KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO | YUNIT 2: Filipino bilang Wikang Pambansa

Mga mahahalagang konsepto at termino tungkol sa Filipino bilang Wikang Pambansa, mga wikang panturo, wikang opisyal, at lingua franca batay sa lecture notes.

Filipino bilang Wikang Pambansa

Ang Filipino, bilang wikang pambansa ng Pilipinas, ay sumisimbolo ng pambansang identidad, pagkakaisa, at pag-unlad; nakaugat ito sa kultura at kasaysayan at itinalaga bilang opisyal na wika ng bansa.

de jure

Batay sa batas; ang wikang pambansa ay itinakda at nakasaad sa batas ng bansa.

de facto

Batay sa katotohanan o umiiral na kondisyon; ginagamit ang wikang pambansa upang magkaunawaan kahit may iba't ibang unang wika.

Artikulo 14, Seksyon 6 (1987 Konstitusyon)

Ang wikang pambansa ay Filipino; dapat itong payabutin at gamitin bilang midyum ng opisyal na komunikasyon at pagtuturo; Ingles ay hangga't walang ibang itinatadhana ang batas.

1935 Konstitusyon

Inaatasang magpaunlad at magpatibay ng pambansang wika batay sa isa sa mga umiiral na wika.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (1937)

Itinakda ang Tagalog bilang batayan ng wikang pambansa.

Pilipino (1959)

Pangalan ng wika na dating tinatawag na Wikang Pambansang Pilipino; tinukoy bilang opisyal na wika.

Surian ng Wikang Pambansa (1973)

Nilinang, pinauunlad, at tinibay ang Pilipino batay sa mga wika at diyalekto sa bansa.

Manuel Quezon

Ama ng Wikang Pambansa; pangunahing pigura sa kampanya para sa pambansang wika.

Wikang Panturo

Wikang itinalaga para gamitin sa pagtuturo sa mga paaralan; itinatadhana ng batas, may opisyal na tungkulin sa edukasyon; kombinasyon ng Filipino at Ingles, depende sa batas at konteksto.

Artikulo 14, Seksyon 7 (1987 Konstitusyon)

Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo: Filipino at Ingles ang opisyal na wika; mga wika pangrehiyon bilang pantulong na wika sa pagtuturo.

MTB-MLE (Mother Tongue-Based Multilingual Education)

Programang gamit ang unang wika sa pagtuturo mula kindergarten hanggang ikatlong baitang; unang wika ang pundasyon ng pagkatuto; inilunsad ng DepEd at patuloy na pinapalawak.

DOLE Order No. 79 (2009)

Opisyal na ipinakilala ang MTB-MLE.

DOE Order No. 16 (2012)

Itinakda ang 12 wika bilang bahagi ng MTB-MLE (hindi kasama ang Filipino at Ingles).

DOE Order No. 28 (2013)

Dinagdagan ng pitong wika ang MTB-MLE, kaya naging mas malawak ang halagang wika sa pagtuturo.

Wikang Opisyal

Wikang itinatadhana ng batas na ginagamit sa opisyal na komunikasyon ng pamahalaan; Filipino at Ingles ang pangunahing mga wika; regional languages bilang pantulong sa rehiyon.

Konteksto ng Wikang Opisyal

Nagtatakda ng opisyal na daluyan ng komunikasyon ng gobyerno, kapalit ng pangangailangan para sa malinaw na komunikasyon sa mamamayan.

Lingua Franca / Interlingua

Wikang ginagamit ng taong may magkaibang unang wika upang magkaintindihan; tinatawag ding interlingua.

Filipino bilang Pambansang Lingua Franca

Filipino ang pambansang lingua franca ng Pilipinas, ginagamit bilang tulay para sa pagkakaunawaan sa pagitan ng mga rehiyon at wika.

Ingles bilang Global Lingua franca

Ingles ang pandaigdigang lingua franca na ginagamit sa internasyonal na komunikasyon.

Wikang Panturo at Edukasyon sa Pilipinas

Wikang itinalaga para gamitin sa pagtuturo; sinasalamin ng batas ang paggamit ng Filipino, Ingles, at rehiyonal na wika bilang pantulong na wika sa paaralan.

Thomasites

Mga Amerikanong guro na nagsilbing guro sa pampublikong edukasyon at nagsimulang gamitin ang Ingles bilang wikang panturo noong panahon ng Amerikano.

Bernakular

Katutubong wika o vernacular; ginagamit din sa ilang yugto ng edukasyon at komunikasyon sa lipunan.

Pambansang Identidad at Kultura sa Wika

Ang wika ay representasyon ng pambansang identidad at kultura; nagsisilbing lakas at tulay sa pagkakaisa at pag-unlad.