Pointers ARALING PANLIPUNAN

Ekonomiks

Ekonomiks

·         Isang Agham Panlipunan dahil pinag- aaralan dito kung paano nagtutulungan ang mga tao upang matugunan ang kanilang materyal na pangangailangan at mataas na antas ng kabuhayan.

·         Ang salitang ekonomiks ay galing sa salitang Griyego na “Oikonomeia”, na ang ibig sabihin ay pamamahala ng tahanan.

Apat na konsepto ukol sa metaling pagdedesisyon

1.       Incentives 

2.       Trade off

3.       Opportunity Cost

4.       Marginal Thinking

Incentives 

·         tawag sa kaisipan na naglalarawan sa benepisyo o pakinabang na makakamit mula sa bawat karagdagang gastusin para sa isang produkto o serbisyo.

Trade off

·         pagpili o pagsasakripisyong ng isang bagay kapalit ng ibang bagay.

Opportunity Cost

·         tumutukoy sa halaga ng bagay o nang best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon

Marginal Thinking

Mahahalagang bagay ukol sa Ekonomiks

·         Mahalaga ang ekonomiks sa pang-araw araw dahil hinuhubog ang tao na maging matalino at mapanuri sa pag dedesisyon.

·         Dapat nating pag-aralan at matutunan ang mga konsepto ng ekonomiks dahil itinuturo nito kung paano gamitin ng tama ang limitadong pinagkukunang yaman upang natugunan ang panganagailangan ng tao.

·         Mahalagang maunawaan ng isang mag-aaral ang pagkakaroon ng kaalaman sa ekonomiks dahil nakakatulong ito sa pagkakaroon ng matalinong pagpasiya sa pagitan ng pangangailangan o kagustuhan.

·         Mahalagang  magsagawa ng trade o pakikipagkalakalan ang tao Upang matugunan niya ang kanyang pangangailangan na magdudulot ng higit na kasiyahan.

·         Mahalaga ang ekonomiks bilang miyembro o kasapi ng pamilya dahil Nakakatulong ito sa matalinong pagdedesisyon sa pagtugon sa mga pangangailangan.

·         Ang paggiging matalinong consumer at pagbili lamang ng mga kinakailangang produkto ay isang pagsasabuhay sa mga natutunan sa ekonomiks.

ANG SISTEMANG PANG-EKONOMIYA

·         tumutukoy sa isang institusyonal na kaayusan at paraan upang maisaayos ang paraan ng produksiyon, pagmamay-ari at paglinang ng pinagkukunang-yaman at pamamahala ng gawaing pang-ekonomiko ng isang lipunan.

·         Layunin nito ay upang matugunan ang mga suliraning nakapapaloob sa produksiyon, distribusyon at alokasyon.

Tinitiyak nito na magkakaroon ng maayos na alokasyon upang matugunan ang pangangailangan ng mga mamamayan

May Apat na  Sistemang Pang-ekonomiya

1.       Traditional Economy

2.       Market Economy

3.       Command Economy

4.       Mixed Economy  

1.       Traditional Economy

·         unang anyo ng sistemang pang-ekonomiya na kung saan ang paraan ng produksiyon ay batay sa sinaunang pamamaraan na itinuro ng matatanda sapagkat sa Traditional Economy, bagama’t walang tiyak na batas ukol sa alokasyon, may maliwanag na pagkakaunawa ang mga tao sa paraan nito.

2.       Market Economy

·         bawat kalahok-konsyumer at prodyuser, kumikilos alinsunod sa kanilang pansariling interes na makakuha ng malaking pakinabang.

·         Nagpapahintulot sa pribadong pagmamay-ari ng kapital, pakikipag-ugnayan sa pamamagitan ng presyo, pangangasiwa ng mga gawain.

·         Presyo ang pangunahing nagtatakda kung gaano karami ang bibilhin ng mga mamimili at kung gaano rin karami ang malilikhang produkto at serbisyo ng mga prodyuser.

Presyo ang nagsisilbing pambalanse sa interaksiyon ng konsyumer at prodyuser sa loob ng pamilihan

3.       Command Economy

·         ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong kontrol at regulasyon ng pamahalaan.

·         Ang pagkontrol ay alinsunod sa isang planong nauukol sa pagsusulong ng ekonomiya na pinangangasiwaan mismo ng sentralisadong ahensiya (central planning agencies).

Katunayan ang pagpapasya sa proseso ng gawaing pang-ekonomiya ay sentralisado o nasa kamay ng pamahalaan lamang

4.       Mixed Economy  

·         pinagkaluuban ng elemento ng market economy at command economy.

·         Hinahayaan dito ang malayang pagkilos ng pamilihan subalit maaaring manghimasok o makialam ang pamahalaan sa mga usaping nauukol sa pangangalaga sa kalikasan, katarungang panlipunan, at pagmamay-ari ng estado.

Produksyon

·         tumutugon sa ating pangangailangan at kagustuhan ng mga tao.

·         Kung walang produksyon ay wala rin tayong produkto at serbisyo na ikokonsumo.

·         Ang mga salik na lupa, paggawa, kapital, at entrepreneurship ay may malaking bahaging ginagampanan sa prosesong ito.

Kapag ang mga salik na ito ay nag ugnay-ugnay, ito ay magdudulot ng mga produkto at serbisyo na tutugon sa ating pang araw-araw na pangangailangan

May apat na SALIK NG PRODUKSIYON

1.      Lupa 2.  Paggawa 3.  Kapital 4.  Entrepreneurship

1.      Lupa

  tumutukoy sa tinataniman ng mga magsasaka o pinagtatayuan ng bahay. Kasama rin dito ang lahat ng yamang likas sa ibabaw at ilalim nito, pati ang mga yamang tubig, yamang mineral, at yamang gubat.

Paggawa

o   tumutukoy sa kakayahan ng tao sa produksyon ng kalakal o serbisyo.

o   Ito ay itinuturing na mahalagang salik ng produksyon dahil ito pangunahing batayan  sa pagproseso para makalikha ng produkto.  

o   Ang mga likas na yaman at mga hilaw na sangkap ay hindi magiging kapakipakinabang kung hindi gagamitin at gagawing produkto.

May dalawang uri ang lakas-paggawa:

1.       white-collar job -mga manggagawang may kakayahang mental at ginagamit ang kanilang isip kaysa sa lakas ng katawan sa paggawa.

2.       blue collar job ay ang mga manggagawang may kakayahang pisikal at mas mas ginagamit naman nila ang lakas ng katawan kaysa sa isip sa paggawa. Halimbawa nito ang mga karpintero, drayber, magsasaka, at iba pa.

o   Ang salik ng produksyon ay mahalaga sa pang araw-araw na pamumuhay ng mga tao dahil nagagawa ng tao ang pagkonsumo.

       Kapital

o   tumutukoy sa kalakal na nakalilikha ng iba pang produkto.

o   Mas magiging mabilis ang paggawa kung may mga makinarya o kasangkapang gagamitin ang mga manggagawa.

o   Ang mga kagamitang ito na gawa ng tao ay ginagamit sa paglikha ng panibagong kalakal ay isang halimbawa ng kapital.

o   maaari ding iugnay sa salapi at imprastraktura tulad ng mga gusali, kalsada, tulay pati na ang mga sasakyan.

o   Sa makabagong ekonomiya, nangangailangan ang mga bansa na mangalap ng malaking kapital upang makamtan ang pagsulong.

o   Ang kabayaran sa paggamit ng kapital sa proseso ng produksyon ay tinatawag na interes.

Entrepreneurship

·         Itinuturing na pang-apat na salik ng produksyon ang entrepreneurship.

·         tumutukoy sa kakayahan at kagustuhan ng isang tao na magsimula ng isang negosyo.

·         Ang entrepreneur ang tagapag-ugnay ng naunang mga salik ng produksyon upang makabuo ng produkto at serbisyo.

·         Siya rin ang nag-oorganisa, nagkokontrol at nakikipagsapalaran sa mga desisyon sa mga bagay na makaaapekto sa produksyon.

·         Taglay ng isang entrepreneur ang pag-iisip na maging malikhain, puno ng inibasyon at handa sa pagbabago.

·         Maliban sa pagiging magaling na innovator tulad ng paggamit ng makabagong pamamaraan at estilo sa paggawa ng produkto at pagkakaloob ng serbisyo, ang sumusunod ay ilan sa mga katangian na dapat taglayin upang maging matagumpay na entrepreneur:

1. Kakayahan sa pangangasiwa ng negosyo.

2. Matalas na pakiramdam hinggil sa pagbabago sa pamilihan.

3. May lakas ng loob na humarap at makipagsapalaran sa kahihinatnan ng negosyo.

·         Ang tubo o profit ay tumutukoy sa kita ng isang entrepreneur.

·          Ito ay kita ng entrepreneur matapos magtagumpay sa pakikipagsapalaran sa negosyo.

Sinasabing hindi nakatitiyak ang entrepreneur sa kanyang tubo dahil hindi pa niya alam ang kahihinatnan ng kaniyang pagnenegosyo

Pagkonsumo

·         Ito ay Pagbili at paggamit sa mga kalakal at serbisyo.

·         Ang isang produkto at serbisyo ay ginagamit dahil ito ay may pakinabang.

·         May pakinabang ang isang kalakal o serbisyo kung ito ay nakatutugon sa ating mga pangangailangan at kagustuhan.

·         Kapag natutugunan ng tao ang kanyang pangangailangan at kagustuhan, siya ay nakakaranas ng kasiyahan (satisfaction

·         Ayon sa aklat na, “The General Theory of Employment, Interest, and Money” ni Maynard KeynesHabang lumalaki ang kita ng tao lumalaki rin ang kanyang kakayahan sa pagkonsumo.

Mga Salik na Nakakaapekto sa Pagkonsumo

Pagbabago ng presyo, Kita, . Mga Inaasahan, Pagkakautang, at Demonstration Effect.

Karapatan ng Mamimili

Republic Act 7394 o ang Consumer Act of the Philippines