BBG Leerpad 4

Wat doet trauma met het brein van kinderen

Wat is het effect van chronische stress op de ontwikkeling van de hersenen?

Vooral op jonge leeftijd, kan het stresssysteem van een kind ontregelen. Het systeem blijft continu actief, waardoor het kind constant alert is en snel reageert op prikkels. Dit kan de ontwikkeling van het denkende deel van de hersenen (de prefrontale cortex) verstoren, wat belangrijk is voor emoties, leren en zelfbeheersing. Bovendien wordt het stresssysteem zo gevoelig dat het bij onschuldige prikkels geactiveerd wordt, waardoor het raam van tolerantie kleiner wordt.

Een kind kan hevige stress aan, maar wat is de voorwaarde?

Kinderen kunnen intense stressmomenten aan als ze worden gesteund door een volwassene die ze vertrouwen. Deze steun helpt het kind zich veilig te voelen en zijn stress te reguleren.

Wat gebeurt er in het lichaam bij stress?

Bij stress komen stresshormonen, zoals adrenaline en cortisol, vrij. Deze hormonen maken het lichaam snel klaar om te vechten, vluchten of bevriezen. Het denkende deel van de hersenen wordt tijdelijk uitgeschakeld, terwijl het instinctieve deel de controle overneemt. Wanneer het gevaar is geweken of het kind gerustgesteld wordt, kan het stresssysteem weer tot rust komen.

Wat is de window of tolerance?

Verwijst naar het bereik waarin een persoon stress effectief kan hanteren en goed functioneert. Zolang de stress binnen dit raam blijft, kan het kind helder nadenken, leren en zijn emoties beheersen. Als de stress te hoog oploopt of te lang aanhoudt, raakt het kind buiten deze window, wat leidt tot hyperarousal of hypoarousal.

Wanneer ontstaat trauma?

Wanneer een ervaring zo overweldigend is dat het kind een intens gevoel van angst, hulpeloosheid en doodsangst ervaart. Dit kan gebeuren door een eenmalige ernstige gebeurtenis, zoals een ongeluk, of door langdurige onveilige situaties, zoals structurele verwaarlozing of mishandeling.

Hoe ontstaat een overgevoelig stresssysteem?

Ontstaat door langdurige of herhaalde blootstelling aan stress, vooral op jonge leeftijd. Het stresssysteem raakt ontregeld en blijft continu actief, zelfs in niet-bedreigende situaties. Hierdoor worden stresshormonen al bij de geringste prikkel vrijgemaakt, wat leidt tot een verkleinde window of tolerance.

Wat is een trigger?

Een prikkel die het kind doet denken aan een traumatische ervaring. Dit kan een situatie, geluid, geur of beeld zijn. De trigger veroorzaakt een sterke stressreactie, alsof het trauma opnieuw beleefd wordt.

Wat is hyperarousal en hypoarousal?

• Hyperarousal: Het kind ervaart een verhoogde hartslag, begint te trillen, voelt pijn, is prikkelbaar en overspoeld door emoties. Het maakt een agressieve of angstige indruk.

• Hypoarousal: Het kind trekt zich terug, sluit zich af, vermijdt situaties en lijkt emotieloos of passief. Het kind lijkt onbereikbaar.

Hoe kan je een kind helpen om de window of tolerance groter te laten worden?

1. Een veilige omgeving bieden: Laat het kind ervaren dat jij betrouwbaar en voorspelbaar bent.

2. Het stresssysteem kalmeren: Help het kind zijn stress te reguleren door geruststelling, ontspanningsoefeningen of een rustgevende benadering.

3. Herhaalde positieve ervaringen te bieden: Hierdoor leert het kind dat het veilig is om emoties te voelen en met uitdagingen om te gaan.