Kafli 12 - Andfélagsleg hegðun og ýgi

1/2

Leiðir til að skilgreina ýgi

1. Málvenja - virkar ekki vel
2. Sameiginleg rót - virkar ekki vel
3. Ætlun - virkar ágætlega en erfitt að mæla
4. Brot á samfélagslegum normum - til að komast framhjá ýgi, gengur ekki þegar verið er að tala um hópa

Gerðir ýgi

1. Illgjörn ýgi
2. Markmiðadrifin ýgi

Illgjörn ýgi (hostile aggression)

Reiði keyrir áfram einhverja hegðun og ýgin er takmarkið í sjálfu sér

Markmiðadrifin ýgi (intrumental aggression)

Þegar ýgi er notuð til að ná einhverju öðru takmarki eins og að vinna stríð

Mælingar á ýgi

1. Matsblöð
2. Spyrja fólk hvort það sé viljugt að beita annað fólk ofbeldi
3. Telja fyrirfram ákveðna hegðun
4. Hliðstæður (t.d. Bobo dúkkan)
5. Gefa til kynna ætlun
6. Óbein ýgi mæld

Gallar á rannsóknum á ýgi

1. Siðferðislegar takmarkanir — það er ekki hægt að rannsaka ýgi að fullu í rannsóknum
2. Ekki endilega gott alhæfingargildi

William James

Var með pælingar um eðlishvöt og leit á ýgi sem tilfinningabundinn þátt sem er nauðsynlegur mannlegu eðli.
Freud gerði þetta líka.

K. Lorenz

Rannsakaði ýgi í dýrum og færði síðan dýrarannsóknirnar yfir á manneskjuna, var þróunarmaður og kom með ýmis rök fyrir því af hverju þetta væri eðlislægur eiginleiki.
- Að breed-a ákveðnar hundategundir er rök með þessu

Ýgi sem eðlishvöt

Vandi:
- Erfitt að aðgreina fyrirbærið frá birtingarmyndinni
- Ef allir innan tegundar deila ákveðinni eðlishvöt er skv. skilgreiningu ekki hægt að skoða breytileika, af því við erum öll með þetta einkenni. Þá er heldur ekki hægt að skoða orsakatengsl.
- Vitum ekki frumorsakir heldur aðeins birtingarmynd

Kenningar um birtingu ýgi

1. Ergelsi-ýgi
2. Afstæður skortur
3. Örvunarflutningur
4. Félagsnám

Dollard og co.

Voru með ergelsis-ýgi líkan

Afstæður skortur

Talsverð rök fyrir því að það sé a.m.k. fylgni milli afstæðs skorts og ýgis
- Ójöfnuður hefur einhver tengsl við ýgi en það er menningarbundið

Rannsókn Brown og Grant

Útfrá kenningu um afstæðan skort
1. Konur sem áttu að fá $10 fengu bara $4 eftir neikvætt mat hjá öðru fólki og svo voru aðrar sem fengu $10 eftir jákvætt mat
2. Þær sem voru þá ósáttar eftir minni pening mátu hinn hópinn á neikvæðan hátt

Örvunarflutningur

Silman.
Gerði ráð fyrir að það væri tiltekið áreiti sem eykur líffræðilega virkni, áreitið annaðhvort ógnar velferð okkar eða eykur vellíðan.

Rannsókn Silman

1. Fólk var reitt til reiði
2. Fólk sett í aðrar aðstæður þar sem það sér eitt af þremur myndskeiðum, eitt sem sýnir ferðalag, eitt sem sýnir ofbeldi og eitt sem sýnir ástarsenu
3. Fólk fær tækifæri til að hefna sín á þeim sem reitti þau til reiði í fyrsta hluta rannsókn. Fékk að gefa rafstuð og valdi hversu lengi það hélt takkanum niðri.
4. Þeir sem horfðu á ástarsenuna gaf mesta rafstuðið, fólk virtist upplifa meiri örvun eftir hana, líffræðilegri virkni þeirra varð meiri en þegar þau horfðu á hinar tvær senurnar

Félagsnám

Perry, Perry og Boldizar.
Börn læra skemu með því að horfa á einhverja aðra gera eitthvað. Samkvæmt þeim þá innfæra börnin skemun sem „rétt svar“ og viðbrögðin fylgja þeim fram á fullorðinsár.
- Nær hámarki á aldrinum 15-25 ára og svo breytist
- Allir fjölmiðlar hafa áhrif á ýgi

Einstaklingsmunur á ýgi

1. Persónuleiki
2. Hormónar

Einstaklingsmunur: Persónuleiki

1. Vitum að aðstæður skýra meira en persónuleiki
2. Persónuleiki er stöðugur og fólk sem er með króníska ýgi við 8 ára aldur verður líklega krónískt ýgið alla ævi.
3. Bæði narsissismi og lágt sjálfsálit hefur tengsl við ýgi
- Þeir sem sitja inni fyrir ofbeldisbrot eiga mest sameiginlegt að vera með lágt sjálfsálit

Einstaklingsmunur: Hormón

1. Karlar sýna meiri ýgi en konur, en fer mögulega eftir skilgreiningu á ýgi
2. Jákvæð fylgni milli ýgi og testoreróns
- Rannsókn með kynleiðréttingarferli þar sem einstaklingar sem fóru að taka testosterón sýndu meiri ýgi og öfugt

Kynjamunur

1. Ofbeldisfullir glæpir eru algengari hjá körlum en konum
2. Karlar virðast vera 3x líklegri til að vera fórnarlömb og 9x líklegri til að vera gerendur heldur en konur