H7: Sociologie

cultuur als betekenis geving

Interpretatief cultuurbegrip

stelt de cultuur van een sociaal verband gelijk met de daarbinnen gegeven mogelijkheden om de werkelijkheid actief betekenis te geven of te interpreteren en om zinvol met anderen te communiceren

Symbolische communicatie

door betekenis dragende symbolen bemiddelde communicatie

meerzinnigheid van symbolen

eenzelfde symbool maakt meerdere betekenissen mogelijk

Codes

 sociaal gedeelde conventies over de band tussen symbolen en hun mogelijke betekenissen (decoderen)

Interpretatiegemeenschappen

groepen van mensen die dezelfde codes in de omgang met symbolen hanteren en daarom tot gelijkaardige interpretaties komen

bv strenge gelovigen zien seksueel getinte reclame als symbool voor zondigheid, terwijl de brede meerderheid daar gewoon symbool marketing in ziet

sociaal feit

voorgegeven, bovenindividueel en dwingende voorschriften bij decoderen van symbolen

Teken

een combinatie van een uiterlijk waarneembare materiële drager of betekenaar met 1 of meer niet-waarneembare betekenissen

tekens

basiseenheden van taal (woorden)

Betekenaar

uiterlijk waarneembare materiële drager, materieel voertuig van betekenis (het woord boek met het uitzicht van letters enz)

betekenis

niet waarneembare betekenissen (de semantische betekenis van boek)

Denotatie

de dominante en dus daarom als letterlijk beschouwde betekenis van een betekenaar (of symbool) binnen taal- of interpretatieve gemeenschap (restau=eetgelegenheid)

Connotatie

de figuurlijke of bijbetekenissen van betekenaren (of symbolen)

discrepantie

“de zon schijnt” heeft betekenis —> maar in de werkelijkheid regent het

zinsverband

“bank als ik op een bank zit” of “bank waar ik geld op heb”

globale boodschap

het draait om reeksen van betekenaren waarvan betekenis contextueel wordt geïnterpreteerd

taal

primair medium van denken en waarnemen

cultural resources

• specifieke vocabulaire van beroepsgroep

• kledingdracht

Referent

verwijzen naar iets in ‘de realiteit’

Semantische waarde

betekeniswaarde

Referentiële waarde

waarheidswaarde

Culturele/symbolische handelingen

de constructie, het begrijpen en het gebruik van symbolische vormen

Culturele/symbolische structuur

een sociaal dominant patroon van aaneengeschakelde of geassocieerde symbolen en hun betekenis

Classificeren of categoriseren (of typeren)

betekenisgeving komt hier feitelijk op neer, van particuliere dingen, mensen, handelingen of voorvallen

Differentiëren

onderscheiden

Classificatieschema's

geïnstitutionaliseerde tweedelingen (of duale onderscheidingen)

(vb: hoog-laag)

Dominante cultuur in de interpretatieve versie

 de classificatieschema’s die veelvuldig worden ingezet bij het actief interpreteren van de werkelijkheid

~vandaag de dag: onderscheid individu vs. maatschappij

Culturele interpretatie- of definitiestrijd

• Onenigheid over de juiste duiding van een fenomeen bij gebruik van eenzelfde classificatieschema waarvan twee polen verschillend worden geïnterpreteerd  

• Het toepassen van verschillende classificatieschema’s bij de duiding van een fenomeen

Waarnemings- en waarderingsschema’s

waarbinnen betekenisgeving en appreciatie samengaan

Essentialisme

het in elkaar schuiven van de semantische en de waarheidswaarde – de gebezigde betekenis is geen mogelijke interpretatie, maar geeft de reële essentie van een fenomeen weer

vb: “je kan niet twijfelen over het feit dat dit kunst is”

Naturalisering of biologisering

verwijzingen naar veronderstelde natuurlijke of biologische verschillen die de eigen betekenisgeving zou weergeven

waardegeladen

kunst vs. niet-kunst: kunst is meer geprefereerd dan niet-kunst

sociaaldemocraten

nadruk op het sociale, de maatschappij

liberalen

nadruk op individu

cultureel (symbolisch) handelen

breed scala aan activiteit waarmee men betekenissen, classificatie, interpretaties in de wereld brengt (“kunstenaar”, “kleding”)

Symbolisch, betekenis- of interpretatiekader

meeromvattend en samenhangend geheel van symbolen of  betekenissen

Betekenisrealisatie

het actief verwerkelijken van interpretaties, classificatieschema’s of betekeniskaders

Symbolisch of cultureel grenswerk (boundary work)

het waarmaken of realiseren van onderscheidingen door het actief markeren, eventueel ook veranderen, van de grens tussen de twee ‘realiteiten’ die met een classificatieschema samenhangen

genderturbulentie

in de war brengen van grenzen man-vrouw, homo-hetero

doing gender

gender is niet gelijk aan geheel van culturele interpretaties, maar dagelijks realiseren van deze betekenissen dmv breed scale aan handelingen (vaak lichaamsgebonden)

Performatieve taalhandelingen

uitspraken die doen wat ze zeggen (vb: gelofte, uitspraak rechter)

Performativiteit

 reële werkzaamheid, brengt identiteit tot stand die het pretendeert te zijn

Performance

een gender / verrichting, en een op- of uitvoering

goederen

Materiële voertuigen van betekenissen

Tekenwaarde (van koopwaren)

de bijbetekenissen die consumptiegoederen door hun uiterlijke vormgeving en de ondersteunende publiciteit(media, reclame) bezitten

Warentekens

 koopwaren die tevens functioneren als tekens

ruilwaarde

economische waarden van het goed op de markt

gebruiktwaarde

nut, bruikbaarheid van goed om bepaalde behoefte te vervullen

mediatisering

massamedia heeft vermogen om bepaalde (interpretatieve betekenissen door te drukken)

Culturele (of symbolische) macht (interpretatief)

het bezitten van interpretatie- of definitiemacht

het vermogen om interpretaties en betekenissen, categorien en classificatieschema’s op te leggen aan anderen

vb: we lezen (interpreteren) koopwaren vaak volgens eerder geziene boodschappen in reclame

cultureel/symbolisch gezag

gezag van bepaalde actor dat als legitiem wordt gezien in bredere sociale kring

Interpretatie- of definitiemacht

het vermogen om interpretaties of betekenissen, of categorieën en classificatieschema’s, aan anderen op te leggen

De strijd om de legitieme interpretatie of definitie van (een deel van) de sociale werkelijkheid

welke betekenisgeving legitiem of geldig is bij de duiding van 1 of meer sociale fenomenen

Cultureel of symbolisch gezag

iemands interpretatie- of definitiemacht in bredere sociale kring voor legitiem of geldig doorgaan

Professies of kennisberoepen

het dwingend bezit van een universitair diploma

Kennisgezag

door scholing en wetenschappelijke inzichten gelegitimeerd gezag

Labeling of etikettering

de officiële definiëring van individuen