mens en natuur klas 2 toetsweek 1 hfd 1/7 (copy)

Balts

Het gedrag waarmee dieren elkaar proberen te verleiden voor de paring, bijvoorbeeld zingen, dansen of pronken met veren.

Seks

Alle handelingen waardoor iemand seksueel opgewonden kan raken of seksueel contact heeft met een ander.

Seksualiteit

Een verzamelbegrip dat gaat over hoe iemand gevoelens, gedachten, verlangens en gedrag ervaart rond intimiteit en seks.

Puberteit

De levensfase waarin je lichaam en geest zich ontwikkelen van kind naar volwassene; hierbij veranderen ook je gevoelens en hormonen.

Gender

De optelsom van hoe je bent geboren, hoe je je voelt, hoe je je gedraagt en hoe je wilt dat anderen je zien.

Sekse

De biologische kenmerken van een persoon, zoals de geslachtsorganen, hormonen en chromosomen, vastgelegd in het DNA.

Genderidentiteit

Wat je van binnen voelt: of je je een jongen, meisje, beide of geen van beide voelt.

Non-binair

Iemand die zich niet (alleen) man of vrouw voelt, maar ergens tussenin of buiten deze hokjes.

Transgender

Iemand wiens gevoel van gender niet overeenkomt met de sekse waarmee diegene geboren is.

Genderexpressie

De manier waarop iemand laat zien wie hij, zij of die is, bijvoorbeeld via kleding, gedrag, stem of houding.

Porno

Beelden, filmpjes of teksten die zijn bedoeld om iemand seksueel op te winden.

Toestemming

Als iemand duidelijk laat merken dat hij of zij het eens is met wat er gebeurt, bijvoorbeeld bij seks of aanraking.

Sexting

Het versturen van seksueel getinte berichten, foto's of video's via telefoon of internet.

Geslachtsorganen

De delen van het lichaam die betrokken zijn bij voortplanting en seksueel plezier.

Primaire geslachtskenmerken

De lichamelijke kenmerken waarmee je geboren wordt, zoals penis of vagina.

Venusheuvel

De met vet bedekte heuvel boven de vrouwelijke geslachtsdelen.

Voorhuid

Het stukje huid dat de eikel van de penis bedekt.

Schaft

Het langwerpige deel van de penis tussen de eikel en het lichaam.

Eikel

Het gevoelige topje van de penis of de clitoris.

Zwellichamen

Weefsel in de penis of clitoris dat zich vult met bloed bij seksuele opwinding.

Plasbuis

De buis waardoor urine (en bij mannen ook sperma) het lichaam verlaat.

Penis

Mannelijk geslachtsorgaan dat dient voor plassen en voor het overbrengen van sperma.

Vulvalippen

De huidplooien rond de opening van de vagina.

Vagina

Het inwendige vrouwelijke geslachtsorgaan dat leidt naar de baarmoeder.

Clitoris

Een zeer gevoelig deel bij de vrouw dat zorgt voor seksuele opwinding.

Erectie

Het stijf worden van de penis doordat zwellichamen zich vullen met bloed.

Voortplantingsstelsel

Alle organen die samen zorgen voor de voortplanting.

Teelballen

Organen in het scrotum die zaadcellen maken.

Bijballen

Organen waar zaadcellen tijdelijk worden opgeslagen.

Zaadleider

Buis die zaadcellen van de bijballen naar de prostaat vervoert.

Zaadblaasje

Orgaan dat vocht toevoegt aan zaadcellen om sperma te vormen.

Prostaat

Klier die vocht toevoegt aan het sperma en helpt bij de zaadlozing.

Eierstokken

Organen die eicellen en vrouwelijke hormonen (oestrogeen en progesteron) produceren.

Eileider

De buis die een eicel van de eierstok naar de baarmoeder vervoert.

Baarmoeder

Het orgaan waarin een bevruchte eicel kan uitgroeien tot een baby.

Baarmoedermond

De opening tussen vagina en baarmoeder.

Baarmoederhals

Het onderste, smalle deel van de baarmoeder dat in de vagina uitkomt.

Eicellen

De vrouwelijke geslachtscellen.

Zaadcellen

De mannelijke geslachtscellen.

Geslachtscellen

De voortplantingscellen: eicellen en zaadcellen.

Sperma

Het mengsel van zaadcellen en zaadvocht.

Vruchtbaar

De periode waarin een vrouw zwanger kan worden.

Zaadlozing

Het moment waarop sperma via de penis het lichaam verlaat.

Oestrogeen

Vrouwelijk geslachtshormoon dat zorgt voor ontwikkeling van vrouwelijke kenmerken en menstruatie.

Progesteron

Vrouwelijk hormoon dat helpt bij de menstruatiecyclus en zwangerschap.

Testosteron

Mannelijk geslachtshormoon dat zorgt voor de ontwikkeling van mannelijke kenmerken.

Eisprong

Het moment waarop een rijpe eicel vrijkomt uit een eierstok.

Baarmoederslijmvlies

De binnenlaag van de baarmoeder die dikker wordt om een bevruchte eicel op te vangen.

Ongesteldheid

Het verliezen van bloed en slijm uit de baarmoeder als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden.

Menstruatiecyclus

De maandelijkse cyclus waarin het lichaam zich voorbereidt op een mogelijke zwangerschap.

Overgang

De periode waarin vrouwen stoppen met menstrueren en vruchtbaar zijn.

Opgewonden

De lichamelijke en emotionele toestand waarin iemand seksueel prikkels ervaart.

Geslachtsgemeenschap

Seks waarbij de penis in de vagina wordt gebracht.

Masturberen

Zichzelf seksueel bevredigen met de hand of een hulpmiddel.

Vingeren

Met een of meer vingers de vagina of clitoris stimuleren.

Aftrekken

Met de hand de penis stimuleren tot een orgasme.

Voorspel

De handelingen die leiden tot seksuele opwinding vóór de geslachtsgemeenschap.

Beffen

Met de mond of tong de vagina of clitoris stimuleren.

Pijpen

Met de mond of tong de penis stimuleren.

Orgasme/Klaarkomen

Het hoogtepunt van seksuele opwinding waarbij spanning ontlaadt.

Hetero

Iemand die zich aangetrokken voelt tot iemand van het andere geslacht.

Homo

Iemand die zich aangetrokken voelt tot iemand van hetzelfde geslacht.

Lesbisch

Vrouwen die zich aangetrokken voelen tot vrouwen.

Bi

Iemand die zich aangetrokken voelt tot zowel mannen als vrouwen.

Panseksueel

Iemand die zich aangetrokken voelt tot mensen, ongeacht hun geslacht of gender.

Aseksueel

Iemand die weinig of geen seksuele aantrekking voelt.

SOA

Een seksueel overdraagbare aandoening; een infectie die je kunt krijgen door seksueel contact.

Condoom

Voorbehoedsmiddel dat sperma tegenhoudt en beschermt tegen soa’s.

Afscheiding

Vocht uit de vagina of penis; kan normaal of een teken van een soa zijn.

Chlamydia

Een veelvoorkomende soa die vaak zonder klachten verloopt maar vruchtbaarheid kan aantasten.

Drager

Iemand die een ziekteverwekker bij zich heeft en kan overdragen zonder zelf klachten te hebben.

Aids

Ziekte veroorzaakt door het hiv-virus, waardoor het afweersysteem ernstig verzwakt.

Voorbehoedsmiddelen/Anticonceptie

Middelen die een zwangerschap helpen voorkomen, zoals condoom of pil.

Bevruchting

Het samensmelten van een eicel en een zaadcel.

Embryo

De eerste ontwikkelingsfase van een baby na de bevruchting.

Navelstreng

De verbinding tussen moeder en kind waardoor voeding en zuurstof worden vervoerd.

Placenta

Het orgaan dat tijdens de zwangerschap voedingsstoffen en zuurstof aan de baby geeft.

Twee-eiige tweeling

Twee kinderen die ontstaan uit twee verschillende eicellen en zaadcellen.

Eeneiige tweeling

Twee kinderen die ontstaan uit één bevruchte eicel die zich splitst.

Foetus

De naam voor het ongeboren kind vanaf ongeveer acht weken zwangerschap.

Vruchtvliezen

De vliezen die de baby en het vruchtwater omgeven.

Vruchtwater

Het vocht waarin de baby in de baarmoeder drijft en beschermd wordt.

Echo

Beeldonderzoek met geluidsgolven waarmee je het ongeboren kind kunt zien.

Prenataal onderzoek

Medisch onderzoek tijdens de zwangerschap om te controleren of de baby gezond is.

Bevalling

Het proces waarbij de baby wordt geboren.

Weeën

Samentrekkingen van de baarmoeder die helpen de baby naar buiten te duwen tijdens de bevalling.

Erfelijkheid

Het proces waarbij ouders bepaalde eigenschappen doorgeven aan hun nakomelingen.

DNA

Het molecuul dat alle erfelijke informatie bevat; bepaalt eigenschappen zoals oogkleur, haarkleur en bloedgroep.

Chromosomen

Opgerolde DNA-strengen die zich in de celkern bevinden; mensen hebben 46 chromosomen (23 paren).

Gen

Een stukje DNA dat de code bevat voor één erfelijke eigenschap.

Genotype

De totale verzameling van alle genen (erfelijke informatie) van een organisme.

Fenotype

Alle waarneembare eigenschappen van een organisme, zoals uiterlijk en gedrag.

Omgevingsfactoren

Invloeden van buitenaf (zoals voeding, opvoeding, ziekten, training) die samen met het genotype het fenotype bepalen.

Geslachtscellen

Eicellen en zaadcellen; bevatten elk 23 chromosomen (de helft van het totaal).

Bevruchting

Het versmelten van een eicel en een zaadcel, waardoor een nieuwe cel met 46 chromosomen ontstaat.

Chromosomenparen

Mensen hebben 23 paren; van elk paar komt één chromosoom van de vader en één van de moeder.

Unieke combinatie

Elke persoon heeft een unieke combinatie van chromosomen; daardoor is iedereen genetisch uniek.

Geslachtschromosomen

Het 23e chromosomenpaar dat de sekse bepaalt (XX = meisje, XY = jongen).

X-chromosoom

Lang chromosoom met veel genen, aanwezig bij zowel mannen als vrouwen.

Y-chromosoom

Kort chromosoom met weinig genen, alleen aanwezig bij mannen (in combinatie met een X-chromosoom).