nederlands tekstsoorten en tekstsstructuren

vertelling doel

het delen van persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen

vertelling stappen

1. beschrijven van de context 2. uitleg van de ervaring of gebeurtenis 3. persoonlijk commentaar (optioneel)

vertelling tekstvormen

liefdesbrief, dagboek, autobiografie, persoonlijk verslag/beleving

verhaal doel

amuseren of tot nadenken aanzetten door een verhaal te verzinnen en te vertellen

verhaal stappen

1. bepalen van plot 2. personages en perspectief 3. tijd en ruimte 4. probleem 5. oplossing

verhaal tekstvormen

roman, novelle, kort verhaal, scenario, sprookje, mop, anekdote, stripverhaal

rapport doel

een zaak of een verschijnsel objectief beschrijven en rangschikken

rapport stappen

1. vaststellen van de zaak/het verschijnsel 2. beschrijving

rapport tekstvormen

onderzoeksrapport, logboek, gespreksverslag, notulen

procedure doel

instrueren en beschrijven hoe je iets moet doen

procedure stappen

1. beschrijven van doel of uitkomst 2. benodigde materialen 3. stapsgewijze instructie

procedure tekstvormen

recept, routebeschrijving, instructie, handleiding, reglement, protocol

verklaring doel

informeren over een verschijnsel/gebeurtenis; deze uiteenzetten, uitleggen en interpreteren

verklaring stappen

1. bepalen van het verschijnsel/de gebeurtenis 2. verklaring van de aanleiding, duiding 3. beschrijving van de factoren of oorzaken en gevolgen

verklaring tekstvormen

lesboek, krantenartikel, menukaart, geschiedenisboek

oproep doel

activeren om iets te doen

oproep stappen

1. vaststellen van gebeurtenis of voorwerp 2. specificatie 3. uitnodiging of verzoek

oproep tekstvormen

advertentie/reclame, uitnodiging, aankondiging, sollicitatie

beschouwing doel

een kwestie vanuit een of meer gezichtspunten onderzoeken

beschouwing stappen

1. beschrijving van kwestie 2. gezichtspunten 3. jouw positie / positie van anderen ten opzichte van de kwestie

beschouwing tekstvormen

discussie, discussiestuk, essay, beschouwend artikel, beschouwende presentatie/toespraak

betoog doel

overtuigen door een standpunt met argumenten te onderbouwen

betoog stappen

1. stelling 2. argumenten 3. bevestiging van de stelling

betoog tekstvormen

pamflet, ingezonden brief, klachtenbrief, verkiezingsposter, betogend artikel, betogende presentatie/toespraak

respons doel

reageren op een cultuuruiting

respons stappen

1. vaststellen van de uiting 2. beschrijving 3. evaluatie

respons tekstvormen

recensie, productreview

aspectenstructuur vragen

Wat is het onderwerp? Wat zijn de aspecten of de kenmerken ervan? Hoe werkt het? Hoe zit het in elkaar? Wat is de bedoeling ervan?

aspectenstructuur inleiding

onderwerp

aspectenstructuur kern

diverse aspecten van het onderwerp

aspectenstructuur slot

samenvatting

vraag-antwoordstructuur vragen

Wie? Wat? Waarom? Hoe?

vraag-antwoordstructuur inleiding

vraag

vraag-antwoordstructuur kern

mogelijke antwoorden

vraag-antwoordstructuur slot

conclusie

verleden-heden-toekomststructuur vragen

Wat is er veranderd ten opzichte van het verleden?

verleden-heden-toekomststructuur inleiding

onderwerp

verleden-heden-toekomststructuur kern

situatie vroeger, situatie nu

verleden-heden-toekomststructuur slot

conclusie of schets van toekomstbeeld

voor-en-nadelenstructuur vragen

Wat zijn de voor- en de nadelen?

voor-en-nadelenstructuur inleiding

vraag of stelling

voor-en-nadelenstructuur kern

voordelen, nadelen

voor-en-nadelenstructuur slot

afweging, conclusie

argumentatiestructuur vragen

Wat is de stelling / het standpunt / de conclusie? Wat zijn de argumenten?

argumentatiestructuur inleiding

standpunt / stelling

argumentatiestructuur kern

argumenten voor, argumenten tegen, weerleggingen

argumentatiestructuur slot

conclusie / herhaling standpunt (en argumenten)

verklaringstructuur vragen

Wat is het verschijnsel en welke verklaringen zijn ervoor? Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen? Welke verklaringen zijn er?

verklaringstructuur inleiding

verschijnsel

verklaringstructuur kern

kenmerken / voorbeelden, redenen / oorzaken / mogelijke verklaringen

verklaringstructuur slot

conclusie

probleem-oplossingsstructuur vragen

Welke oplossing is er voor een bepaald probleem? Wat is het probleem? Waarom is het een probleem? Wat zijn de oorzaken? Wat zijn de gevolgen? Welke oplossingen zijn er?

probleem-oplossingsstructuur inleiding

probleemstelling

probleem-oplossingsstructuur kern

verdere beschrijving probleem, oorzaken, gevolgen, mogelijke oplossingen

probleem-oplossingsstructuur slot

de beste oplossing(en)