HÜCRE ve MADDE GEÇİŞLERİ

Bu flashcard seti, hücre yapısı, organeller, hücre zarı ve madde geçişleri konularını kapsamlı şekilde soru-cevap formatında tekrar etmek amacıyla hazırlanmıştır.

Hücreyi ilk keşfeden bilim insanı kimdir ve hangi yıl keşfetmiştir?

İngiliz bilim insanı Robert Hooke, 1665 yılında hücreyi keşfetmiştir.

Mikrobiyoloji biliminin kurucusu kabul edilen ve 1676’da bakteriler üzerine ilk çalışmaları yapan bilim insanı kimdir?

Anton van Leeuwenhoek

Prokaryot hücrelerde zarla çevrili çekirdek bulunur mu?

Hayır, prokaryot hücrelerde zarla çevrili çekirdek ve zarlı organeller bulunmaz.

Ökaryot hücrelerde çekirdek ve zarlı organellerin varlığı nasıldır?

Ökaryot hücrelerde zarla çevrili çekirdek ve çeşitli zarlı organeller bulunur.

Prokaryot hücrelerde bulunan tek organel nedir?

Ribozom

Ökaryot bir hücrenin üç ana kısmı nelerdir?

Hücre zarı, sitoplazma, çekirdek

Hücre zarının yapısını ‘akıcı-mozaik model’ olarak açıklayan bilim insanları kimlerdir ve hangi yıl?

S. J. Singer ve G. Nicholson, 1972

Hücre zarının seçici geçirgen olmasının iki temel görevi nedir?

Madde alışverişini düzenlemek ve hücreyi dış ortamdan ayırmak

Hücre zarındaki karbonhidratların görevi nedir?

Hücrelerin birbirini tanımasını sağlayarak doku oluşumuna katkıda bulunmak ve reseptör görevi görmek

Fosfolipit tabakasında baş ve kuyruk kısımlarının suyla ilişkisi nasıldır?

Baş kısmı hidrofilik (suyu sever), kuyruk kısmı hidrofobiktir (suyu sevmez).

Hayvan hücre zarındaki kolesterolün temel işlevi nedir?

Zarı sağlamlaştırmak ve akışkanlığı düzenlemek

Hücre zarında molekül oranı en fazla olandan en aza doğru sıralayın.

Protein > Yağ > Karbonhidrat

Sitoplazmanın su oranı yaklaşık hangi aralıkta bulunur?

%70–90

Zarsız organeller hangileridir?

Ribozom ve sentrozom

Tek zarlı organellere üç örnek veriniz.

Endoplazmik retikulum, Golgi aygıtı, lizozom (ayrıca peroksizom, koful)

Çift zarlı organeller hangileridir?

Mitokondri ve kloroplast (plastitler)

Ribozomun temel görevi nedir?

Protein sentezi yapmak

Sitoplazmada çok sayıda ribozomun bir araya gelmesiyle oluşan yapıya ne ad verilir?

Polizom

Granüllü endoplazmik retikulum (GER) üzerinde hangi yapı bulunur ve temel görevi nedir?

Ribozomlar bulunur; salgı proteinlerini sentezler ve işler.

Granülsüz endoplazmik retikulumun (SER) kas hücrelerindeki özel görevi nedir?

Ca²⁺ depolamak

Golgi aygıtının lizozomla ilişkisi nedir?

Lizozom oluşumunda rol oynar.

Sperm hücrelerinde hangi organel bulunmaz?

Golgi aygıtı

Lizozomun hücre içi toplu parçalama olayı nasıl adlandırılır?

Otolit değil, otoliz (lizozomal enzimlerin hücreyi parçalayarak ölmesine neden olması)

Bitki ve mantar hücrelerinde hangi sindirim organeli bulunmaz?

Lizozom

Peroksizomun karaciğerdeki temel enzimi ve görevi nedir?

Katalaz enzimi; H₂O₂’yi su ve oksijene dönüştürmek

Tatlı su protistlerinde fazla suyu atan koful çeşidi nedir?

Kontraktil (vurgan) koful

Mitokondride iç zar kıvrımlarına ne ad verilir?

Krista

Mitokondri DNA’sı hangi ebeveynden gelir ve nasıl şekillidir?

Anneden gelir; halkasal yapıdadır.

Fotosentezin gerçekleştiği plastit hangisidir?

Kloroplast

Kloroplasta yeşil rengi veren element nedir?

Magnezyum (Mg)

Kromoplastın bitkideki görevi nedir?

Meyve, çiçek ve yapraklara sarı, kırmızı, turuncu renk vermek

Besin depolayan, renksiz plastit çeşidi nedir?

Lökoplast

Hayvan hücrelerinde bulunan, hücre bölünmesinde iğ ipliklerini oluşturan zarsız organel nedir?

Sentrozom

Bitki hücrelerinde iğ iplikleri nerede oluşur?

Sitoplazmadaki özel bölgelerde, çünkü sentrozom yoktur.

Hücre iskeletinin üç ana elemanı nelerdir?

Mikrofilament, ara filament, mikrotübül

Çekirdek zarındaki deliklere ne ad verilir ve işlevi nedir?

Porlar; madde alışverişini kolaylaştırırlar.

Çekirdekçiğin temel görevi nedir?

rRNA sentezi ve ribozom alt birimlerinin üretimi

İnsanda somatik hücrelerde kromozom sayısı kaçtır?

2n = 46

İnsanda gonozom (eşey kromozomu) sayısı nedir?

2 tane

Bitki hücre çeperinin varlığı hangi üç ana farkı oluşturur?

Fotosentez yapabilme, köşeli şekil, plasmoliz sonrası zar-çeper ayrılması

Bitki hücresinde sitoplazma bölünmesi sırasında hangi yapı oluşur?

Orta lamel

Hücre zarından küçük moleküllerin çok yoğundan az yoğuna ATP harcanmadan geçişine ne ad verilir?

Difüzyon

Kolaylaştırılmış difüzyonda hangi yapı/enzimler görev alır?

Taşıyıcı proteinler

Osmoz nedir?

Suyun çok olduğu ortamdan az olduğu ortama yarı geçirgen zardan geçişi

Hipertonik çözeltiye konan bitki hücresinde meydana gelen büzülme olayına ne ad verilir?

Plazmoliz

Plazmolize uğramış hücrenin saf suya konulup tekrar şişmesine ne denir?

Deplazmoliz

Hayvan hücresinin hipotonik ortamda patlamasına ne ad verilir?

Hemoliz

Aktif taşımada enerji kaynağı nedir ve yön nasıl olmalıdır?

ATP kullanılır; madde az yoğun ortamdan çok yoğun ortama taşınır.

Endositozun iki alt tipi nelerdir?

Fagositoz (katı) ve pinositoz (sıvı)

Bitki hücreleri endositoz yapabilir mi? Neden?

Hayır, hücre çeperi engeli nedeniyle endositoz görülmez.

Ekzositoz sırasında hücre zarının yüzeyi nasıl değişir?

Büyür (zar yüzeyi artar).

Endositoz ve ekzositoz olaylarında taşıyıcı proteinler görev alır mı?

Hayır, bu işlemlerde taşıyıcı protein görev almaz.

Difüzyon hızını artıran üç faktör sayınız.

Sıcaklık artışı, derişim farkı artışı, molekül büyüklüğünün küçük olması

Osmotik basınç ile turgor basıncı arasındaki ilişki nasıldır?

Zıt etkilidir; biri artarsa diğeri azalır.

Emme kuvveti formülü nedir?

Emme kuvveti = Osmotik basınç – Turgor basıncı

Diyalizin temel amacı nedir?

Kandaki küçük zararlı molekülleri (ör. üre) yarı geçirgen zardan uzaklaştırmak

Kolaylaştırılmış difüzyonun basit difüzyondan farkı nedir?

Taşıyıcı proteinlerin ve belirli enzimlerin görev alması

Pasif taşımada ATP harcanır mı?

Hayır, pasif taşımada (difüzyon, osmoz) ATP harcanmaz.

Aktif taşıma, endositoz ve ekzositozun ortak özelliği nedir?

ATP harcanması ve enzim kullanımının zorunlu olması