Geschiedenis hoofdstuk 1 (herkansing)

wie is de jager-verzamelaar?

iemand die leeft van het jagen op dieren, vissen en het verzamelen van eetbare planten

Wat is bestaansmiddel?

de manier waarop mensen in hun levensonderhoud voorzien zoals landbouw, jagen en verzamelen

benoem 3 voorbeelden van bestaansmiddel

landbouw, jagen en verzamelen

wat is taakverdeling?

de manier waarop het werk in een samenleving is verdeeld, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen

wat zijn sociale verschillen?

verschillen tussen groepen mensen in rijkdom, macht en aanzien

wat is prehistorie?

de tijd waarin mensen geen schrift gebruikten en waaruit we geen geschreven bronnen hebben

wat is cultuur?

alles wat te maken heeft met de ideeën van mensen, hun gewoontes, hun geloof, kunst en wetenschap

wat is historie?

de tijd waaruit we geschreven bronnen hebben.

noem een ander woord voor historie

geschiedenis

noem 5 kenmerken van het leven van de jagers-verzamelaars

-bestaansmiddel jagen, vissen en verzamelen,

-ze trokken rond,

-ze leefden in kleine groepen,

-binnen de groep bestond een taakverdeling,

-er waren bijna geen sociale verschillen

2 redenen waarom we weinig weten over leven van mensen in de prehistorie

1. veel overblijfselen zijn vergaan,

2. jagers-verzamelaars hadden geen schrift

hoeveel jaar geleden ontstond de eerste AAPmens

4 miljoen jaar geleden

waar ontstond de eerste aapmens?

in Afrika

noem een kenmerk van de eerste AAPmens

ze liepen rechtop

hoeveel jaar geleden ontstond de eerste mens?

2 miljoen jaar geleden

noem een kenmerk van de eerste mens

ze gebruikten vuur

hoeveel jaar geleden ontstond de eerste MODERNE mens

200.000 jaar geleden

waar ontstond de eerste MODERNE mens?

in Afrika

waar ontstond de eerste mens

in Afrika

noem een kenmerk van de moderne mens

enige soort die nog bestaat

hoe groot waren de groepen van de jagers-verzamelaars?

kleine groepen van 25 tot 40 mensen

waarom was de groep jagers -verzamelaars klein?

hoe groter de groep, hoe meer voedsel er nodig was

noem 4 voorbeelden van verandering uiterlijk van de mens

1.mensen werden langer,

2.hun gezicht werd minder rond en de neus minder plat,

3.hun hersenen werden groter,

4.de beharing verminderde

waarin leefden de jagers-verzamelaars?

tenten of grotten (omdat ze dan snel kunnen verplaatsen)

waarvan maakten de jagers-verzamelaars gereedschap?

-van steen,

-van hout (scherp punt),

-van botten dieren,

-huiden dieren (kleding)

trokken ze door of bleven de jagers-verzamelaars op 1 plek?

woonden NIET op 1 plek maar trokken rond

wanneer was het moment dat de jagers-verzamelaars verplaatsen van plek

zodra er geen voedsel meer te vinden was

noem voorbeelden van taakverdeling

-jagen,

-verzamelen eetbare planten en bessen,

-vuur maken en aanhouden,

-zorgen voor de kinderen

was er sprake van sociale verschillen tussen de jagers-verzamelaars?

nee, ze waren ongeveer even rijk en machtig

wat is akkerbouw

verbouwen van gewassen

noem voorbeelden van akkerbouw

graan en groenten

wat is veeteelt

dieren houden of fokken om aan voedsel te komen

wat is landbouw

akkerbouw en veeteelt samen

wat is economie

alles wat te maken heeft met de manier waarom mensen in hun onderhoud voorzien

beschrijven hoe overgang jagen-verzamelaars naar landbouw verliep

1. rond 9000 v chr bleven de jagers-verzamelaars in het midden oosten op 1 plek wonen,

2. 2. zij vonden toen in kleine stapjes akkerbouw en veeteelt uit,

3. 3. de eerste boeren deden dus nog volop aan de jacht,

4. 4. het gaan leven van landbouw is een economische verandering

noemen 4 gevolgen van overgang jagers-verzamelaars naar landbouw

1. jager-verzamelaars trokken rond en de boeren woonden op 1 plek,

2. 2. jager-verzamelaars leefden in kleine groepen en de boeren in grote groepen,

3. 3. jagers-verzamelaars kennen geen sociale verschillen in rijkdom en macht en de boeren wel,

4. 4. jagers-verzamelaars hadden minder kans op ziektes en de boeren juist meer kans

benoemen hoe de eerste boeren in nederland wonen en leefden

1. rond 5300 v chr woonden boeren in het zuiden, wat nu nederland is,

2. 2. ze hielden runderen en verbouwden graan,

3. 3. ze woonden in kleine dorpen met kleine sociale verschillen,

4. 4. ze begroeven hun doden bij elkaar

waar zorgde de rivier de Nijl voor in Egypte?

zorgde voor water bij de akkers, drinkwater en voor vis. Tijdens de jaarlijkse overstroming ook vruchtbaar slib op de oevers

welke 3 seizoenen kenden de Egyptenaren

1. overstromingstijd,

2. 2. zaaitijd,

3. 3. oogsttijd

waar zorgde de dijk voor?

bewaarplaats van water voor de drogere tijden

waar zorgde de kanaal voor

voorkwam dat het water terugstroomde naar de rivier

waar zorgde de waterbekken voor

zorgde dat water naar de akkers kon stromen

irrigatielandbouw zorgde voor grote verandering in Egypte, zoals

• er ontstonden nieuwe beroepen,

• er ontstond handel

• er ontstonden steden,

• - in de steden was een bestuur nodig,

• - ambachtslieden deden nieuwe uitvindingen,

• - sommige steden werden rijker en machtiger

wat is een ambachtsman

iemand die het brood bakt en verkoopt

wat is een ambtenaar

iemand die belastingen int

wat is belasting

voedsel afstaan aan bestuurder

wat is de staat

grote gebied onder een bestuur

wat zijn slaven

hadden het minste aanzien,

moesten zwaar werk doen

niet of nauwelijks betaald krijgen

benoem een aantal goed opgeleide mensen

schrijvers,

architecten,

ambtenaren,

De Koning (had de meeste macht)

Hoe noemde ze de Koning ook wel

de farao

Piramide van rijkdom en macht, van meest naar minst (ook wel de sociale lagen van Egypte)

1. bestuurders,

2. 2. schrijvers,

3. 3. ambachtslieden,

4. 4. boeren,

5. 5. slaven

wat is irrigatielandbouw

landbouw waarbij dijken,

kanalen en

waterbekkens de akkers bevloeid worden

wat is nijverheid

het met de hand maken van producten (zoals planken maken)

wat is handel

producten kopen en verkopen of ruilen

wat is bestuur

mensen die plannen en regels maken, taken verdelen

wat is een ambtenaar

iemand die in dienst is van het bestuur,

zorgt voor uitvoeren van besluiten,

innen van de belasting,

handhaven van de orde

wat is belasting

betalen van goederen (en later geld) aan het bestuur van een land

wat is een staat

een land met duidelijke grenzen, één bestuur, dezelfde regels en wetten

wat zijn sociale lagen

groepen mensen die van elkaar verschillen in rijkdom, acht en aanzien

wat is een slaaf

man of vrouw die iemands bezit is, onvrij is, geen rechten heeft

wie is de farao

koning van Egypte

uitleggen hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkte

-de oevers langs de Nijl waren heel vruchtbaar omdat ieder jaar overstroming vruchtbaar slib meenam,

-na zakken van het water bleef vruchtbare modder liggen,

-ze verbouwden gewassen op deze vruchtbare grond,

-om te voorkomen dat water terugstroomde naar de Nijl maakten ze dijken.,

-om het water te bewaren legden ze waterbekkens aan,

-om het water naar akkers te brengen, werden kanalen gebruikt

waar leidde irrigatielandbouw toe

-nijverheid,

-handel,

-bestuur,

-staat

wat is natuurgodsdienst

godsdienst waarin natuurkrachten als de zon en het water worden aanbeden

wat is een tempel

een gebouw waarin een of meer goden worden vereerd

wat is een offer

geschenk aan een god om hem tevreden te houden

wat is een priester

een dienaar in een tempel of kerk die zorgt voor het contact tussen mensen en god (en)

wat is een piramide

stenen bouwwerk dat een grafmonument is voor de farao

hoe vereerden de Egyptenaren hun goden?

priesters brachten offers in tempels

waarom vonden de Egyptenaren het belangrijk om hun goden te vereerden

zij geloofden dat goden alles regelden, in hun leven en in de natuur

noem 2 redenen waarom Egyptenaren piramides bouwden

-om te laten zien hoe machtig de dode was,

-zodat de dode makkelijk naar het dodenrijk kon reizen

maken van een mummie

1. de dode wordt gewassen,

2. 2. een priester en 3 helpers komen bij de dode (organen werden verwijderd,

3. 3. lichaam in doeken gewikkeld en is nu een mummie,

4. 4. de dode krijgt geschenken mee in zijn graf

2 uitspraken over de Egyptische godsdienst

1. Egyptenaren aanbaden veel verschillende goden,

2. 2. Egyptenaren vereerden dieren en natuurkrachten

hoe lang duurt het maken van een mummie

70 dagen

rijke Egyptenaren konden mummie en graf betalen. En hoe ging dat bij arme Egyptenaren?

zij werden begraven in de woestijn,

zij hoopten dat hun lichaam bewaard bleef in het zand

4 miljoen jaar geleden:

ontstaan eerste AAPmens

200.000 v chr

ontstaan MODERNE mens

9000 v chr

overgang naar de landbouw in het midden oosten

4000 v chr

overgang naar de landbouw in Egypte

3100 v chr

gebruik van het schrift in Egypte