GW: EX1

Functies van emoties

- beter aan omgeving aanpassen

- overlevingskansen

- duidelijke communicatie

- wijzen op gevaar

- sneller reageren dan logisch redeneren zou kunnen

3 Emotiecentra

Mensenbrein
Zoogdierenbrein
Reptielenbrein

Emotiecentra: Mensenbrein

- Vooruitkijken
- Bewustzijn v gedachten + emoties
- Probleemoplossing
- Adequaat gedragen

Emotiecentra: Zoogdierenbrein

- Terugkijken
- Emoties
- Sociale binding
- Herinneringen + leren v fouten

Emotiecentra: Reptielenbrein

- Instinct + reflex
- Vechten/vluchten
- Voortplanting
- Ademhaling + hartritme

Fasen van een emotie

1 Gebeurtenis
2 Evaluatie
3 Veranderde gedragsbereidheid/actietendens
4 Subjectieve beleving + veranderende ideeën + attitudes
5 Fysiologische responsen
6 Expressie/gedrag
7 Nieuwe gebeurtenis

Fasen van een emotie: Gebeurtenis

Iets gebeurt.

Fasen van een emotie: Evaluatie

Betekenis aan gebeurtenis, (deels) onbewust

• Relevant?

• Plezierig?

• Gevaarlijk?

• Schuld of toeval?

• Controleerbaar?

Fasen van een emotie: Veranderde actietendens

Actietendens obv evaluatie, neiging om iets te doen (stuurvoorrang op huidig gedrag)

- Vechten/vluchten/bevriezen/toenadering zoeken

Fasen van een emotie: Subjectieve beleving + veranderende ideeën + attitudes

Gevoel na evaluatie, kan je idee/attitude doen veranderen.

Fasen van een emotie: Fysiologische responsen

Lichamelijke reacties op evaluatie, via zenuwstelsel, lichaam klaarmaken om actietendens uit te voeren.

Fasen van een emotie: Expressie/gedrag

Gedragsmatig antwoord op emotie, actietendens omgezet in gedrag.

Fasen van een emotie: Nieuwe gebeurtenis

Nieuwe situatie => input voor nieuwe gebeurtenis => cyclus begint opnieuw

Emotieregulatie

In goede banen kunnen leiden v, kunnen omgaan m + uiten v emoties.

= pos effecten v emoties in jouw voordeel gebruiken.

Emotieregulatie: ontwikkeld dr kindertijd + adolescentie, hulp v volwassenen 

• bepalen of gepast is om emotie te tonen in bep sociale situaties

• gedragsmatige expressie v emoties wel/niet tonen

• oorzaak/aanleiding herkennen

• intensiteit v emotie controleren

Co-regulatie

Emotieregulatie met hulp v volwassene.

Co-regulatie: rol v volwassene

• emoties v kind accepteren

• emoties benoemen

• oorzaken aanduiden

• actietendensen benoemen

• expressiemogelijkheden benoemen

Goede co-regulatie

• Kind krijgt grip op eigen emoties

• Inzicht in culturele display rules (welke situaties = gepast)

• Kind heeft ouder steeds minder nodig => zelfregulatie

Gebrekkige co-regulatie

• Ongepaste expressie/gedrag

• Fysieke klachten verwarren m fysiologische reacties

• Vervormde subjectieve beleving

• Verhinderde opvattingen + attitudes

Emotionele stoornis

Psychische aandoening veroorzaakt dr onvermogen om emoties te reguleren op een manier die de culturele context aanvaardt.

Wanneer wordt iets een stoornis?

Dagelijks leven hindert/onmogelijk maakt.

DSM-V-TR

Diagnostic and Statistical Manual of mental disorders -> psychische stoornissen diagnosticeren.

Soorten stoornissen

• Fobie

• Gegeneraliseerde angststoornis

• Paniekstoornis

• Posttraumatische stresstoornis

Fobie: Oorzaak

Observeren v intense angst/intens negatieve ervaring m object v angst.

Fobie: Symptomen

• Intense angst vr situatie/dier/natuurfenomeen

• Niet in verhouding tot gevaar v prikkel

• Besef dat angst overdreven is

• Hevige vermijd reacties om niet in situatie te komen

Gegeneraliseerde angststoornis: Oorzaak

Onduidelijk, combinatie (persoonlijkheid, neg ervaringen + stresserende omstandigheden)

Gegeneraliseerde angststoornis: Symptomen

• Voortdurend bezorgdheid over gevaar

• Gevoel v bedreiging, ongemak, onrust + constante angstige voorgevoelens over dreigende onheil

• Onredelijk veel zorgen

• Rusteloosheid, vermoeidheid, moeite m concentratie, prikkelbaarheid, slaapproblemen

Paniekstoornis: Oorzaak

Paniekaanval in bep. situatie.

Paniekstoornis: Symptomen

• Continue angst vr nieuwe paniekaanval

• Vermijdingsgedrag om aanval in publieke ruimte te voorkomen

Posttraumatische stresstoornis: Oorzaak

Blootstelling aan zeer stresserende situaties

Posttraumatische stresstoornis: Symptomen

• Lichamelijke + psychische klachten (nachtmerries, herbeleven, schrikreacties bij stimulus)

• Moeilijkheden bij dagelijkse activiteiten

Abnormaliteit

• Fel afwijken v heersende waarden + normen

• Fel afwijken v gemiddelde

• Berokkent betrokkene leed

VRPH

Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap

• Basisrechten waarborgen, erkent mensen m beperking als volwaardige burgers v/d maatschappij

Evolutie: denken rond Handicap

Medisch model:

• denken vanuit stoornis

• vrijheidsbeperkend

• denken in term v behandeling

• specialistische zorg in speciale omgevingen

• wij/zij

Burgerschapsmodel:

• denken vanuit participatie

• autonomie

• denken in termen van rechten

• ondersteuning + vermaatschappelijking

• wij

Kwaliteit van bestaan

Multidimensioneel fenomeen bestaand uit kerndomeinen die beïnvloed worden dr persoons- + omgevingskenmerken. Kerndomeinen = zelfde vr iedereen, belang v domeinen verschitl.

Kwaliteit van bestaan: Kerndomeinen

• Persoonlijke ontwikkeling

• Zelfdeterminatie

• Interpersoonlijke relaties

• Sociale inclusie

• Rechten

• Emotioneel welbevinden

• Fysiek welbevinden

• Materieel welbevinden

= aangrijpingspunten vr ondersteuning + beleid -> verbetering kwaliteit v bestaan.

Impact v beperking op opvoeding: Cognitieve domein

Moeilijkheden bij ontwikkeling

Impact v beperking op opvoeding: Sociale domein

Moeilijk vrijheid in beweging -> moeilijk spelen m andere kinderen

Impact v beperking op opvoeding: Emotionele domein

 Beseffen v wat je niet kunt -> frustratie + verdriet, rouwproces

Beperking → handicap

Hangt af v macrosysteem + mesosysteem

• Kansen op arbeidsmarkt?

• Voldoende zorg op school?

• Gespecialiseerde zorg + ondersteuning?

• Plaats in buitengewoon onderwijs?

• Opgenomen in klasgroep?

• inclusie/exclusie?

Het burgerschapsmodel

Zorgt ervoor d opdrachten vd overheid tav mensen m handicap = verspreid over alle staatsniveaus, beleidsdomeinen + sectoren v welzijnsbeleid.

Ontwikkelingsstoornis

Psychisch/neurologisch probleem d optreedt in kindertijd/adolescentie. 

• Iets werkt niet naar behoren/gemis/functieverlies => beperking (kan X deelnemen aan dagelijkse leven zoals jongere zonder stoornis zou kunnen)

DSM-5: Groepen neurobiologische ontwikkelingsstoornissen

• Verstandelijke beperkingen

• Communicatiestoornissen (vb. stotteren)

• Motorische stoornissen (vb. dyspraxie)

• Aandachtstekort - en hyperactiviteitstoornissen (ADHD, ADD)

• Autismespectrumstoornissen (ASS)

• Ticstoornissen (vb. tourettessyndroom)

ASS volgens DSM-5

1 - Tekort aan sociale interactie

2 - Beperkingen gedragspatronen

• Aanwezig vanaf vroegste kindertijd, soms pas later onderkend

• Zichtbaar lijden/beperking in soc/beroepsmatig functioneren

• Soc communicatie = minder dan past bij cog. niveau

• ! Meisjes

ASS volgens DSM-5: Tekort soc interactie

• Tekort sociaal-emotionele wederkerigheid

• Tekort voor soc omgang gebruikelijke NVC gedrag

• Tekort aangaan, onderhouden + begrijpen v relaties

ASS volgens DSM-5: Beperkingen gedragspatronen

• Stereotiepe/repetitieve motorische bewegingen, stereotiep gebruik v voorwerpen/spraak

• Hardnekkig vasthouden aan hetzelfde/gehecht aan routines/geritualiseerde gedragspatronen / zeer beperkte gefixeerde interesses (abnormaal intens/gefocust)

• Over-/onderreageren op zintuiglijke prikkels / ongewone belangstelling vr zintuiglijke aspecten v omgeving

Orthopedagogiek

Tak v pedagogiek, gaat in op spec noden v kinderen m (ontwikkelings)stoornis, beperking of handicap. 

• (20e eeuw): begin anders nr opvoeding kijken

ASS: mogelijke interacties - Microniveau

1 - Emoties 

• Hevige emoties bij ouders => risicofactor

• Hevige emoties bij kind omd dingen niet snappen/gedrag niet onder controle kunnen houden terwijl ze dat willen

2 - Zelfbeeld ouders

• Nog geen diagnose: gevoel gefaald => risicofactor

• Onzekerheid => extreme maatregelen/impulsieve beslissingen => werkt X => + onzekerheid

ASS: mogelijke interacties - Mesoniveau

1 - School

• Extra opvoeding, begeleiding + steun => beschermende factor

• Niet “ ^ ” => frustratie + stress => risicofactor

2 - Sociale steun

• Steun uit omgeving vr ouders => beschermende factor

• Afkeuring v soc omgeving dr gedrag v kind => risicofactor

ASS: mogelijke interacties - Macroniveau

1 - Attestering + handelingsplan

• Vastgestelde stoornis => ouders erkenning => extra zorg, gespecialiseerd hulp => beschermende factor => + zelfbeeld, emoties,...

2 - Kansarmoede

• = minder kans op diagnose (X juiste hulp vinden, school wijt problemen aan opvoedings) => moeilijke omgeving PLUS stoornis => dubbele risicofactor

Kansarmoede

Toestand waarbij mensen beknot worden in kansen om voldoende toegang te hebben tot maatschappelijke goederen (onderwijs, arbeid, huisvesting), continue situatie op materiële + immateriële terreinen.

Kansarmoedecriteria (Kind + gezin)

1 - Beschikbaar maandinkomen

2 - Opleidingsniveau ouders

3 - Arbeidssituatie ouders

4 - Stimulatieniveau ouders

5 - Huisvesting

6 - Gezondheid

Kansarmoedecriteria: Beschikbaar maandinkomen

+ Gemiddeld maandloon

- Minimumloon

Kansarmoedecriteria: Opleidingsniveau ouders

+ Hoger opgeleid

- Laagopgeleid (enkel lager/lager middelbaar)

Kansarmoedecriteria: Arbeidssituatie ouders

+ Vast contract

- Werkloos/langdurig ziek

Kansarmoedecriteria: Stimulatieniveau ouders

+ Veel stimulatie, boeken voorgelezen, speelgoed, betrokkenheid

- Weinig stimulatie, weinig speelgoed, geen boeken, geen interesse v ouders

Kansarmoedecriteria: Huisvesting

+ Eigen woning

- Huren, slechte staat

Kansarmoedecriteria: Gezondheid

+ X Gezondheidsproblemen

- Chronische ziekten

Kansarmoede: Invloed op omgeving

(macroniveau -> microniveau)

• Invloed op alle domeinen

• Verhoogt draaglast, neg invloed op andere risicofactoren, beschermende factoren tenietdoen

Kansarmoede: Invloed op omgeving (spec domeinen)

• Gezondheidsproblemen

  • Minder taken per dag uitvoeren, moeilijk huishouden organiseren

• Budgetbeheer

  • Lage beschikbare inkomen in combo m hoge kosten vr energie v huis in slechte staat

• Arbeidssituatie

  • Minder flexibele jobs -> moeilijkere combo werk + privé

• Laag inkomen

  • Moeilijk inkopen doen, veel rekenen + tellen

Cultureel kapitaal

Waarden + normen, ongeschreven afspraken + regels, attitudes + etiquette over gedrag + interactie m anderen.

• Kansarmoede = weinig cultureel kapitaal

  = moeilijker in maatschappij (minder kansen, uitsluiting, boetes,...)

DSM-5

Diagnostic + Statistical Manual of Mental Disorders (5de editie: 2013)

DSM-5: Secties

1 - Hoe gebruik? Definitie stoornis, hulpvraag

2 - Stoornissen, criteria, codering, afzonderlijke psychische stoornissen 

3 - Aanvullende maten + modellen

DSM-5: Praktijk

• Diagnostiek: problemen, klachten (= casus per patiënt)

• Classificatie: hulpvraag, significantie + belang, criteria

  => Sectie 2 - specificeren
  => Sectie 3 - hulpmiddelen

• Andere richtlijnen, leerboeken, systemen => inzichten

DSM-5: Toevoegingen

• Verzamelwoede (hoarding)

• Samenvoeging verslaving, autisme (vb Aspergers)

• Jargon = ingedeeld in 22 hoofdstukken, opgesplitst -> dieper ingaan

• X apart vr kinderen

• Specifiers: labels, verfijnen (ernst, beloop, kenmerken - vb inzicht, suïcidaliteit, angst)

DSM-5: Kritiek

Neg:

• Diagnose = beschrijvend (gedrag) - bep kenmerken samen voorkomen => diagnose, gedrag =/= ziekte !!

• X symptomen, diagnose blijft toch

Pos:

• Onderscheid verschillende stoornissen

  -> psychische ervaringen moeten centraler staan, hoeven geen ziekte te zijn, niet genoeg contextualisering

  -> persoonlijk, X reduceren tot categorie! (categorieën lopen door elkaar)

• Diagnose: typering + goede uitleg

• Normatief -> idealen over functioneren => sociale aspecten/normen (conformeren)

• Belang: naamgeving -> verstaan, helderheid, label, erkenning (X fantasie)

  Maar: te veel gewicht op, X verklaring vr gedrag
  -> valstrik, visie op persoon
  => verenging, reductie tot gedrag + diagnose
  =/= hulp, stigma

• Categorie/type => type ervaring -> context, impact op leven 

  => waar helpen bij therapie? -> op maat v ervaring, persoonlijk !!!

Verontrustende opvoedingssituatie (VOS) / Problematische leefsituatie (PLS)

Opvoedingssituatie = risicofactor

• ontwikkeling bedreigt

1980 - Wim ter Horst. 

Wim ter Horst: 3 dimensies

Breedte - hoeveelheid

Hoogte - ernst
- Conflictgehalte

Lengte - duur (Steeds X oplossing na tussenkomst v hulpverlening?)

Wim ter Horst: 3 dimensies - Conflictgehalte

- Rationeel conflict - betrokkenen onderling in conflict

- Normatief conflict - botsen met omgeving + waarden

Signs of Safety (SofS)

Jeugdhulp: oplossingen vinden

Centraal: + relatie m gezin

Doel: veiligheidsplan 
- Afspraken (hulpverlener: nageleefd?)
- Alle leden betrokken + verantwoordelijk
- Aandacht vr risicofactoren + problemen, zoekt ook beschermende factoren

1990 -Turnell + Edwards.

Voorzieningen bij vermoeden v/e VOS:

1 - Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK)

2 - Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ)

Voorzieningen bij vermoeden v/e VOS - uitleg

- Advies, ondersteuning + hulpverlening

- Aanklampend ondersteunen

- Voorkeur: minst ingrijpende maatregel
Doorverwijzing -> parket

Aanklampend ondersteunen

Ondersteuning + zelf opvolgen, langsgaan, gesprekken

Parket

Afdeling Openbare Ministerie, verantwoordelijk vr onderzoek nr strafbare feiten, vervolging v verdachten

Misdrijf

Dader = wilsbekwaam - kan instaan vr gevolgen v daden omd zelfstandig beslissingen kunnen nemen + gevolgen overzien (X kind).

Als misdrijf omschreven feit (MOF)

Kind pleegt feit dat in strafwetboek staat. 

-> jeugdrechter -> maatregel (herstel)

MOF: Maatregelen

• Berisping (waarschuwing)

• Educatieve begeleiding

• Opvolging dr sociale dienst

• Opvoedend project

• Gemeenschapswerk

• Plaatsing in gesloten/open instelling

Maatschappelijk mandaat VK, OCJ + jeugdrechtbank

= ingrijpen in verontrustende situaties, als ontplooiingskansen + veiligheid v jongere = in gevaar. Ook preventief.

Laagdrempelige hulp → niet-rechtstreeks toegankelijke hulp

Laagdrempelige hulpverlening
→ Hulpverlener/OCJ + VK
→ Intersectorale toegangspoort
→ Niet-rechtstreeks toegankelijke hulp

Rechtstreeks toegankelijke hulp (RTJ)

Laagdrempelig, zorgen balans X doorslaat. Soms onvoldoende (te complex/groot) -> niet-rechtstreeks toegankelijke hulp, geregeld dr intersectorale toegangspoort.

Intersectorale toegangspoort

1 - Team Indicatiestelling

2 - Team Jeugdhulpregie

Intersectorale toegangspoort - Team Indicatiestelling

Onderzoekt welke hulp nodig, gebaseerd op noden v kind, X rekening m haalbaarheid + beschikbare plaatsen.

Intersectorale toegangspoort - Team Jeugdhulpregie

A/d slag m advies v Indicatiestelling, binnen bestaande aanbod + praktische mogelijkheden.

Niet-rechtstreeks toegankelijke hulpverlening

Bij Complexe situaties

1e keuze: kind bij opvoeder laten.
-> Gezinsvervangende omgeving
-> Opvang Centrum vr Kinderzorg + Gezinsondersteuning
-> Gemeenschapsinstelling

Niet-rechtstreeks toegankelijke hulpverlening - Gezinsvervangende omgeving

Pleeggezin, tijdelijk/langdurig

Niet-rechtstreeks toegankelijke hulpverlening - Opvang Cenrum vr Kinderzorg + Gezinsondersteuning

Laagdrempelig, (emotionele) ondersteuning

Niet-rechtstreeks toegankelijke hulpverlening - Gemeenschapsinstelling

Opvang, zorg, opvoeding + begeleiding, gesloten aanbod + vrijheidsbeperkende maatregel (ook MOF-plegers)

Problemen niet-rechtsreeks toegankelijke hulpverlening

Jongeren lang op plek blijven waar noden X beantwoord, ongeschikt + onaangepast voor hun situatie.

Problemen niet-rechtsreeks toegankelijke hulpverlening - Oorzaken

• Overbevolking

• Complexere samenleving -> + problemen (scheiding, leerproblemen)

• Politieke klimaat (oorlog -> vluchtelingen)

Crisispleegzorg

Acute gevallen, korte periode, snel gebeuren.
- Over draagkracht gaan

Nagy

(1920-2007)

• Grondlegger contextuele benadering

Loyaliteit

Onlosmakelijke band tus ouders + kinderen, zelfs in moeilijke situaties/conflict.

=> Kind probeert opvoedingssituatie af te schermen vr buitenwereld.

• Problemen/uitdagingen verbergen om ouders te beschermen / relatie m ouder niet te beschadigen.

Soorten loyaliteit

Existentiële loyaliteit

Verworven loyaliteit

Verticale loyaliteit

Horizontale loyaliteit

Existentiële loyaliteit

Onbreekbare band tus ouders + kind dr geboorte

Verworven loyaliteit

Komt voort uit daden, gunsten, investeringen in een relatie

Verticale loyaliteit

Band over generaties heen

Horizontale loyaliteit

Band in gekozen relaties m partners/vrienden

Loyaliteit: scheiding

• Verhuizing 

• Dagelijks contact m beide ouders = - vanzelfsprekend

• Ruzies af-/toenemen

• Veranderde inkomenssituatie -> stress

• Gespleten loyaliteit

• Onzichtbare loyaliteit

Gespleten loyaliteit

Kind loyaal aan 2+ mensen m tegenstrijdige belangen (loyaal vr A = X loyaal vr B)

Onzichtbare loyaliteit

Kind heeft gevoel X openlijk loyaal te mogen zijn aan andere ouder.