SOPS Examen Zomer

emotie

een kortdurende en intense reactie op een prikkel die we belangrijk vinden

temperament

een blijvende geneigdheid om vaak bepaalde emoties of stemmingen te ervaren

affectief

het ervaren van emoties en stemmingen

EQ (emotionele intelligentie)

het vermogen om op een efficiënte manier met je eigen emoties en die van anderen om te gaan

DSM

Diagnositc and Statical Manual of Mentale Disorders

arousal

mate van fysiologische opwinding

autonoom zenuwstelsel

deel van het zenuwstelsel dat de werking van de organen regelt

emotieregulatie

goede regeling van de eigen emoties

individualistische cultuur

cultuur waarin veel belang gehecht wordt aan persoonlijk doelen

parasympatisch zenuwstelsel

onderdeel van het autonoom zenuwstelsel dat zorgt voor de rust in het lichaam

posttraumatisch zenuwstelsel - PTSS

angststoornis als gevolg van ernstige stressgevende situaties

sympatisch zenuwstelsel

onderdeel van het autonoom zenuwstelsel dat in werking treedt bij inspanning of stress

tend-and-befriend-reactie

reactie op stress waarbij iemand zorgt voor zijn kinderen en hulp zoekt bij anderen

vecht-vlucht-reactie

reactie op stress waarbij lichaam en geest zich klaarmaken voor een lichamelijke inspanning

Cultuur

alles wat door mensen wordt gecreëerd en doorgegeven

hoofdcultuur

de cultuur die de samenleving op maatschappelijk, politiek en economisch vlak domineert

dominante cultuur

de cultuur van de groep met de meeste invloed

subcultuur

een groep waarvan de geloofsopvatting, waarden en/of levensstijl afwijken van die van de dominante cultuur en die binnen de maatschappij aanvaard wordt

tegencultuur of countercultures

groep in de samenleving die de hoofdcultuur verwerpt en zich afzet tegen de waarden van de heersende cultuur

cultuurcomponent

onderdeel waaruit de cultuur van een bepaalde groep is opgebouwd

fijnmazige samenleving

samenleving met veel regels

grofmazige samenleving

samenleving met weinig regels

hedonisme

het idee dat genieten van het leven het belangrijkste is

machtsafstand

maatschappelijke ongelijkheid binnen een bepaalde cultuur

Mix- of M-culturen

culturen die tussen fijnmazige en grofmazige samenlevingen zitten

rechtssysteem

verzameling van regels die samen het recht in een land bepalen

soberheid

het idee dat genot beperkt moet worden aan de hand van strikte sociale regels

sociale positie

de plaats die je inneemt in de maatschappij

sociale ongelijkheid

een rangschikking van sociale posities van hoog naar laag

inkomensongelijkheid

de ongelijke verdeling van het nationale inkomen over de bevolking

vermogensongelijkheid

de ongelijke verdeling van iemands totale bezit aan geld en goederen

armoede

een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan

generatiearmoede

armoede die wordt doorgegeven van ouders op kinderen

nieuwe armoede

mensen die in armoede zijn gekomen op latere leeftijd

economisch kapitaal

geld of goederen direct inwisselbaar tot geld

Gini-coëfficiënt

een statistische maatstaf van de ongelijkheid in een verdeling

kansenongelijkheid

een als onrechtvaardig te beschouwen kans op sociale ongelijkheid

vermogen

iemands totale bezit aan geld en goederen

sociale groepen

een groep van minstens 2 personnen

sociale structuur

een vorm van georganiseerd samenleven

lidmaatschap van een groep

een sociale positie ten opzichte van elkaar

positieset

alle sociale posities die je op een gegeven moment inneemt

sociale rollen

verwachtingen die anderen in de samenleving hebben over de manier waarop iemand de sociale positie vervult

rolpartners

leden van de samenleving met wie je onderling verbonden bent

rolgedrag

het gedrag dat je op basis van je sociale positie en je sociale rol stelt

rolmodel

een voorbeeldfunctie voor anderen

sociale controle

controle van anderen waardoor iemand zich aanpast aan het verwachte gedrag van de groep of maatschappij

rolpatronen

verwachtingen tegenover bepaalde sociale posities

emancipatie

gelijke rechten en kansen voor iedereen

feminisme

gelijke rechten en kansen voor vrouwen

rolconflict

tegenstrijdige rolverwachtingen in sociale posities

Intern rolconflict

conflict tussen 1 sociale positie

extern rolconflict

conflict tussen 2 sociale posities

rolverwarring

je weet niet hoe je je in een bepaalde situatie moet gedragen

sociale status

de waardering van anderen voor die sociale positie

sociale aanzien

de erkenning die je krijgt voor het vervullen van je sociale rol

Sociale stratificatie

indeling van groepen in lagen

Meritocratische samenleving

je status hangt af van hoe hard je werkt

sociale mobiliteit

mensen of groepen kunnen bewegen tussen verschillende sociale posities

gesloten samenleving

een samenleving waar je sociale positie al vanaf de geboorte vast ligt

open samenleving

een samenleving waar je vlot van de ene naar de andere sociale positie kan gaan

horizontale mobiliteit

nieuwe sociale positie, dezelfde SES

Verticale mobiliteit

nieuwe sociale positie, nieuwe SES

Intragenerationele mobiliteit

nieuwe sociale positie binnen je eigen leven

intergenerationele mobiliteit

nieuwe sociale positie in generaties

persoonlijkheid

een verzameling van stabiele en unieke psychische en gedragsmatige kenmerken

zelfbeeld of zelfconcept

de kennis die we over onszelf hebben

zelfcognitie of zelfkennis

wat je over jezelf weet

zelfwaardering

de waardering die je geeft aan alles wat je over jezelf weet

identiteit

de manier waarop we onszelf definiëren en beschrijven

extraversie

de mate waarin iemand nieuwe sociale contacten legt

vriendelijkheid

de mate waarin iemand bereid is om anderen te helpen en te vertrouwen

emotionele stabiliteit

de mate waarin iemand omgaat met emotionele zaken als stress & problemen

zorgvuldigheid

de mate waarin iemand georganiseerd en ordelijk is

openheid voor ervaringen

de mate waarin iemand openstaat voor nieuwe ervaringen

antropoloog

wetenschapper die de mens in al zijn aspecten bestudeert

Big Five

5 dimensies van persoonlijkheidstrekken waarmee de persoonlijkheid van iemand kan worden omschreven

pedagoog

wetenschapper die de opvoeding bestudeert

stereotype

simplistische veralgemening van 1 of meerdere eigenschappen die men toekent aan alle leden die tot een bepaalde groep behoren