Sessie 1 — Inleiding tot de (consumenten-)psychologie

Psychologie

Psychologie

De wetenschappelijke studie van de menselijke natuur, de menselijke geest en het menselijk gedrag.

Interessegebieden voor psychologen

• Hersenen

• Perceptie

• Cognitie

• Emotie

• Persoonlijkheid

• Ontwikkeling

• Sociale interactie

• Psychopathologie

Wanneer en hoe is de psychologische wetenschap begonnen?

• De mens is altijd nieuwsgierig naar onszelf en de wereld om ons heen.

• Moderne psychologie lange voorgeschiedenis

  • Socrates, Plato en Aristoteles

    • Aristoteles (300 v.Chr.) theoretiseerde over leren en geheugen, motivatie en emotie, perceptie en persoonlijkheid.

• 'Officiële' geboorte van de psychologie als wetenschappelijke discipline:

  • 1879 - Wilhelm Wundt

• Zes belangrijke perspectieven binnen psychologie.

Zes belangrijke perspectieven binnen psychologie

1. Biologisch perspectief (Decartes)

2. Cognitief Perspectief

3. Behavioristisch Perspectief (Skinner)

4. Mens als geheel (Holistisch denkproces, Freud)

5. Ontwikkelingsperspectief (nature & Nurture)

6. Sociocultureel perspectief (Context)

Cognitief perspectief

De wetenschappelijke methode kan worden gebruikt om de geest te bestuderen.

Ons gedrag wordt bepaald door iemands unieke patroon van waarnemingen, interpretaties, verwachtingen, overtuigingen en herinneringen.

• Structuralisme

• Functionalisme

• Gestaltpsychologie

• Cognitivisme

Sleutelfiguur van structuralisme

Edward Bradford Titchener, een student uit Wundt (eind 19e eeuw)

Idee van structuralisme

Terwijl fysici en chemici de structuur van materie opsplitsten, wilden psychologen de structurele elementen van de geest ontdekken. Structuralisten geloofden dat het bewustzijn kon worden afgebroken en dat de delen konden worden bestudeerd. De methode om dit te doen was mensen te betrekken bij zelf reflexieve introspectie (naar binnen kijken).

Wat klopte niet bij structuralisme?

Introspectie vereiste slimme, verbale mensen. Het bleek ook onbetrouwbaar, de resultaten variëren van persoon tot persoon en ervaring tot ervaring. Bovendien weten we vaak gewoon niet waarom we voelen wat we voelen en doen wat we doen. En de herinnering van mensen dwaalt vaak. Naarmate de introspectie afnam, nam ook het structuralisme af.

Sleutelfiguur functionalisme

William James

Idee van functionalisme

Richtte zich op hoe onze mentale en gedragsprocessen functioneren - en hoe ze ons in staat stellen ons aan te passen, te overleven en te bloeien. James werd beïnvloed door evolutionair theoreticus Charles Darwin.

Maar waarom functionalisme?

• Bewustzijn dient een functie. Het stelt ons in staat om na te denken over het verleden, ons aan te passen aan onze huidige situatie en plannen te maken voor de toekomst. Focus op stroom van bewustzijn en emoties.

• James schreef 'The Principles of psychology', dat in 1890 werd gepubliceerd. Het gaf een overzicht van het nieuwe vakgebied - het was eigenlijk het eerste leerboek - en had een grote invloed op de verdere ontwikkeling van de discipline.

Sleutelfiguren gestaltpsychologie

Kurt Lewin (& andere Duitse psychologen)

Idee van gestaltpsychologie

Houdt in dat we de subjectieve manier moeten bestuderen waarop een object in de geest van mensen verschijnt (de gestalt, het geheel), in plaats van de manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object samenkomen.

Behavioristisch perspectief

Psychologie moet de wetenschap van observeerbaar gedrag zijn, niet van mentale processen.

Het gedrag wordt bepaald door de prikkels in onze omgeving en de consequenties van ons gedrag.

• Behaviorisme

Behaviorisme

Benadrukt observeerbaar gedrag en de invloed van beloningen en straffen op gedrag.

Sleutelfiguren van behaviorisme

John Watson (1924) en B.F. Skinner (1938)

Idee achter behaviorisme

Heimelijke gedragingen of mentale processen kunnen niet worden gezien of bestudeerd. De nadruk moet alleen liggen op openlijk en waarneembaar gedrag. Al het gedrag kan worden begrepen door de beloningen en straffen in de omgeving van het organisme te onderzoeken en het is niet nodig om subjectieve toestanden zoals denken en voelen te bestuderen.

De fout van behaviorisme

Doordat het geen rekening houdt met cognitie, denken en voelen - fenomenen die van vitaal belang zijn voor de menselijke ervaring - is deze benadering ontoereikend gebleken voor een volledig begrip van de sociale wereld.

Perspectief van de gehele persoon

• Psychodynamische psychologie

• Psychoanalyse

• Humanistische psychologie

• Psychologie van karaktertrekken en permanent

Sleutelfiguur van psychonalayse

Sigmund Freud

Idee achter psychoanalyse

• Bestudeerde niet alleen bewuste gedachten, maar geloofde dat hij heimelijke gedragingen kon bestuderen. Hij dook met zijn hoofd in het onbewuste. Beroemd is dat hij de menselijke psyche vergeleek met een ijsberg: slechts een klein deel is zichtbaar, het grootste deel ligt onder het oppervlak.

• Volgens hem werd het gedrag bepaald door processen in onze onbewuste geest

De fout van psychoanalyse

Zijn theorie schiet tekort om wetenschappelijk te zijn en zijn concepten waren niet testbaar.

Sleutelfiguur van humanistische psychologie

Carl Rogers

Idee achter humanistische psychologie

• Zeer ongemakkelijk met d deterministische visie van psychoanalyse en behaviorisme. Ze beweerden een positieve kijk en zagen mensen als vrije agenten die in staat waren hun eigen leven te beheersen.

• De nadruk lag op menselijke groei en potentieel in plaats van psychische stoornissen

• Zij waren ervan overtuigd dat onze innerlijke processen even belangrijk zijn als prikkels uit de omgeving.

Ontwikkelingsperspectief

Mensen veranderen als gevolg van een interactie tussen erfelijke eigenschappen en de omgeving.

Lichamelijk is deze ontwikkeling te zien in voorspelbare processen zoals groei, puberteit en menopauze

Psychisch is ze waarneembaar in het verwerven van taal, logisch denken en het aannemen van verschillende rollen op verschillende tijdstippen in het leven

Sociocultureel perspectief

Stelt het idee van de sociale invloed centraal.

Zij stellen dat de sociale en culturele invloeden de invloed overstemmen van alle andere factoren die het gedrag beïnvloeden. Het gedrag wordt volgens hun bepaald door de kracht van de situatie

Bv. Stanley Milgram, Philip Zimbardo