GW: H4

Functies van emoties

- beter aan omgeving aanpassen

- overlevingskansen

- duidelijke communicatie

- wijzen op gevaar

- sneller reageren dan logisch redeneren zou kunnen

3 Emotiecentra

Mensenbrein
Zoogdierenbrein
Reptielenbrein

Emotiecentra: Mensenbrein

- Vooruitkijken
- Bewustzijn v gedachten + emoties
- Probleemoplossing
- Adequaat gedragen

Emotiecentra: Zoogdierenbrein

- Terugkijken
- Emoties
- Sociale binding
- Herinneringen + leren v fouten

Emotiecentra: Reptielenbrein

- Instinct + reflex
- Vechten/vluchten
- Voortplanting
- Ademhaling + hartritme

Fasen van een emotie

1 Gebeurtenis
2 Evaluatie
3 Veranderde gedragsbereidheid/actietendens
4 Subjectieve beleving + veranderende ideeën + attitudes
5 Fysiologische responsen
6 Expressie/gedrag
7 Nieuwe gebeurtenis

Fasen van een emotie: Gebeurtenis

Iets gebeurt.

Fasen van een emotie: Evaluatie

Betekenis aan gebeurtenis, (deels) onbewust

• Relevant?

• Plezierig?

• Gevaarlijk?

• Schuld of toeval?

• Controleerbaar?

Fasen van een emotie: Veranderde actietendens

Actietendens obv evaluatie, neiging om iets te doen (stuurvoorrang op huidig gedrag)

- Vechten/vluchten/bevriezen/toenadering zoeken

Fasen van een emotie: Subjectieve beleving + veranderende ideeën + attitudes

Gevoel na evaluatie, kan je idee/attitude doen veranderen.

Fasen van een emotie: Fysiologische responsen

Lichamelijke reacties op evaluatie, via zenuwstelsel, lichaam klaarmaken om actietendens uit te voeren.

Fasen van een emotie: Expressie/gedrag

Gedragsmatig antwoord op emotie, actietendens omgezet in gedrag.

Fasen van een emotie: Nieuwe gebeurtenis

Nieuwe situatie => input voor nieuwe gebeurtenis => cyclus begint opnieuw

Emotieregulatie

In goede banen kunnen leiden v, kunnen omgaan m + uiten v emoties.

= pos effecten v emoties in jouw voordeel gebruiken.

Emotieregulatie: ontwikkeld dr kindertijd + adolescentie, hulp v volwassenen 

• bepalen of gepast is om emotie te tonen in bep sociale situaties

• gedragsmatige expressie v emoties wel/niet tonen

• oorzaak/aanleiding herkennen

• intensiteit v emotie controleren

Co-regulatie

Emotieregulatie met hulp v volwassene.

Co-regulatie: rol v volwassene

• emoties v kind accepteren

• emoties benoemen

• oorzaken aanduiden

• actietendensen benoemen

• expressiemogelijkheden benoemen

Goede co-regulatie

• Kind krijgt grip op eigen emoties

• Inzicht in culturele display rules (welke situaties = gepast)

• Kind heeft ouder steeds minder nodig => zelfregulatie

Gebrekkige co-regulatie

• Ongepaste expressie/gedrag

• Fysieke klachten verwarren m fysiologische reacties

• Vervormde subjectieve beleving

• Verhinderde opvattingen + attitudes

Emotionele stoornis

Psychische aandoening veroorzaakt dr onvermogen om emoties te reguleren op een manier die de culturele context aanvaardt.

Wanneer wordt iets een stoornis?

Dagelijks leven hindert/onmogelijk maakt.

DSM-V-TR

Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders -> psychische stoornissen diagnosticeren.

Soorten stoornissen

• Fobie

• Gegeneraliseerde angststoornis

• Paniekstoornis

• Posttraumatische stresstoornis

Fobie: Oorzaak

Observeren v intense angst/intens negatieve ervaring m object v angst.

Fobie: Symptomen

• Intense angst vr situatie/dier/natuurfenomeen

• Niet in verhouding tot gevaar v prikkel

• Besef dat angst overdreven is

• Hevige vermijd reacties om niet in situatie te komen

Gegeneraliseerde angststoornis: Oorzaak

Onduidelijk, combinatie (persoonlijkheid, neg ervaringen + stresserende omstandigheden)

Gegeneraliseerde angststoornis: Symptomen

• Voortdurend bezorgdheid over gevaar

• Gevoel v bedreiging, ongemak, onrust + constante angstige voorgevoelens over dreigende onheil

• Onredelijk veel zorgen

• Rusteloosheid, vermoeidheid, moeite m concentratie, prikkelbaarheid, slaapproblemen

Paniekstoornis: Oorzaak

Paniekaanval in bep. situatie.

Paniekstoornis: Symptomen

• Continue angst vr nieuwe paniekaanval

• Vermijdingsgedrag om aanval in publieke ruimte te voorkomen

Posttraumatische stresstoornis: Oorzaak

Blootstelling aan zeer stresserende situaties

Posttraumatische stresstoornis: Symptomen

• Lichamelijke + psychische klachten (nachtmerries, herbeleven, schrikreacties bij stimulus)

• Moeilijkheden bij dagelijkse activiteiten

Abnormaliteit

• Fel afwijken v heersende waarden + normen

• Fel afwijken v gemiddelde

• Berokkent betrokkene leed

VRPH

Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap

• Basisrechten waarborgen, erkent mensen m beperking als volwaardige burgers v/d maatschappij

Evolutie: denken rond Handicap

Medisch model:

• denken vanuit stoornis

• vrijheidsbeperkend

• denken in term v behandeling

• specialistische zorg in speciale omgevingen

• wij/zij

Burgerschapsmodel:

• denken vanuit participatie

• autonomie

• denken in termen van rechten

• ondersteuning + vermaatschappelijking

• wij

Kwaliteit van bestaan

Multidimensioneel fenomeen bestaand uit kerndomeinen die beïnvloed worden dr persoons- + omgevingskenmerken. Kerndomeinen = zelfde vr iedereen, belang v domeinen verschitl.

Kwaliteit van bestaan: Kerndomeinen

• Persoonlijke ontwikkeling

• Zelfdeterminatie

• Interpersoonlijke relaties

• Sociale inclusie

• Rechten

• Emotioneel welbevinden

• Fysiek welbevinden

• Materieel welbevinden

= aangrijpingspunten vr ondersteuning + beleid -> verbetering kwaliteit v bestaan.

Impact v beperking op opvoeding: Cognitieve domein

Moeilijkheden bij ontwikkeling

Impact v beperking op opvoeding: Sociale domein

Moeilijk vrijheid in beweging -> moeilijk spelen m andere kinderen

Impact v beperking op opvoeding: Emotionele domein

 Beseffen v wat je niet kunt -> frustratie + verdriet, rouwproces

Beperking → handicap

Hangt af v macrosysteem + mesosysteem

• Kansen op arbeidsmarkt?

• Voldoende zorg op school?

• Gespecialiseerde zorg + ondersteuning?

• Plaats in buitengewoon onderwijs?

• Opgenomen in klasgroep?

• inclusie/exclusie?

DSM-5: Secties

1 - Hoe gebruik? Definitie stoornis, hulpvraag

2 - Stoornissen, criteria, codering, afzonderlijke psychische stoornissen 

3 - Aanvullende maten + modellen

DSM-5: Praktijk

• Diagnostiek: problemen, klachten (= casus per patiënt)

• Classificatie: hulpvraag, significantie + belang, criteria

  => Sectie 2 - specificeren
  => Sectie 3 - hulpmiddelen

• Andere richtlijnen, leerboeken, systemen => inzichten

DSM-5: Toevoegingen

• Verzamelwoede (hoarding)

• Samenvoeging verslaving, autisme (vb Aspergers)

• Jargon = ingedeeld in 22 hoofdstukken, opgesplitst -> dieper ingaan

• X apart vr kinderen

• Specifiers: labels, verfijnen (ernst, beloop, kenmerken - vb inzicht, suïcidaliteit, angst)

DSM-5: Kritiek

Neg:

• Diagnose = beschrijvend (gedrag) - bep kenmerken samen voorkomen => diagnose, gedrag =/= ziekte !!

• X symptomen, diagnose blijft toch

Pos:

• Onderscheid verschillende stoornissen

  -> psychische ervaringen moeten centraler staan, hoeven geen ziekte te zijn, niet genoeg contextualisering

  -> persoonlijk, X reduceren tot categorie! (categorieën lopen door elkaar)

• Diagnose: typering + goede uitleg

• Normatief -> idealen over functioneren => sociale aspecten/normen (conformeren)

• Belang: naamgeving -> verstaan, helderheid, label, erkenning (X fantasie)

  Maar: te veel gewicht op, X verklaring vr gedrag
  -> valstrik, visie op persoon
  => verenging, reductie tot gedrag + diagnose
  =/= hulp, stigma

• Categorie/type => type ervaring -> context, impact op leven 

  => waar helpen bij therapie? -> op maat v ervaring, persoonlijk !!!