Kaarten: H8 - Overgang naar DSM-V

religieus-morele benadering

Voor eind 19e eeuw (start seksuologie)

- Nog weinig wetenschappelijke kennis

- Stakeholders ➔ definiëren wat legaal/illegaal is, wat goed/slecht is

▪ Staat, juridisch

▪ Kerk

- Deze instanties probeerden de controle te krijgen om zo seksualiteit in goede banen te leiden

- Hier gaat het nog over gedrag

psychiatrisch-psychologische benadering

Eind 19e eeuw

- Nieuwe groep kreeg invloed

- Definiëren wat gezond/ongezond, normaal/abnormaal is

▪ Abnormaal ➔ het is een psychiatrische ziekte die een medische behandeling vereist

▪ Zijnskenmerk (niet louter abnormale dingen doen, maar abnormaal zijn)

- Van boete betalen of gevangenis naar psychiatrische instelling

- Continuïteit qua norm: heteroseksuele relatie binnen huwelijk blijft standaard, alles wat hiervan

afwijkt is slecht/ongezond/abnormaal

Zijnskenmerk

niet louter abnormale dingen doen, maar abnormaal zijn

Abnormaal

het is een psychiatrische ziekte die een medische behandeling vereist

DSM-I (1952)

Von Krafft-Ebing:

- Startte als psychiater met fenomenologische beschrijving van afwijkingen (methode die gangbaar was in psychiatrie destijds) in domein van seksualiteit

- Beschrijving van >200 casussen die hij zelf tegen was gekomen

- Classificeren onder verschillende benamingen

- Soms gezien als vader van seksuologie, omdat als eerste systematisch beschrijvingen maken

van seksuele problemen

DSM-I (1952): sexual deviation (seksuele deviatie/afwijking)

Benaming in DSM:

- Reflex bij dokter: als persoon afkomt met iets wat raar is of afwijkt op seksueel gebied ➔ 'je

hebt een mentale stoornis'

- Stond niet specifiek en concreet in waarover het gaat, welke types enzo

DSM-II (1968)

seksuele deviatie, maar specifieker benoemd

- Parafilieën komen al overeen met huidige classificatie

- Unspecified sexual deviation (zoals nu 'niet anderszins omschreven')

- Homoseksualiteit(!) als stoornis

- Other sexual deviation

- Kinsey (1948, 1953)

- Masters & Johnson (1966, 1970)

DSM-II: Vanaf de 6e herdruk (1973)

Activisten protesteerden tegen APA, steeds meer mensen kwamen openlijk uit de kast en gingen protesteren tegen homoseksualiteit als mentale stoornis

- Stemming binnen de Raad van Bestuur van de APA ➔ heel nipt

- Uiteindelijk compromis

- Geen homoseksualiteit meer, maar andere minder specifieke benaming: sexual

orientation disturbance

- Blijft nog steeds in zekere mate deze groep stigmatiseren

Masters & Johnson (1966, 1970)

Seksuele anatomie en fysiologie

- Labo-onderzoek met psychofysiologische metingen

- Beschrijving van seksuele responscyclus

Kinsey (1948, 1953)

interviews om seksueel leven van Amerikanen te bestuderen

- Eerste die seksualiteit op empirische manier bestudeerde

- Interviews van hoe, wanneer, hoe vaak, met wie/wat iemand seksueel gedrag stelt

DSM-III (1980)

Context: het vele onderzoek van M&J, Gender Identity Clinics waar mensen behandeld werden die

'transseksueel' waren (benaming nu is genderincongruentie)

- Onder één noemer psychoseksuele stoornissen:

-- Genderidentiteitsstoornissen

-- Parafilieën

-- Psychoseksuele disfuncties ➔ voor eerst introductie van disfuncties

-- Andere psychoseksuele stoornissen: Egodystone homoseksualiteit + psychoseksuele stoornis niet anderszins omschreven

Egodystone homoseksualiteit

Grote groep mensen tegen DSM-diagnose van homoseksualiteit, hieraan werd beetje tegemoet gekomen

- Egosyntoon = ik-eigen, zij die homoseksueel zijn en hier ook oké mee zijn

- Egodystoon = ik-vreemd, zij die zich er niet goed bij voelen -> Wel in DSM gezet

Genderidentiteitsstoornissen: DSM-III

lichaam dat niet overeenkomt met hoe men zich voelt

- Transseksualisme

- GID bij kinderen en jongeren

- Atypische GID (cf. NAO)

DSM-III-R (Revised, 1987)

Pas in deze editie door aanhoudend protest en tegenwind, werd ook egosdystone homoseksualiteit

eruit gehaald

- 'miljoenengenezing': er waren miljoenen mensen die homoseksueel zijn in alle lagen van de

bevolking en werden hierdoor 'genezen van seksuele stoornis'

- Maatschappelijke context waarin homoseksualiteit steeds meer aanvaard werd

DSM-IV (1994)

Onderscheid gemaakt tussen seksuele en genderidentiteitsstoornissen

- Waarom? steeds meer bewust van feit dat gender (en het gevoel in het foute lichaam te zitten)

helemaal niets zegt over seksualiteitsbeleving ➔ seksuele dysfuncties voor stuk onafhankelijk van

gender

DSM-5 (2013)

3 aparte hoofdstukken:

1. Seksuele dysfuncties

2. Parafilieën

3. Genderdysforie

- De lobbygroep wou deze 3 uit elkaar trekken: velen willen niet samenvallen met parafilie

- Genderdysforie in plaats van genderidentiteitsstoornis in plaats van transseksualiteit

Genderdysforie

erkennen dat sommigen onprettig/dysfoor gevoel hebben bij feit

dat hoe ze zich identificeren niet overeenkomt met biologisch geslacht

ICD-11

in 2019 zelfs nog stap verder en ook dysforie eruit gehaald, en

genderincongruentie genoemd: sommigen ervaren geen dysforie maar identificeren zich

gewoon met het ander geslacht zonder hier last van te hebben

- Zeer beschrijvend: hoe men zich voelt verschilt van toegewezen geslacht

classificatiesysteem

weerspiegeling van wat er in de wetenschap & in de maatschappij gebeurt (vb. zonder

een gender identity clinic was kans klein dat GIS opgenomen werd in de DSM)

seksuele aversiestoornis

1 stoornis is uit de DSM gehaald:

A. Persistente/recurrente extreme aversie voor en vermijden van (bijna) alle genitale seksuele contact met

een seksuele partner

B. veroorzaakt distress of interpersoonlijke moeilijkheden

C. niet beter verklaard door andere stoornis

Seksuele disfunctie door medische aandoening

A. Klinisch significante seksuele disfunctie die leidt tot resulteert in distress of interpersoonlijke problemen

B. Er is evidentie vanuit geschiedenis/onderzoek/laboratoriumonderzoek dat disfunctie te wijten is aan

algemene medische conditie

C. Niet beter verklaard door andere mentale stoornis

-> Specifieer: impaired interesse of opwinding, impaired erectiele functie, impaired orgasme, vroegtijdige

ejaculatie, pijn en andere penetratiemoeilijkheden

Parafiele stoornis

Opgewonden/aantrokken door/tot niet-normatieve

objecten en/of handelingen) en er daadwerkelijk naar handelen

A. Minstens 6 maanden terugkerende, intense seksuele opwinding door seksuele dwang, zich uitend in

fantasieën, urges of gedrag

B. Klinisch significante distress of impact op belangrijke domeinen van functioneren, OF heeft gezocht

naar seksuele stimulatie door gedwongen seks bij 3 of meer personen in verschillende situaties

- Dus geen probleem indien je het maar met 1 persoon doet?

C. Exclusiecriterium: Sexual Sadism Disorder

- Specifieer

A. In remissie (geen distress, impairment of terugkerend gedrag in ongecontroleerde omgeving), sinds

... maanden

B. In gecontroleerde omgeving

parafilie

opgewonden/aantrokken door/tot niet-normatieve

objecten en/of handelingen

Female sexual arousal disorder

Onvermogen voor het bekomen of behouden tot finaliseren seksuele

activiteit, van adequate lubricatie- én zwellingsrespons van seksuele opwinding

DSM-IV: Samensmelting van seksuele verlangens- en opwindingsstoornissen

Er waren twee aparte stoornissen:

1. Hypoactieve seksuele verlangensstoornis (HSDD): een tautologisch omschreven tekort aan seksueel verlangen.

2. Female sexual arousal disorder: onvermogen tot voldoende lubricatie of zwelling als respons op seksuele opwinding

DSM-V: female sexual interest/arousal disorder (FSIAD)

Reden: door het circulaire model van Basson (tegenover het lineaire model van Masters & Johnson) werd het onderscheid tussen verlangen en opwinding minder zinvol.

- De nieuwe diagnose vereist minstens drie van zes symptomen, waaronder verminderde interesse, fantasieën, initiatief, plezier, lichamelijke sensaties, en respons op seksuele cues.

- Belangrijke veranderingen:

-- Meer objectieve criteria (zoals percentages en duur van minstens 6 maanden).

-- Minder ruimte voor subjectieve interpretatie door de clinicus.

-- Interpersoonlijke problemen worden niet meer meegeteld in de diagnose.

DSM-IV: Vrouwelijke orgasmestoornis

Diagnose gebaseerd op vertraging, afwezigheid of verminderde intensiteit van het orgasme, in verhouding tot leeftijd, ervaring en adequate stimulatie.

- Meer ruimte voor subjectieve beoordeling door de clinicus.

DSM-V: Vrouwelijke orgasmestoornis

Criteria zijn grotendeels behouden, maar:

- Nu objectiever gemaakt met kwantificering: symptomen moeten optreden in 75-100% van seksuele activiteiten, en minstens 6 maanden duren.

- Meer aandacht voor verminderd plezier (niet alleen afwezigheid).

- Specificaties toegevoegd zoals: levenslang vs. verworven, gegeneraliseerd vs. situationeel, en mate van distress.

- Er is kritiek op de logica van sommige combinaties binnen specificaties.

Samensmelting van dyspareunie en vaginisme: DSM-V

- Dyspareunie: pijn bij seksuele gemeenschap.

- Vaginisme: onvrijwillige samentrekking van de vaginale spieren bij penetratiepogingen.

Samensmelting van dyspareunie en vaginisme: DSM-V - genito-pelvische pijn/penetratiestoornis.

Dyspareunie en vaginisme samengevoegd tot één diagnose

- Vereist één of meer symptomen zoals:

Moeite met penetratie

Pijn bij penetratie

Angst voor pijn

Spierspanning

- Minstens 6 maanden symptomen + distress.

- Toegevoegde specificaties: levenslang/verworven, gegeneraliseerd/situationeel, mate van ernst.

- Kritiek: hoewel het nu één term is, betreft het verschillende beelden met verschillende oorzaken, wat diagnostisch problematisch kan zijn.

DSM-V: Male Hypoactive Sexual Desire Disorder

Wijzigingen:

- Nieuwe benaming in DSM-5: male hypoactive sexual desire disorder.

- Er is nu een expliciete vereiste dat de stoornis minstens 6 maanden aanwezig moet zijn.

- De beoordeling gebeurt door een clinicus, die rekening houdt met leeftijd, context en andere invloeden op seksueel functioneren.

- Verschil met vrouwen: bij vrouwen werd het verlangen samengenomen met opwinding; bij mannen bleven deze apart. Dit wijst op een verschil in het conceptueel kader tussen beide seksen.

Erectiestoornis DSM-V

DSM-5 specificeert nu dat minstens 3 symptomen moeten voorkomen in 75-100% van de seksuele activiteiten:

1. Moeite met krijgen van een erectie.

2. Moeite met behouden van een erectie.

3. Nieuwe toevoeging: duidelijke afname van erectiele rigiditeit.

- Ook hier geldt de minimumduur van 6 maanden.

- Kritische noot: er is bezorgdheid over pathologisering van normale ouderdomsveranderingen (zoals afnemende rigiditeit). -Van mannelijke erectiestoornis naar erectiestoornis

vroege ejaculatie - DSM-V

DSM-5 heeft de definitie objectiever gemaakt op basis van IELT-onderzoek van Waldinger: Ejaculatie binnen 1 minuut na penetratie én eerder dan gewenst.

- Diagnose blijft enkel geldig bij vaginale penetratie, andere vormen worden niet objectief gemeten.

- Nieuw is de onderverdeling in ernst

- Duur en frequentiecriteria ook toegevoegd: minstens 6 maanden, in (bijna) alle gevallen van seksuele activiteit.

- naam van premature ejaculatie naar vroege ejaculatie

Vertraagde ejaculatie - DSM-V

Meer expliciete omschrijving: vertraagd of afwezige ejaculatie, zonder dat de persoon dat wenst.

- Ook hier minimumduur van 6 maanden en significante distress vereist.

- De diagnose wordt gesteld wanneer het niet beter verklaard wordt door een andere aandoening of middel.

- van mannelijke orgasmestoornis naar vertraagde ejaculatie