poëzie

vers

regel van een gedicht

strofe

groep versregels in een gedicht die een geheel vormen

refrein

gelijke versregels die herhaaldelijk terugkeren in het gedicht.

free verse

(vrij vers) versvorm waarin gedeeltelijk of geheel wordt gebroken met de traditionele verstechniek: geen metrum, (rijm)schema ...

visuele poëzie

Poëzie waarbij de schrijfwijze de inhoud van de tekst illustreert

kwatrijn

strofe van 4 regels

terzine

strofe van drie regels

distichon

strofe van 2 regels

sextet

strofe van zes regels/twee terzines

octaaf

strofe van 8 regels / 2 kwatrijnen

(vaste) dichtvorm

Vaste opzet van een gedicht, waarmee het rijmschema, het ritme, de klank of de inhoud van het gedicht kan worden voorgeschreven.

eindrijm

Rijm aan het eind van een versregel

assonantie

klinkerrijm

alliteratie

beginrijm

metafoor

stijlfiguur: figuurlijke uitspraak die gebaseerd is op overeenkomst

antithese

stijlfiguur: tegenstelling (je combineert twee zaken met tegengestelde eigenschappen)

enjambement

doorlopen van een zin over twee of meer versregels

personificatie

stijlfiguur: je stelt een levenloos ding voor als een persoon

rondeel

dichtvorm waarbij bepaalde versregels diverse malen worden herhaald

sonnet

(of klinkdicht) veertienregelig metrisch gedicht

parallellisme

je herhaalt onvolledig. De grammaticale constructie komt overeen, maar een aantal woorden verandert. bv. Spreken is zilver, zwijgen is goud.

repetitio

herhaling: je herhaalt dezelfde woorden om er aandacht op te vestigen

retorische vraag

je stelt een vraag waarop je geen antwoord verwacht

anafoor

herhaling van hetzelfde woord aan het begin van een reeks verzen/zinnen/zinsdelen. bv.: niemand die het weet, niemand die wat doet, niemand die het wat kan schelen

epifoor

Herhaling van woorden (woordgroepen) aan het einde van opeenvolgende verzen, zinnen of zinsdelen.

metonymie

je brengt dingen in verband op basis van een gelijkenis (deel voor geheel, geheel voor deel ...)

synesthesie

beeldspraak die twee zintuiglijke waarnemingen combineert. bv. Schreeuwende kleuren.

opsomming, eufemisme, understatement, ironie, tautologie, pleonasme, woordspeling.

7 stijlfiguren die je al langer kent.

paradox

schijnbare tegenstrijdigheid. Bv. Toen het bergop ging, ging het bergaf. Toen het bergaf ging, ging het bergop.

allusie

een toespeling op, een verwijzing naar een persoon, film, tekst ... bv. spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wie is de beste wielrenner van het land?

oxymoron (stijlfiguur)

speciaal geval van de paradox, in hun letterlijke betekenis tegenstrijdige woorden die elkaar versterken. bv. publiek geheim, oud nieuws, ...

retorische vraag

een vraag waarop je geen antwoord verwacht

metrum/versmaat

vast ritmepatroon, regelmatige afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen

volta

een inhoudelijke verandering die in een bepaalde relatie tot het voorafgaande, meestal dus het octaaf, staat

chiasme

kruisstelling (wanneer je woorden onder elkaar plaatst, zie je een kruis). bv.: Het leven is kort, lang echter de eeuwigheid.

climax (>< anticlimax)

Vorm van opsomming waarbij de elementen in sterkte toenemen (vs. afnemen). bv. Het wordt vanavond weer lachen, gieren, brullen vs. Het is schitterend, prachtig, aardig weer.

zeugma

Een ww. of bn. verbindt 2 andere woordgroepen, terwijl dat woord in relatie tot beide zinsdelen een verschillende functie vervult. Vaak grappig bedoeld. bv. Ze gaf hem een hand en de bons.

(onbedoeld grappig? > stijlfout. )

litotes

Je zegt het negatieve van het tegenovergestelde. Bv. Dat ziet er niet goed uit. (i.p.v. dat ziet er slecht uit)

hyperbool

zware overdrijving. Bv. We hebben nog een zee van tijd.

prolepsis

Vooropplaatsing, je plaatst het deel dat je wil beklemtonen voorop en duidt het dan later weer met een verwijswoord aan. Bv. Soep, daar lust ik wel pap van.

eufemisme, understatement, litotes, ironie >< hyperbool

Stijlfiguren (4) waarmee je je milder wil uitdrukken dan wat je bedoelt of dan hoe het in werkelijkheid is. 1 stijlfiguur wil net het omgekeerde doen.

Prolepsis, repetitio (herhaling), anafoor, epifoor, tautologie, pleonasme, opsomming, parallellisme, climax, anticlimax, antithese (tegenstelling), chiasme (kruisstelling)

Stijlfiguren (12) waarmee je iets wil beklemtonen.

paradox, oxymoron, retorische vraag

Stijlfiguren (3) waarmee je de ontvanger aan het denken wil zetten.

allusie

Stijlfiguur waarmee je een belezen indruk wil maken.

woordspeling, zeugma

Stijlfiguren (2) waarmee je een grappige indruk wil maken.