Filipino Komunatibo

Kakayahang Komunikatibo

Paggamit ng wika sa mga angkop na sitwasyon upang maging maayos ang komunikasyon at maipahatid and tamang mensahe, makgaunawaan nang lubos ang 2 taong nag-uusap

Tumutukoy sa magkatulad na kaalaman ng nag-uusap sa isang sitwasyong pangkomunikatibo na nagbigay kakayahan sa nag-uusap na magkaunawaan (Chomsky, 1965)

May kinalaman ang mga etnograpikong salik tulad ng pagsasaalang-alang sa pagsusuri sa kultura, gawi, at komunidad na kinabibilangan sa pagsusuri sa kakayahang komunikatibo (Dell Hymes, 1966)

Ang pangunahing layunin sa pagtuturo ng wika ay magamit ito nang wasto sa mga angkop na sitwasyon upang

(1) maging maayos ang komunikasyon

(2) maipahatid ang mensahe, at

(3) magkaunawaan nang lubos ang 2 nag-uusap

Komponent ng estrukturang panggramatika

sintaks, morpolohiya, ponolohiya, kaalaman sa pagbibigkas

Kakayahang lingguwistiko

bahagi /. Mga prinsipal na sangkap ng pananalita sa wikang filipino: ponolohiya, morpolohiya, sintaks

Kaalaman sa estrukturang panggramatika at mga talasalitaan upang magamit sa epektib ang pakikipagtalastasan

Ponolohiya

pag-aaral sa ponema

Ponema

pinakamaliit na yunit ng tunog

21 sa wikang fil

2 types

Ponemang suprasegmental

sa pasalita, sumasaklaw sa paraan ng pagbigkas ayon sa diin (stress), tono (tone), at mga pantigil o antala

katangiang kasama o nakapatong sa mga tunog ng ponemang segmental

Diin

lakas, bigat, o bahagyang pataas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig sa salita

nakukuha ang tamang diin ng salita depende sa konteksto na ipinararating sa pangungusap

Tono

pagtaas at pagbaba ng tinig sa maaaring makapagpasigla, makapagpahayag, ng iba’t ibang damdamin at makapagbigay-kahulugan

antas ng tunog (L1, L2, L3)

pag tanong ung tono lagi 3 ung last dahil mataas

Antala

saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw and mensaheng ibig ipahatid sa kausap

Morpolohiya

pinag-aaralan salita at ung kahulugan nila

Griyego “morphe” - hugis at anyo

pinag-aaralan morpema

salitang-ugat (root word) + panlapi (unlapi, gitlapi, hulapi)

Morpema

pinakamaliit na yunit ng isang salita na may taglay na kahulugan

Sintaks

kalipunan ng mga panuntunan at proseso patungkol sa pagbubuo ng isang pangungusap

“suntaxis” pagsama-sama at pag-aayos

tumutukoy sa ugnayan ng mga salita sa loob ng pangungusap

Nang

sumasagot sa tanong na paano

ang kilos ay inuulit

sa pagsasaad ng oras o panahon (“when” sa Ing o ibang salita ng “noon”)

ibang salita sa “upang” o “para”

ginagamit upang maging dalisay ang pagbigkas ng “na” sa pangungusap

Ng

katumbas ng “of” sa Ing

layon ng pang-ukol sa pangungusap, karaniwang sinusundan ito ng pangngalan

Pinto

door

Pintuan

doorway

raw/rin

pag natapos sa patinig (AEIOU) at malapatinig (w at y)

daw/din

pag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa katinig (consonants, excluding w at y)

Kung

 bilang pangatnig na panubali; “if” sa Ing

Kong

panghalip panao sa kaukulang paari

Hagdan

stairs

Hagdanan

stairway

Pahirin at punasin

wipe off

Pahiran at punasan

to apply

Operahin

bahagi ng katawan

Operahan

mismong tao

Walisin

sweep the dirt

Walisan

Sundin

to obey

Sundan

to follow

Subukin

to test, to try

Subukan

to see secretly

Hatiin

to divide, partihin

Hatian

to share, ibahagi

Iwan

to leave something/somebody, huwag isama

Iwanan

to leave something to somebody

Kung di

galing sa “kung hindi” o “if not” sa Ing

Kundi

except

kila at “tiga”

walang salita na ganito

taga dapat kung sinusundan ng pangatlang pantangi

kina

maramihan ng “kay”

May

kapag sinusundan ng mga sumusunod na bahagi ng pananalita: pangngalan, pandiwa, pang-uri, pantukoy ng mga, pang-ukol na sa

Mayroon

sinusundan ng isang kataga o ingklitik

sinusundan ng panghalip palagyo

Kakayahang sosyolinggwistiko

Ilan sa mga dahilan sa hindi pagkakaunawaan ng 2 taong nag-uusap ay maaari ring mag-ugat sa tagapakinig (Dua, 1990)

Hindi narinig at hindi naunawaan

Hindi gaanong narinig at hindi gaanong naunawaan

Mahalagang bigyan-pansin ang komunikasyon

Kakayahang gamitin ang wika sa isang tiyak at angkop na sitwasyon o komunikasyon

Mga modelo ng wika ayon kay Dell Hymes at Marquardt-

Bahagi rin ng kakayahang lingguwistiko ang pagkilala sa mga pagbabago sa wika at pang-angkop ng gamit nito ayon sa lunan at sitwasyon

Pormalidad at impormalidad ng sitwasyon

Ugnayan ng mga tagapagsalita

Batay sa sosyolinggwistikong teorya, ang pagbabago sa wika ay dulot ng pamamalagay rito bilang panlipunang penomenon

Katangian ng wika ay pagiging heterogeneous dahil sa maraming dahilan

Mga modelo ng wika ayon kay Dell Hymes at Marquardt-

Modelong S-P-E-A-K-I-N-G - binuo ni Dell Hathaway Hymes

• Setting

• Participants

• Ends

• Act

• Keys

• Instrumentalities

• Norms

• Genre

Setting

saan at kailan naganap ang usapan

Participants

sino-sino ang sangkot sa usapan

Ends

ano ang layunin o inaasahang bunga/patutunguhan

Act

paano naganap ang usapan

sequence

Keys

ano ang tono ng usapan? Pormal o di-pormal?

Instrumentalities

ano-ano ang anyo o midyum ng usapan

Norms

ano ang umiiral na batayan at reaksiyon ng mga sangkot sa usapan? (paksa)

Genre

Anong uri ng sitwayson, materyal na usapan, halimbawa, panayam, nagsasalaysay, nakikipagtalo, at iba pa

Kakayahang pragmatiko

Pahiwatig, pakiramdam, at pag-unawa sa mga salita at kilos

Pragmatiko tumutukoy sa paggamit ng wika sa isang partikular na konteksto upang maipahayag sa parahang diretsahan o may paggalang

Kadikit nto ang konseptong speech art na kininseptwalisa ng pilosopo sa wika

Natutukoy nto ang kahulugan ng mensaheng sinasabi at di sinasabi batay sa ikinikilos ng mga taong kausap

3 sangkap ng speech act

3 sangkap ng speech act

Locutionary act

Illocutionary Act

Perlocutionary Act

Locutionary act

anyong lingguwistiko

mismong akto ng pagsasabi

Illocutionary Act

sadya/intensyon ng sinabi

Perlocutionary Act

epekto sa nakinig

Komunikasyong berbal

ginagamitan ng wika at salita at mga titik na sumisimbolo sa kahulugan ng mensahe

Komunikasyong di-berbal

walang salita

ginagamitan ito ng mga kilos o galaw ng katawan upang maiparating ang mensahe

70% ng isang convo

14 types

Kinesika (Kinesics)

pag-aaral ng kilos at galaw ng katawan ng isang tao

kilos ng katawan

Proksemika (Proxemics)

katawagang nangangahulugang pag-aaral ng komunikatibong gamit ng espasyo o distansya

pag-aral ng komunikatibo gamit ang espasyo

Intimate - 0-1.5ft

Social distance - 4-12ft

Public distance - 12+ft

Kronemika (Chronemics)

pag-aaral sa essensya ng panahon at oras

kaugnayan sa oras

paggamit ng oras ay may kaakibat na mensahe

Pandama o paghawak (haptics)

kinalaman sa paghawak ng isang tao gamit ang sense of touch

Paralanguage

paraan ng pagbigkas ng salita

pagddiin sa mga salita, bilis ng pagbigkas, hinto sa pangungusap, lakas ng boses, tagintig ng tinig

Katahimikan

lubhang makahulugan

done para mag-isip at paghandaan ang sasabihin, o dili kaya ay magparating ng tampo o sama ng loob

Kapaligiran

pinagdarausan ng pakikipag-usap at ng kaayusan nito

mahihinuha ang intensiyon ng kausap batay sa kung saang lugar niya nais makipag-usap

Iconics

simbolo na nakikita sa paligid

Objectics

paggamit ng bagay sa paghahatid ng mensahe

Olpaktoriks

nakatuon sa pang-amoy

Gustatorics

may kinalaman sa panlasa

Oculesics

pag-aaral ng galaw ng mata kasi nakikita dto ang nararamdaman ng isang tao

Colorics (kulay)

nagpapahiwatig ng damdamin o oryentasyon

Grawlics

bulgar/di kaaya-ayang pahayag na itinatago gamit ang mga censor symbols

Kakayahang Diskorsal - 2 uri

Kakayahang tekstuwal

Kakayahang retorikal

Diskurso

pakikipagtalastasan

paraan ng pagpapahayag ng ideya tungkol sa isang paksa

Kakayahang tekstuwal

kahusayan sa pagbasa at pag-unawa ng teksto

Kakayahang retorikal

kahusayan ng isang indiv na maibahagi

sa kumbensyon, kasama ang kakayahang unawain ang iba’t ibang tagapagsalita at makapagbigay ng pananaw o opinyon

effectiveness of the speaker

2 batayang panuntunan sa pakikipagtalastasan

Pagkilala sa pagpapalitan ng pahayag

Pakikiisa

Mga panuntunan sa kumbersyon

Kantidad

Kalidad

Relasyon

Paraan

Kantidad

gawing impormatibo ang binibigay na info ayon sa hinihingi ng pag-uusap

Kalidad

sikaping maging tapat sa mga pahayag

Relasyon

tiyaking angkop at mahalaga ang sasabihin

Paraan

tiyaking maayos at malinaw ang sasabihin

3 antas o lebel ng wika

Intrapersonal

Interpersonal

Pampubliko

Intrapersonal

saan naganap ang komunikasyon sa isipan ng isang tao

sa sarili (isipan)

Interpersonal

dalawang tao o maliit na grupo

Pampubliko

marami

paraan: Tv, radyo, pahayagan, pelikula

sa pagitan ng isa at malaking pangkat ng tao