Iets onder de mat vegen

Iets onder het vloerkleed vegen

Iets wegmoffelen, verbergen

Iemand het mes op de keel zetten

Iemand onder druk zetten

Iemand ergens toe dwingen

Beter hard geblazen dan de mond gebrand

Het is beter je in te spannen dan dat er door slordigheid/ luiheid iets fout gaat

Spijkers met koppen slaan

Doortastend handelen