H17: Toegepaste Psychologie

werkwijze van de toegepaste psychologie

1) bestaande empirische evidentie wordt kritisch doorgenomen

2) kennis over hoe bio/psych/soc factoren bijdragen aan het menselijk functioneren, toepassen

3) gebruik maken van beschikbare onderzoeksmogelijkheden

4) duidelijke rapportage

omgevingspsychologie

studie van de relatie tussen de omgeving en het gedrag van mensen

planologen

mensen die beroepsmatig voorstellen doen en plannen maken voor de inrichting van de ruimte

3 manieren om een omgeving te laten aansluiten bij behoeften van een gebruiker

- opstellen van een architectuurprogramma

* inventaris

- uitvoeren van een participatieplanning

* toekomstige gebruikers betrekken

* tijdens ontwerpfase luisteren nr hun meningen

- evalueren na ingebruikname

* bevragen aan gebruikers hoe goed of niet goed

5 factoren die verband houden met hoe tevreden bejaarden zijn in verzorgingstehuizen

- herkenning

- veiligheid

- sociaal contact

- welkom voelen

- dienstverlening

3 factoren die verband houden met hoe tevreden bejaarden zijn in verzorgingstehuizen die kunnen beinvloed worden door architectuur

- herkenning

- veiligheid

- sociaal contact

bevolkingsdichtheid is positief gecorreleerd aan 5 gedragspathologieeën

- sterftecijfer

- vruchtbaarheid

- sociale uitkering

- criminaliteit

- opnames in psychiatrische instelling

bevolkingsdichtheid

gemiddeld aantal inwoners per km2

ruimte beschikbaar per persoon

overbevolking

Als in een gebied te veel mensen wonen, waardoor er te weinig voorzieningen zijn, zoals gezondheidszorg en woningen.

Welk hersendeel speelt een bij het aanleren en in stand houden van een persoonlijke ruimte?

Amygdala

belangrijke kenmerken van een persoonlijke ruimte

- groter voor onbekenden dan bekenden

- indien de persoonlijke ruimte beperkt wordt, doen we aan symbolische afstand

- doorbreken van een persoonlijke ruimte leidt tot stressreacties en activering van het sympathisch zenuwstelsel

Hoeveel bewoners van Nederland worden gehinderd door lawaai?

1/4

beinvloedingsfactoren ervaring lawaai

- sterkte van het lawaai

- tijdstip van het lawaai

- mate van noodzakelijkheid en onvermijdelijkheid van lawaai

LT-effecten van lawaai

- slaapproblemen

- verhoogde bloeddruk

- stressreactie

- minder goed presteren op complexe taken

- verhoogde geïrriteerdheid

verschillen in risicoinschatting van de klimaatsverandering bij mensen

- groepsnormen beinvloeden individuele meningen

- groot belang hoe deze problematiek kan gecommuniceerd worden

- inschatting van gevolgen op psychisch functioneren

Environmental Attitudes Inventory van Milfort & Duckitt

12 factoren die attitudes tov milieu bepalen

POSITIEF

- van de natuur genieten

- bezorgdheid omtrent milieu dreiging

- activisme in milieubeweging

- steun voor actief natuurbeschermingsbeleid

- persoonlijk gedrag van natuurbehoud

- ecocentrische bezorgdheid

NEGATIEF

- steun voor bevolkingsgroeibeleid

- natuurbehoud ingegeven door antropocentrische bezorgdheid

- de wil om de nnatuur te verandere

- menselijke dominantie over de natuur

- voorrang van mensen boven de natuur

- vertrouwen in wetenschap en technologie

1ste boek dat zich focust op hoe de psychologie binnen de rechtspraak kan bijdragen

On the witness stand: Essays on psychology and crime

verschillende gebieden waarin beroep wordt gedaan door advocaten en rechters op psychologen

- advies over mentale mogelijkheden en persoonlijkheid

- advies ivm voorlopige invrijheidsstelling, vervoegde vrijlating en alternatieve straffen

- advies ivm kinderen

- advies bij gerechtelijk onderzoek en tijdens de rechtszaak

- begeleiding van gevangenen

- controle op gevangen die voorwaardelijk vrij zijn

risicofactoren recidivisme

- man zijn

- hogere score op pathologietest

- negatief affect

- impulsiviteit

- geweldgeschiedenis

- misbruik van psychoactieve middelen

- sociale relaties met juridisch verleden

- gebrek aan inzicht

beschermingsfactoren recidivisme

- therapietrouw

- intelligentie

- hechte band kindertijd

- empathie

- zelfcontrole

- werk

- levensdoelen

- intieme relatie

- goede woonsituatie

correlatie van succes van een inschatting van recidivisme

0.3-0.5

redenen die het moeilijk maken om geweldpleging en recidivisme te voorspellen

- psychologen observeren individuen binnen een bepaald kader

- voorspellingswaarde daalt als tijdsinterval groter wordt

- precieze voorspelling is theoretisch onmogelijk

2 beste voorspellers voor toekomstbeeld mbt geweldpleging en recidivisme (0.4)

- schoolresultaten van kind

- doorzettingsvermogen van kind

fouten die inherent zijn aan het maken van voorspelling bi gevangenen

- onrechtvaardig vasthouden van een veroordeelde die geen geweld meer zal plegen

- het in vrijheid stellen van een misdadiger die opnieuw geweld zal plegen

tegenargumenten voor "het is beter om die gevangene dan toch vast te houden, just in case dat de voorspelling toch foutief zou zijn"

- groter aantal gedetineerden blijven vastzitten -> kan tot schade leiden

- zorgt voor kans op recidivisme bij foute inschatting

kijken of er intentie was om de misdaad te plegen obv 2 gronden:

- ontoerekeningsvatbaarheid

- overmacht

ontoerekeningsvatbaarheid

de verdachte wordt niet in staat geacht om de betekenis van hun handelen te begrijpen, is niet even verantwoordelijk als anderen

veroordeling van iemand die ontoerekeningsvatbaar wordt geacht

opname in een gespecialiseerde psychiatrische strafinrichting:

* Belgie: internering

* Nederland: terbeschikkingstelling

overmacht

verdachte staat psychisch zo onder druk dat meerdere mensen in die situatie het misdrijf zouden hebben begaan

- Belgie: onweerstaanbare drang

- Nederland: psychische overmacht

line-up onzorgvuldigheden

- slechte afleiders

- begeleider van line-up geeft signalen

- getuigen waren voor line_up al betrokkken met verdachte en zijn biased

mythes omtrent leugenaars

- kijken niet in ogen wnnr ze liegen

- prutsen wnnr ze liegen

taalgebruik bij leugenaars

- minder details en illustraties bij verhaal

- spreken minder en herhalen vaker zinnen

3 vormen van valse bekentenissen

- vrijwillig

- gedwongen

- geinternaliseerd

redenen vrijwillige valse bekentenissen

- pathologische nood aan bekendheid

- behoefte aan zelfbestraffing

- lastig om werkelijkheid en fantasie uit elkaar te houden

- iemand anders beschermen

redenen gedwongen valse bekentenissen

- ontsnappen aan ondraaglijke situatie

- expliciete of impliciete dreiging ontlopen

- verkrijgen van een beloofde of gesuggereerde beloning

- voordelen KT > nadelen LT

- door lange en vermoeiende verhoren

redenen geinternaliseerde bekentenissen

- verdachte raakt uiteindelijk overtuigd

- geen weerstand kunnen bieden aan suggestieve ondervragingsmethode

- twijfels over eigen geheugen

- valse herinneringen

zaken die de kans op valse bekentenissen verhoogt

- mate van geïsoleerdheid en uitputting

- evidentie en leugens

- ondervrager minimaliseert gevolgen ve bekentenis

3 grote opdrachten van schoolpsychologen

begeleiding van:

- onderwijsprocessen en cognitieve ontwikkeling

- psychosociaal functioneren

- onderwijsloopbaan

inzetten van schoolpsychologen op 4 deelgebieden

- psychodiagnostisch onderzoek

* afemen van psychologische tests, ....

- begeleiding van zorg lln

* kortdurende psychologische begeleiding

* interventies vanuit een leertheoretisch kader

* helpen op indirecte manier (remedierende + preventieve functie)

- begeleiding en evaluatie van educatieve programma's

* inzetten op integratie van kinderen met handicap in regulier onderwijs

* pogen vooroordelen te verminderen

- onderzoek specifiek gericht op eigen vakgebied

soorten preventie op school

- primaire = voorkomen problemen

- secundaire = zsm behandelen van problemen

- tertiaire = begeleiden van initiatieven door andere hulpverleners

onderwijspsychologie

toepassingen uit psychologisch onderzoek op gebied van onderwijs

Model van Sheerens: 4 groepen van factoren die efficiëntie van school bepalen

- input (inputvariabelen)

- context school (contextvariabelen)

- leiding en algemene atmosfeer (procesvariabelen)

- wat er in de klas gebeurt (klasniveau)

kenmerken van een goede school

- taakgerichte werkatmosfeer

- onderricht aangepast aan niveau van de leerling

- duidelijk zorgplan

- leerlingen zijn actief betrokken bij leeractiviteiten

- systematische evaluatie vd resultaten en de effecten van de zorgplannen

inclusief onderwijs

kinderen van verschillende niveaus en sociaal-culturele milieus volgen samen onderwijs

exclusief onderwijs (gestratificeerd onderwijs)

kinderen met verschillende competentieniveaus zitten in aparte klassen

argumenten van voorstanders van inclusief onderwijs

- alle kinderen krijgen het best mogelijke onderwijs

- als een kind eenmaal in een lager onderwijsniveau belandt, is het moeilijk om hieruit te geraken

- belangrijk voor kinderen uit kansarme thuissituaties

argumenten van voorstanders exclusief onderwijs

- verschillen tss kinderen te groot om binnen eenzelfde klas te blijven

- bij inclusief onderwijs wordt er teveel gericht op de middengroep -> anderen krijgen suboptimaal onderwijs

- motivatie en resulaten worden beinvloed door minder goed presterende lln

discussie tss inclusief en exclusief onderwijs wordt op 2 niveaus gebonden

- beleidsmatig

- ouders

4 oudertypes

- autoritair

- permissief

- gezaghebbend

- verwerpend/verwaarlozend

kenmerken autoritaire ouders

- lage aanvaarding en betrokkenheid

- geen autonomie verlenen aan kinderen

- complete gehoorzaamheid + weinig uitleg over regels

- verwachten hard werk en respect van kinderen

- dulden geen andere meningen of tegenspraak

- straf + kinderen belachelijk maken

kenmerken permissieve ouders

- aanvaarden en bevestigen opinies van kinderen

- toegeeflijk en weinig betrokken

- weinig controle en eisen niks

- grote autonomie verlenen aan kinderen

- vermijden bestraffing

kenmerken gezaghebbende ouders

- accepteert veel en is betrokken

- streven nr aangename relatie met kinderen

- goede mate aan controle

- balans tss discipline en autonomie

- leggen beslissingen uit

- conflicten worden bediscussieerd

- stimuleren onafhankelijkheid van kinderen

kenmerken van verwerpende/verwaarlozende ouders

- lage aanvaarding

- laag betrokken

- weinig controle

- tonen onverschilligheid tov kinderen

- eisen weinig, brengen weinig tijd door met kinderen

effect van autoritaire ouders op kinderen

- humeurig

- onzeker

- teruggetrokken

- geweld bij het niet krijgen van hun zin

effect van permissieve ouders op kinderen

- impulsief

- ongehoorzaam

- opstandig

- afhankelijk

- veeleisend

- tonen minder doorzettingsvermogen

effect van gezaghebbende ouders op kinderen

- onafhankelijk

- zelfbewust

- vriendelijk

- nieuwsgierig

effect van verwerpende/verwaarlozende ouders op kinderen

- agressief

- houden zich niet aan normen

- grotere kans op delinquentie

3 kerndimensies van gezaghebbende opvoeding

- aanvaarding van het kind

- gedragscontrole

- toelaten van psychologische autonomie

kenmerken van gezaghebbende leerkrachten

- moedigen lln aan om onafhankelijk te denken en handelen

- gezag

- werken veel samen met lln en luisteren nr hen

- positieve relatie en stellen duidelijke grenzen

- heldere en redelijke regels

kenmerken van autoritaire lkr

- restrictief en vlug straffen

- duidelijke grenzen en streng controleren

- weinig gesprekken

- lln zijn passief en zwijgzaam

kenmerken van permissieve lkr

- veel vrijheid en autonomie

- weinig grenzen

- weinig leermogelijkheden

- weinig controle over lln

- moedigen lln niet aan om goed te presteren

componenten van een goede lkr opleiding

- hoe een klas managen

- hoe reageren op probleemgedrag

- invloed richting van klas op lesgeven

- welk materiaal nodig is en makkelijk bereikbaar

- vermijden van hiaten in lesovergangen

- hoe omgaan met verschillende leerheden en culturele achtergronden

kenmerken van een goed handboek

- juiste balans tss relationele verwerking en onderwerp specifieke verwerking

- moeilijke onderwerpen begrijpelijk maken

relationele verwerking in een goed handboek

structuur in tekst

onderwerp specifieke verwerking in een goed handboek

specifieke feiten in tekst

Hoe maak je moeilijke onderwerpen begrijpelijk in een goed handboek?

- duidelijk en eenvoudig uitleggen

- geen moeilijke woorden als makkelijke alternatieven bestaan

- figuren en concrete studies toevoegen

- leerstof niet vereenvoudigen maar onderwijs te verhogen

minpunten van een goed handboek

- neiging om oppervlakkiger te studeren als het een makkelijke tekst is

- moeilijkheidsgraad wordt onderschat door studenten bij een vlotte spreker als lesgever

- studenten verkiezen een passief hoorcollege

10 technieken die het onthouden van cursusmateriaal bevorderen

- gedistribueerd leren

- herhaalde toetsing

- elaboratieve ondervraging

- zelf uitleg geven

- studeren vd cursus afwisselen met studeren van andere cursussen

- sv maken

- onderlijnen en kleuren

- geheugensteuntjes maken voor kernbegrippen

- gebruik van verbeelding

- opnieuw lezen van een tekst

personeelspsychologie

de persoon aanpassen aan de job

kenmerken organisatiepsychologie

- focus op functioneren en welbevinden van individuen en groepen in organisaties

- houdt zich bezig met groepsdynamieken, organisatieklimaat, efficient leiderschap en arbeidsmotivatie

- theoretischer dan arbeidspsychologie

functieanalyse

een analyse van een functie en de voor de uitvoering daarvan vereiste handelingen, er wordt een duidelijk beeld gegeven van wat de kandidaat zal moeten doen

6 dimensies van Position Analyses Questionnaire (PAQ)

- input: vaardigheden

- mentale processen: redeneer-en beslissingsvaardigheden

- output: toestellen, manuele arbeid

- relaties met anderen

- context: omstandigheden, ruimte, alleen of samen werken

- andere karakteristieken: werkschema, kleding, ...

techniek van de kritieke voorvallen

aanvullend bij Position Analyses Questionnaire: een situatie bekijken waarin iets misliep of uitstekend goed ging

3 types tests om een geschikte kandidaat te selecteren

- analytische intelligentie: hoe goed omgaan met nieuwe info

- relevante praktische intelligentie: vaardigheden

- persoonlijkheidsvragenlijst: zich goed voelen in de functie

RIASOC

realistisch, intellectueel, artistiek, sociaal, ondernemend, conventioneel

situationele interview

- vorm van gestructureerd interview

- sollicitant moet gedetailleerd beschrijven hoe hij zou reageren op hypothetische situationele werksituaties

correlatie gestructureerd interview en prestatiebeoordeling

0.51

correlatie ONgestructureerd interview en prestatiebeoordeling

0.38

3 adviezen voor WG tov WN

- realistische info en verwachtingen geven

- voldoende steun en geruststelling

- mensen aanduiden als rolmodel voor de nieuwkomer

Hoe proces optimaliseren volgens Taylor: Scientific management

- scheiding tsss denken en doen

- managers denken, wns doen

- complexe taken opsplitsen in kleinere taken

focus Taylorisme

maximale winst

3 groepen factoren waarvan arbeidsvreugde afhankelijk van is

- regels en procedures binnen de organisatie

- specifieke aspecten van de job

- eigenschappen van het personeelslid

persoonlijkheidskenmerken van een goede leider

- O: +0.24

- C: +0.28

- E: +0.31

- A: +0.08

- N: -0.24

2 grote groepen van handelingen bij leiders

- taakgerichte leiderSTIJL

- werknemersgerichte leiderSTIJL

kenmerken werknemersgerichte leiderSTIJL

- helpend, vriendelijk, oog voor belangen wns

- zorgen voor wns

- open staan voor ideeen en suggesties van wns

kenmerken taakgerichte leiderSTIJL

- werkschema's opstellen

- structuur aanbieden

- richting geven

- plannen

- problemen oplossen

- kwaliteit van het werk

- aanmoedigen algemene normen op werk

- controleren van werk

3 dimensies waarvan ideale type leiderschap van afhangt

- relatie leider en ondergeschikten

- structuur taken

- machtspositie van de leider

6 factoren waarop leiderTYPES verschillen

- charisma

- intellectuele stimulatie

- oog voor wns als indiviu

- belonen

- bestraffen van fouten

- passief/vermijdend

3 leiderTYPES

- transformationele

- transactionele

- laissez-faire

kenmerken transformationele leiders

- charismatisch

- moedigen wns aan om hoge doelstellingen na te streven

- geven wns een visie

- geven elk individu een gevoel belangrijk te zijn

- dagen uit, overtuigen en inspireren

kenmerken transactionele leiders

- overeenkomsten tss leider en wn, met beiden winst

- bieden steun en advies op werklvloer

- belangrijk dat wns voldoening vinden in hun job

- verwachten een tegenprestatie; juist uitvoeren van taken en realiseren van gewenste niveau

- nemen traditionele managementtaken op

- nemen rollen binnen een bedrijf op

kenmerken laissez-faire leiders

- laten zaken op hun beloop

- gebrek aan betrokkenheid

- vaak afwezig

kenmerken van dienende leiderschap

- aandacht voor inspraak en ontwikkeling vd wn

- bescheidenheid

- authenticiteit

- interpersoonlijke aanvaarding

- richting geven

- voorbeeldfunctie