Biologie H5 voortplanting deel 1

hormonale regeling; spermatogenese, menstruatiecyclus, oogenese

Wat zijn de primaire geslachtskenmerken bij de vrouw?

• eierstokken

• eileiders

• baarmoeder

• vagina

• schaamlippen

• clitoris

Wat zijn de primaire geslachtskenmerken bij de man?

• teelballen (testes)

• bijballen

• balzak (scrotum)

• zaadleiders

• zaadblaasjes

• prostaat

• penis

Wat zijn de vrouwelijke secundaire geslachtskenmerken? En ter gevolg van welk hormoon komen deze?

• lichaamsbeharing

• rondere lichaamsvormen

• bredere bekken

• vergroting van borsten

• menstruatiecyclus

ten gevolge van oestrogeen

Wat zijn de mannelijke secundaire geslachtshormonen? En ten gevolge van welk hormoon komen deze?

• lichaamsbeharing

• toename kracht skelet/spieren

• bredere schouders

• stemverlaging

• vergroting penis/balzak

• zaadlozing

ten gevolge van testosteron

Wat is de functie van de eierstokken (ovaria)

Productie van eicellen.

Aanmaak geslachtshormonen.

—> geslachtsklieren/gonaden

Wat zijn follikels?

Een blaasje dat een nog onrijpe eicel bevat, omgeven door follikelcellen.

Die follikelcellen voeden en beschermen de eicel. Follikelcellen produceren ook de vrouwelijke geslachtshormonen.

Wat is de functie van de eileider?

Het transporteren van de eicel in de eierstok naar de baarmoeder.

Waarom is de vagina een zuur milieu?

Het slijmvlies in de vagina bevat veel glycogeen en daarop leven melkzuurbacteriën.

Na afbraak van glycogeen tot glucose, zetten die MZ bacteriën glucose om in melkzuur voor energieproductie. Ze scheiden het melkzuur uit, waardoor het milieu zuur wordt.

De meeste bacteriën overleven niet in zo’n zuur milieu, hierdoor vormen de melkzuurbacteriën een bescherming tegen infecties.

Beschrijf kort de rijping van een follikel

1. toename aantal follikelcellen rond primaire oöcyt.

2. follikelcellen scheiden follikelvocht af

3. doet follikelholte ontstaan

4. onstaan pelucidevlies

5. volle rijpheid: Graafse follikel

6. puilt uit aan oppervlak eierstok

beschrijf de eicelrijping in de rijpe follikel

In de Graafse follikel zet de primaire oöcyt de meiose 1 voort. Hierna ontstaan 2 haploïde dochtercellen, waarvan de ene veel groter is dan de andere. We noemen ze resp. secundaire oöcyt (n) & poollichaampje (n).

Wat gebeurt er in de ovulatie

Na meiose 1 start de secundaire oöcyt met meiose 2, maar blijft steken in de metafase 2. In dit stadium treedt de ovulatie op.

De wand van de Graafse follikel barst open. Follikelvocht vloeit eruit en voert de secundaire oöcyt mee tot in de trechter van de eileider.

Wat er verder gebeurt hangt af van het feit of er bevruchting komt of niet.

Wat gebeurt er als er 24u na de ovulatie geen bevruchting optreedt?

De secundaire oöcyt afsterven en geresorbeerd worden.

De resterende follikelcellen die achtergebleven zijn in de eierstok, nemen in grootte toe en vormen het geel lichaam.

Blijft ongeveer 2 weken bestaan, erna als litteken op de eierstok.

Wat gebeurt er na de ovulatie indien er wel een bevruchting plaatsvindt.

Meiose 2 wordt afgewerkt. Hierbij ontstaat opnieuw een veel kleiner poollichaampje en een grote cel, de oötide. Deze cel bevat n + n (eicel, zaadcel).

Gedurende de eerste 2 maanden van de zwangerschap blijft het geel lichaam bestaan, daarna verdwijnt het.

Waarvoor zorgt de hypothalamus in de menstruatiecyclus

Neurosecretie van het hormoon GRF; met als doelwit de hypofysevoorkwab

Waarvoor zorgt de hypofysevoorkwab in de menstruatiecyclus?

Voor de productie van gonadotrope hormonen: FSH en LH; met als doelwit de follikels in de eierstokken.

Waarvoor zorgen de eierstokken in de menstruatiecyclus (hormoon).

De secretie van geslachtshormonen; oestrogeen en progesteron.

Met als doelwit het baarmoederslijmvlies.

In welke 3 fasen kunnen we de menstruatiecyclus indelen?

• de folliculaire fase

• de luteale fase

• de menstruatiefase

Bespreek de folliculaire fase

Lage concentratie aan oestrogeen en progesteron.

Hypothalamus —> GRF

GRF —> hypofysevoorkwab —> FSH & LH

FSH & LH —> aantal follikels rijpen (in ovaria)

Deze follikels scheiden oestrogeen af.

—> stimuleert groei baarmoederslijmvlies

oestrogeendrempel; drijft GFR secretie op

—> piek in afscheiding LH & FSH

LH piek = verantwoordelijk voor ovulatie (d14) & vorming van het geel lichaam

Bespreek de luteale fase

Geel lichaam zet productie oestrogeen verder & scheidt progesteron af

progesteron —> meer slijmkliertjes, rijk aan glycogeen; voeding ev. op komst embryo

Optimale omstandigheden innesteling embryo

lichaamstemp. stijgt met 0,5°c

oestrogeen en progesteron remmen GRF secretie af.

—> FSH & LH productie valt ook stil

—> geel lichaam atrofieert; hormoonproductie verzwakt

lage oestrogeen & progesteron spiegel —> afbrokkeling baarmoederslijmvlies

Wat is het hormoon HCG

als er wel bevruchting is geweest. Is het noodzakelijk dat het baarmoederslijmvlies wordt behouden voor de innesteling van het embryo. De menstruatie zal hierdoor ook uitblijven.
Dat komt door het de productie van HCG, een hormoon dat door het embryo zelf wordt geproduceerd zodra het is ingenesteld.

Lijkt op LH; houdt geel lichaam in stand. —> blijft progesteron en oestrogeen aanmaken.

Later in de zwangerschap neemt placenta die rol over.

Bespreek de teelballen

De gonaden van de man = testes

produceren zaadcellen/spermatoïden en testosteron

Wand zaadbuisjes bestaat uit kiemcellen (voorlopercellen zaadcellen) & cellen van Sertoli.

Cellen van Leydig —> productie testosteron

Bespreek de bijballen

Op elke teelbal sluit een bijbal aan.

functie: reservoir zaadcellen die verder rijpen in zaadvloeistof (afgescheiden door bijbal)

Rijpe zaadcel in staat zelf te bewegen.

Bespreek de zaadleider en zaadblaasjes

Elke bijbal gaat over in een zaadlijder.

Monden uit in urinebuis.

Zaadblaasjes = klieren die zaadvloeistof afscheiden met fructose (energiebron zaadcellen)

Bespreek de prostaat

Zaadleiders vervolgen hun weg binnen de prostaatklier om uiteindelijk uit de monden in de urinebuis.

Waaruit bestaat sperma

• zaadvloeistof van de bijbal

• zaadvloeistof van de zaadblaasjes

• zaadvloeistof van de prostaat

Wat zijn de klieren van Cowper

monden uit in urinebuis

leveren deel van het zaadvocht

neutralisatie urinezuur

want zuur is nefast voor zaadcellen

Bespreek de penis

mannelijk copulatieorgaan

urinebuis en zwellichamen

Bespreek de spermatogenese

in zaadbuisjes spermatogoniën (zaadcelmoedercellen)

puberteit: vermenigvuldiging door mitose, dan meiose —> dochtercel = spermatocyt (2n) (ander blijft achter als spermatogonie)

eind meiose: uit spermatocyt: 4 haploïde dochtercellen = spermatiden

spermatiden —> spermatozoïde

Hoe differentieert een spermatide naar een spermatozoïde

• golgi apparaat veranderd in acrosoom

• celkern wordt compact; zaadcelkop

• 1 vd 2 centriolen vormt zweepstaart/flagel

• Mitochondriën migreren naar zweepstaart

• Overtollig cytoplasma wordt als restlichaampje geabsorbeerd door cellen van Sertoli

Hoe lang duurt het spermatogenese proces?

Ruim 2 maanden.

Bespreek de hormonale regeling van de spermatogenese

hypothalamus —> GRF secretie

hypofyse —> FSH & LH afscheiden

LH —> cellen van Leydig aan tot productie testosteron

FSH —> cellen van Sertoli scheiden proteïnen af —> binding van testosteron aan spermatogonia —> spermatogenese in gang

Bespreek de negatieve feedback mechanismen van FSH en LH bij de man.

Cellen van Sertoli —> scheiden hormoon inhibine af, vanaf dat FSH drempelwaarde wordt overschreden

Inhibine remt secretie van FSH in de hypofyse af

Overmaat testosteron —> afremmen LH secretie en GRF secretie