Biologia kl. 2 LO (nieskończone)

Wszystko potrzebne mi do drugiej klasy biologii. Zakres podstawowy. Podręcznik: "Biologia na czasie 2. Zakres podstawowy" Nowa Era (2019). Notatki są moje, zdjęcia z podręcznika o ile nie jest napisane inaczej. Zestaw jest nieskończony, ostatni dział, jaki obejmuje to układ krążenia.

Jak hierarchicznie zbudowane są nasze organizmy?

Jakie wyróżniamy rodzaje komórek?

Jakie wyróżniamy rodzaje tkanek?

Jak zbudowana jest komórka zwierzęca?

Jakie wyróżniamy układy narządów w organizmie człowieka?

Czym jest homeostaza? Czym się przejawia?

Homeostaza to zdolność organizmu do utrzymania względnie stałych warunków środowiska wewnętrznego.

Na przykład mniej więcej stałe są:

• temperatura ciała

• ciśnienie krwi

• pH krwi

• stężenie glukozy we krwi

• stężenie O i CO₂

• uwodnienie organizmu

Do czego służy tkanka nabłonkowa? Jak jest zbudowana? Gdzie się znajduje?

Tkanka nabłonkowa ma za zadanie ochraniać. Dlatego też jej komórki ściśle do siebie przylegają. Pomiędzy nimi jest mało substancji międzykomórkowej. Komórki ułożone są w warstwy na błonie podstawnej.

Tkanka nabłonkowa np. wyściela ściany wewnętrzne narządów.

Do czego służy tkanka łączna? Jak jest zbudowana?

Tkanka łączna ma wiele rodzajów, dlatego ma różne zadania, przykładowo tkanka tłuszczowa żółta spełnia funkcje ochronne i termoregulacyjne.

Jej budowa też jest różna, ale w gruncie rzeczy są to luźno ułożone komórki, pomiędzy którymi znajduje się dużo substancji międzykomórkowej.

Wymień rodzaje tkanki łącznej

Tkanki łączne chrzęstna i kostna są też czasem razem nazywane tkanką łączną podporową

Jakim rodzajem tkanki jest krew? Do czego służy krew?

Krew to tkanka łączna (luźne komórki w substancji komórkowej - w tym przypadku osoczu).

Krew odpowiada za transport tlenu, odporność i termoregulację.

Z czego składa się krew? Jakie funkcje pełnią poszczególne składniki?

Do czego służy tkanka mięśniowa? Jakie wyróżniamy rodzaje tkanki mięśniowej? Jak jest zbudowany każdy z nich?

Tkanka mięśniowa odpowiada za ruch i transport (np. w jelitach).

Dzieli się na tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną szkieletową, tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną serca i tkankę mięśniową gładką.

Do czego służy tkanka nerwowa? Jak jest zbudowana?

Tkanka nerwowa służy do odbierania, przetwarzania i przekazywania informacji.

Składa się z komórek nerwowych i komórek glejowych.

Jak zbudowany jest neuron?

Typowy neuron jest zbudowany z ciała komórki oraz odchodzących od niego wypustek: aksonu i dendrytów.. Neurony kontaktują się między sobą poprzez synapsy, tworząc sieci neuronowe.

_(wikipedia)

Jakie wyróżniamy warstwy skóry?

Naskórek (dzielący się na warstwę zrogowaciałą i warstwę rozrodczą) i skórę właściwą. Jest jeszcze warstwa podskórna, ale ona nie jest częścią skóry.

Jakie są elementy skóry?

Jakie są funkcje skóry?

Jakie są wytwory naskórka?

Czym zajmuje się dermatologia?

Budową i funkcjonowaniem skóry oraz jej chorobami

Wymień przykładowe choroby skóry, ich przyczyny, symptomy i profilaktykę

Trądzik pospolity

Przyczyna: za dużo łoju, który nie może się wydostać. Mnożą się bakterie i powstaje stan zapalny

Profilaktyka: właściwa higiena skóry, unikanie słodyczy i ostrych potraw

Czerniak - nowotwór skóry

Przyczyna: zmiany w materiale genetycznym

Profilaktyka: unikanie nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne, unikanie korzystania z solarium, samodzielna kontrola znamion i wizyty u dermatologa

Jak rozpoznać?

A - asymetryczny kształt

B - brzegi nierówne lub postrzępione

C - czarny, czerwony, jasnobrązowy, niebieski lub niejednolity kolor

D - duża średnica, większa niż 6 mm

E - ewoluowanie zmian w czasie

Czym jest część bierna, a czym część czynna układu ruchu?

Jakie są funkcje szkieletu?

Wymień nazwy najważniejszych kości tworzących szkielet

Jakie są rodzaje połączeń kości?

Połączenia ścisłe:

• więzozrosty

• chrząstkozrosty

• kościozrosty

Połączenia ruchome:

Jak zbudowany jest staw?

Z czego składa się szkielet osiowy?

Szkielet osiowy składa się z: czaszki, kręgosłupa i klatki piersiowej

Jak nazywają się kości budujące klatkę piersiową?

Wymień przykładowe kości mózgoczaszki i trzewioczaszki

Jakie wyróżniamy odcinki kręgosłupa?

Odcinek szyjny, odcinek lędźwiowy, odcinek krzyżowy i odcinek ogonowy

Jakie są kości kończyny górnej?

Jakie są kości kończyny dolnej?

Jakie wyróżniamy krzywizny kręgosłupa?

Kifozę i lordozę

Po co kręgosłup ma krzywizny?

Żeby móc wytrzymać duże obciążenie

Wymień przykładowe mięśnie szkieletowe człowieka

Jak zbudowany jest mięsień szkieletowy?

W jaki sposób kurczą się mięśnie?

W jaki sposób mięśnie ze sobą współpracują?

Skąd mięśnie biorą energię?

Mięśnie potrzebują ATP. Stale musi być ono wytwarzane. Ilość ATP w mięśniach wystarcza na ok. sekundę.

fosforokreatyna + ADP (wykorzystane, czyli rozpadnięte ATP) → keratyna + ATP

Aby ponownie przekształcić ADP w ATP potrzebna jest energia, która powstaje podczas utleniania węglowodanów, białka i tłuszczów w komórkach.

Glikogen należy do węglowodanów. Mamy jego rezerwy, a jeśli zostanie wykorzystany, organizm korzysta z tłuszczów i białek (z tych drugich tylko jeśli jest ich nadmiar).

Jeśli glikogenu nie brakuje, przekształcany jest w tłuszcz.

Jakie składniki pokarmowe mają korzystny wpływ na układ ruchu?

Sole mineralne, białko, wapń, witamina D₃ i witamina C

Jak wygląda skolioza, jak nadmierna kifoza, a jak nadmierna lordoza?

Skolioza to wygięcie kręgosłupa do boku, nadmierna kifoza to nadmierne wygięcie do tyłu w odcinku piersiowym, a nadmierna lordoza - nadmierne wygięcie kręgosłupa do przodu.

Dlaczego powstają wady postawy?

Głównie przez złe nawyki: garbienie się, nierównomierne obciążenie kręgosłupa, nieodpowiednie obuwie (to ostatnie tyczy się płaskostopia).

Do powstawania wad postawy może przyczynić się też nadwaga

Jak powstaje płaskostopie?

Przez długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej, nieodpowiednie obuwie, nadwagę i buty na obcasie

Wymień podstawowe urazy mechaniczne układu ruchu

Skręcenie, złamanie, zwichnięcie

Czym jest doping?

Są to niesprawiedliwe praktyki stosowane przez sportowców w celu polepszenia ich wyników w sporcie, zwiększenia wydolności.

Wymień organiczne i nieorganiczne składniki pokarmowe

Organiczne: cukry, białka, tłuszcze, witaminy

Nieorganiczne: woda i sole mineralne

Jakie są funkcje cukrów?

Dostarczanie energii, funkcja zapasowa (glikogen) i wspomaganie układu pokarmowego (błonnik, w którego skład wchodzą węglowodany nieprzyswajalne)

Jakie są najważniejsze funkcje białek?

Materiał budulcowy, regulowanie przebiegu procesów w organizmie (np. przenoszenie tlenu i dwutlenku węgla - hemoglobina)

Jakie są funkcje tłuszczów?

Materiał zapasowy, ochrona i termoizolacja, synteza niektórych hormonów, nośnik i magazyn witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

Czym jest błonnik? Jakie są jego funkcje?

Błonnik to związki, których organizm nie może strawić.

Jego funkcje:

• wzmaganie ruchów jelit

• tworzenie uczucia sytości

• ułatwianie utrzymania odpowiedniego stężenia glukozy we krwi

• wspomaganie rozwoju bakteryjnej flory jelitowej

• przyczynianie się do obniżenia stężenia cholesterolu

• obniżanie ciśnienia krwi

• zmniejszanie ryzyka nowotworów układu pokarmowego

Czym jest NNKT?

NNKT to niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Ich źródłem są ryby i oleje roślinne. NNKT wpływa m. in. na prawidłowy poziom cholesterolu we krwi, reguluje ciśnienie krwi i pracę serca.

Czym są witaminy?

Są to związki organiczne, których organizm nie potrafi sam z siebie wytworzyć. Biorą udział w różnych reakcjach biochemicznych i procesach fizjologicznych.

Jak nazywa się niedobór, a jak nadmiar witamin?

Niedobór witamin to awitaminoza, a ich nadmiar - hipowiataminoza.

Wymień przykładowe funkcje i źródła witamin

Jak dzielimy składniki mineralne i dlaczego akurat tak, a nie inaczej?

Składniki mineralne dzielimy na makro- i mikroelementy. Makroelementów potrzebujemy więcej, a mikroelementów mniej.

Wymień elementy przewodu pokarmowego i gruczołów trawiennych

Czym jest dwunastnica? Jaką spełnia funkcję?

Dwunastnica to początkowa część jelita cienkiego połączona z żołądkiem. Do dwunastnicy uchodzą też przewody z trzustki i wątroby, które dostarczają sok trzustkowy i żółć.

Jaką funkcję spełnia jama ustna?

Jama ustna odpowiada za pobieranie pokarmu, mieszanie śliny z pokarmem i rozpoczynanie trawienia wielocukrów.

Jaką funkcję spełnia gardło?

Gardło kieruje pokarm z jamy ustnej do przełyku. Znajduje się w nim nagłośnia, która sprawia, że jedzenie nie wpada nam do dróg oddechowych

Jaką funkcję spełnia przełyk?

Przełyk prowadzi jedzenie do żołądka

Jaką funkcję spełnia żołądek?

Żołądek czasowo magazynuje jedzenie oraz trochę je trawi

Jaką funkcję spełniają jelita?

W jelicie cienkim zachodzi intensywne trawienie pokarmu. Ponadto, do dwunastnicy uchodzą przewody z trzustki i wątroby, które dostarczają sok trzustkowy i żółć.

W jelicie grubym następuje wchłanianie wody, zagęszczanie niestrawionych resztek pokarmu i formowanie kału.

Jaką funkcję spełniają ślinianki?

Ślinianki produkują ślinę, która zaczyna trawić skrobię już w jamie ustnej

Jakie funkcje spełnia wątroba?

Jaką funkcję spełnia trzustka?

Dlaczego jelita mają kosmyki jelitowe?

Dzięki kosmykom jelitowym zwiększa się powierzchnia jelit, przez co te mogą szybciej trawić pokarm

Gdzie w organizmie wchłania się pokarm?

W jelicie cienkim

Czym jest trawienie?

Trawienie to proces polegający na rozkładzie złożonych związków organicznych, będących składnikami pokarmu, do prostszych związków, które mogą być przetransportowane do komórek

Czym są enzymy trawienne?

Enzymy trawienne to enzymy, które ułatwiają rozpad złożonych związków chemicznych na proste, dzięki czemu mogą być przyswojone przez organizm

Wymień przykładowe enzymy trawienne, gdzie i co trawią

Amylaza ślinowa

Trawi: wielocukry

Miejsce działania i co ją wytwarza: jama ustna; ślinianki

---

Pepsyna

Trawi: białka

Miejsce działania i co ją wytwarza: żołądek; żołądek

---

Lipaza trzustkowa

Trawi: tłuszcze (zemulgowane przez żółć)

Miejsce działania i co ją wytwarza: jelito cienkie; trzustka

Gdzie znajduje się ośrodek głodu i sytości?

W części mózgu nazywanej podwzgórzem

_{autor grafiki nieznany}

Czym jest bilans energentyczny?

To kalorie, które dostarczyliśmy do organizmu - spalone kalorie

Jak obliczyć BMI?

BMI = masa ciała (w kg) / wzrost (w metrach) ²

Jakie są podstawowe metody diagnozowania chorób układu pokarmowego?

USG jamy brzusznej, badania endoskopowe (gastroskopia i kolonoskopia), badania krwi, badania kału

Jakie są posożytnicze choroby układu pokarmowego?

Tasiemiec, glista ludzka, owsiki, włosienie

Wymień wirusowe i baktryjne choroby układu pokarmowego

Wirusowe: wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C

Bakteryjne: próchnica, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, salmonelloza

Jak zapobiegać rakowi żołądka?

Leczyć wrzody żołądka i dwunastnicy, zmniejszenie czynników ryzyka, np. odpowiednia dieta, niepalenie papierosów

Wymień elementy dróg oddechowych

jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela

_{autor zdjęcia nieznany}

Do czego służą poszczególne elementy układu oddechowego człowieka?

Płuca służą do wymiany gazowej

Wymień zanieczyszczenia powietrza

Jakie są metody diagnozowania chorób układu oddechowego?

RTG klatki piersiowej, bronchoskopia, spirometria

Wymień nazwy chorób układu oddechowego

Astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuc, gruźlica płuc, angina, przeziębienie, grypa, katar

Wymień składniki krwi

Osocze, krwinki czerwone (erytocyty), krwinki białe (leukocyty), płytki krwi (trombocyty)

Wymień zanieczyszczenia powietrza

Jakie są funkcje układu krwionośnego?

_{Notatka autorstwa @Natsese na na Knowunity - https://knowunity.pl/knowers/natsese-37550142-8503-49ca-9dff-5043b49374e6/profile}

Jakie są elementy układu krążenia?

Serce i naczynia krwionośne

Naczynia krwionośne dzielą się na:

• tętnice, w które transportuję krew z serca do tkanek

• żyły, które transportują krew z tkanek do serca

• naczynia włosowate, które umożliwiają wymianę substancji między krwią a tkankami

Jak zbudowane jest serce?

Na czym polega automatyzm serca?

Automatyzm serca polega na tym, że wyjęte z organizmu jest w stanie bić jeszcze przez wiele godzin. Dzieje się tak dzięki układowi bodźcowo-przewodzącemu serca. Są to zmodyfikowane włókna mięśniowe, które mogą wytwarzać impulsy elektryczne.

Jak wygląda cykl pracy serca?

Do czego służą naczynia wieńcowe?

Naczynia wieńcowe to naczynia oplatające serce. Służą do dostarczania mu krwi bogatej w substancje pokarmowe i tlen

Jakie wyróżniamy rodzaje naczyń krwionośnych? Jak są zbudowane?

Czym jest krwiobieg duży, a czym mały? Jak przebiegają?

Ile powinno wynosić prawidłowe tętno, a ile ciśnienie krwi człowieka?

Tętno: ok. 70 uderzeń/minutę

Ciśnienie krwi: 120/80 mm Hg

Jakie są funkcje układu limaftycznego?

• odporność

• transport tłuszczów

• regulacja poziomu płynów ustrojowych

Wymień centralne narządy układu limfatycznego

• szpik kostny czerwony

• grasica

Wymień obwodowe narządy układu limfatycznego

• śledziona

• migdałki podniebienne

• węzły chłonne

• grudki limfatyczne

Do czego służą naczynia układu limfatycznego?

Te mniejsze zbierają nadmiar płynu tkankowego z przestrzeni międzykomórkowych (limfę) i transportują ją.

Jak zbudowane są naczynia układu limfatycznego?

Podobnie jak żyły. Duże i większe mają zastawki, są zbudowane z trzech warstw. Te mniejsze są jak naczynia włosowate.

Jak powstaje limfa?

Pomiędzy tkankami znajduje się płyn tkankowy. Ten płyn to tak naprawdę najczęściej trochę zmienione osocze krwi. Drobniejsze naczynia limfatyczne zbierają ten płyn, po czym transportują do większych naczyń. Wtedy nazywamy je limfą.

Wymień sposoby diagnozowania chorób układu krążenia

• EKG i badanie Holtera

• Pomiar ciśnienia krwi

• Echo serca (USG serca) i USG dopplerowskie

• Angiokardiografia

Wymień choroby układu krążnenia

• Miażdżyca

• Zawał serca

• Udar mózgu

• Nadciśnienie tętnicze

• Żylaki

• Choroba wieńcowa

• Anemia

• Białaczka