grondslagen vd kp hc 4

Mythe

een gangbare opvatting die vaak als waarheid wordt beschouwd, maar ongegrond is.

Pseudowetenschap

een geloof of claim die vaak in wetenschappelijke termen wordt omschreven, maar die de validiteit en betrouwbaarheid van daadwerkelijke wetenschappelijke metingen mist.

Waarom is het belangrijk om te leren over psychologische mythes?

- Directe schade.

- Indirecte schade.

- Algeheel kritische houding.

- Stigma mentale stoornissen verminderen.

multitasken

= snel schakelen

- Het brein kan 1.000.000 bits per seconde verwerken, maar slechts een serie van enkele tientallen.

- Het effect van multitasken is tijdsverlies, toenemende aantal fouten en verslechterde geheugenopname.

‘psychopaten zijn niet behandelbaar’

is niet waar. Het idee dat psychopaten onbehandelbaar zijn berust op een onderzoek die deels is weerlegd.

- De prevalentie van psychopaten is 1 à 2%. In gevangenissen/forensische psychiatrie is de prevalentie 8-25%.

- Psychopaten worden als uiterst gewelddadige meedogenloze criminelen geportretteerd, waardoor vaak hoge straffen en weinig behandeling wordt gegeven. Dit is een continuüm van psychopathie.

- De basisbeeldvorming werd gelegd door Cleckley (1988): “I have seen some patients who were treated for years. None of these measures impressed me as achieving successful results.”

- Dit idee werd bevestigd door enkele studies met onvoldoende evidentie die angst echter aanwakkerden.

- Nieuwere studies over persoonlijkheidsproblematiek geven aanwijzingen dat psychopathie wel degelijk behandelbaar is, maar er is nog weinig onderzoek naar gedaan en de meetinstrumenten zijn tot nu toe onvoldoende valide.

Egodepletie

wilskrachtuitputting, oftewel een gevoel van moeheid die je voelt na zelfcontrole.

Roy Baumeister kwam met dit psychofysiologisch model van wilskracht waarbij hij vond dat zelfbeheersing afhangt van een beperkte voorraad mentale energie.

- Ego = het deel van jezelf dat bemiddelt tussen de wereld en je impulsen.

- Depletie = de beperkte energie van je wilskracht opgebruiken.

In 2015 is een meta-analyse en een groot replicatieonderzoek in 24 verschillende laboratoria uitgevoerd. Bij 21 werd geen ego-depletie gevonden (bij 2 geen effect en bij 1 een omgekeerd effect).

- Motivatie en interesse = als je doet wat je interessant of belangrijk vindt, raak je minder snel uitgeput.

- Neuropsychologische component was nooit zo goed begrepen = suiker is nodig, het brein is geen spier maar een orgaan.

- Groeimindset = longitudinale studie onder studenten laat zien dat degene die geloofden dat wilskracht onbeperkt kan zijn, beter waren in timemanagement, minder uitstelgedrag vertoonden, gezonder aten en gezonder geld uitgaven.

vijf fasenmodel over rouw van Kübler Ross

werd in 1969 weerlegt.

- Het model was gebaseerd op gesprekken die zij voerde met terminale patiënten, niet vanuit empirisch onderzoek.

- Er kwamen vijf fasen naar voren = ontkenning, boosheid, onderhandelen, depressie en aanvaarding.

- Het model wordt wereldwijd gebruikt in media, hulpverlening en onderzoek. Haar boek werd als één van de meest invloedrijke in de geschiedenis van de psychologie gezien.

- Maar het heeft geen theoretische basis, er is geen evidentie en het kan schadelijk zijn.

- Het is een aantrekkelijk en simpel model.

duaal proces model

waarbij verliesgericht en herstelgedrag elkaar afwisselen. Dit model is theoretisch onderbouwd, verklarend en heeft veel evidentie.

powerpose

van Amy Cuddy is weerlegd.

- Replicatiestudies met grotere groepen participanten naar het effect van powerposes op het niveau van testosteron en cortisol lieten geen effect zien.

- De steekproef had slechts 47 participanten.

- Power posing vergroot een subjectief gevoel van kracht en zelfvertrouwen, maar heeft geen invloed op hormonen of risicobereidheid.

- De theorie van Cuddy is afgedankt, maar wordt nog steeds veel aangehaald.

idee dat ernstig getraumatiseerden eerst gestabiliseerd moeten worden

is weerlegd

- Stabilisatie = de behandeling voorafgaand aan de traumaverwerkingsfase, waarin gewerkt wordt aan onder andere psycho-educatie, motivatie, interpersoonlijke skills en emotieregulatie.

- Stabilisatie zou een betere therapeutische relatie teweegbrengen, het vermogen om de stemming te reguleren zou toenemen en er zou minder drop-out plaatsvinden

. - Stabilisatie is ontstaan vanuit de gedachte dat cliënten zullen ontregelen door herinneringen op te halen.

- Verder was het idee dat cliënten die dissociëren nog geen traumabehandeling kunnen doen en daarom eerst zouden moeten leren om in het hier en nu te blijven.

kenmerken pseudowetenschap

- Ad hoc hypothesen bedenken om falsificaties weg te werken.

- Ontbreken van zelfcorrigerend mechanisme.

- Ontwijken van peer review = meer gericht op overtuigen dan op zoek naar waarheid en het wegnemen van twijfels.

- Accent leggen op het bevestigen in plaats van het weerleggen van stellingen. Karl Popper vindt een theorie pas goed als die ook falsifieerbaar is.

- Omgekeerde bewijslast.

- Isolatie van andere wetenschapsgebieden. (Buitenwetenschappelijke waarnemingen).

- Overwaardering anekdotische bewijzen en getuigenissen. - Vaag en/of onbegrijpelijk taalgebruik.

- Grenzeloze effectiviteit (het wordt gepresenteerd als goed voor alles).

representatieve heuristiek

- Een situatie wordt gegeneraliseerd.

- Mentale snelkoppelingen (heuristieken) worden gebruikt bij het nemen van beslissingen of oordelen.

- Het is efficiënt, maar kan ook leiden tot denkfouten (bias).

- Het kan een rol spelen in hoe we mensen beoordelen in de klinische praktijk; aannames doen door te vergelijken met eerdere ervaringen.

diagnostische cyclus

piramide van bewijs

egodystone

seksuele geaardheid als psychische afwijking waarbij het individu niet twijfelt, maar tegenstrijdig is van een geïdealiseerd zelfbeeld en daarom wenst dat het anders is (en hiervoor hulp zoekt)