3. ARTHUR SCHOPENHAUER

Biografische inleiding

-        Invloed van Oosterse, met name Inidische filosofie

-        Geen fan van speculatief idealisme van Hegel, terugkeer naar Kant

De wereld als wil een voorstelling

De wereld als voorstelling

= hij bouwt voort op Kant en stelt dat de wereld zoals wij die waarnemen een voorstelling is, afhankelijk van tijd, rimte en causaliteit. Deze zijn a priori vormen van ons bewustzijn.

-        De wereld bestaat slechts in relatie tot een subject dat waarneemt

-        Buiten het bewustzijn zijn er geen objecten

×         Hij bekritiseert ook Kant: zijn idee van een ‘Ding-an-sich’ is inconsistent.

 

De wereld als wil (Nietzsche gaat hier op verder)

= hij gaat op zoek naar het wezen van de dingen. Hij stelt dat de mens het wezen van de externe, als voorstelling optredende natuur niet kan vatten. De mens blijft immers gebonden aan tijd, ruimte en causaliteit.

Extern:	Het lichaam wordt waargenomen als een object, net zoals andere objecten in de wereld.
Intern:	Het lichaam wordt ervaren als iets wat we voelen, iets dat leeft en streeft.
	In deze interne ervaring ontdekt Schopenhauer een strevende kracht die hij aanduidt met de term Wil. Dit begrip gaat verder dan een bewust verlangen.   De Wil = doelloos streven: een blinde, eindeloze drang zonder specifiek doel, die zich manifesteert in de driften van levende wezens, zoals de seksuele drift. = een kracht die ons drijft: het is een oncontroleerbare energie, zowel mens als in natuur   De Wil is het Ding-op-sich v.d. wereld. Alle verschijnselen in de natuur zijn manifestaties van de Wil.

 

De wil manifesteert zich trapsgewijs: van anorganische natuur tot planten, dieren, en mensen. In elk stadium is er strijd en conflict, zowel tussen soorten als binnen de menselijke samenleving.

 

Schopenhauer heeft een radicaal pessimistische visie op de wereld. De wereld is niet het beste, maar juist het slechtste van de mogelijke werelden (contrast met Leibniz).

De ontsnapping uit een ondraaglijke situatie

Schopenhauer beschouwt de wereld als een ondraaglijke plek waarin de mens (gedreven door de Wil) lijdt onder egoïsme, conflict, streven naar zelfbehoud, voortplanting, …

 

Toch biedt hij drie ontsnappingsroutes in deze situatie: (= immanente verlossingsleer)

1.	Belangeloze en esthetische aanschouwing v.d. wereld
	De mens kan de Ideeën (de zuivere uitdrukkingen van de Wil) intellectueel en esthetisch aanschouwen.   Dit gebeurt bijvoorbeeld via kunstvormen (muziek, poëzie, schilderkunst, …) = esthetische aanschouwing
2.	Radicale ontkenning v.d. Wil
	Een blijvende bevrijding uit het lijden vraagt om de volledige ontkenning van de Wil, mogelijk gemaakt door een ethiek van mededogen.   “we zitten allemaal in hetzelfde schuitje, we moeten meer geduld met elkaar hebben en het egoïsme + zelfbehoud even buiten spel zetten”
3.	Praktische reflectie op het bestaan
	Bekend werk: ‘Aphorismen zur Lebensweisheit’ = hierin biedt Schopenhauer een meer pragmatische benadering: Hoe kunnen we de pijn v/h leven zo veel mogelijk verminderen? ð Door te reflecteren op wat iemand is ð Zo kan men leren om het bestaan draaglijker te maken ð Zonder illusies over geluk na te streven

Schopenhauers werking

-        Miskend tijdens grootste deel van zijn leven (geen academische erkenning)

-        Dankzij Engelse lovende recensie aan het einde van zijn leven gevierd als filosoof

-        Grote invloed op Wagner, Nietzsche, Tolstoy, Einsten, Schrödinger, Freud, …

 

EXAMENVRAAG

Wat is de kern van zijn filosofie?: de wereld is zowel voorstelling als Wil. Dit inzicht ontstaat via het lichaam, dat we extern waarnemen als object en intern ervaren als een strevende kracht (de Wil), een blinde, drijvende kracht die alles aandrijft. (uitgebreider zie hierboven!)