ROZRODCZY

układ rozrodczy męski składa się z:

jąder i narządów dodatkowych

narządy dodatkowe u mężczyzn:

2 najądrza, 2 nasieniowody, 2 pęcherzyki nasienne (tu nie przebywają plemniki), prostata (gruczoł krokowy), cewka moczowa

funkcje jąder:

jako gonady męskie podczas spermatogenezy wytwarzają gamety męskie czyli plemniki oraz jako gruczoł wewnątrz-wydzielniczy (ednokrynowy) endokrynologicznie wydzielają do krwi hormony - testosteron

1 rzędowa cecha płciowa męska:

jądra

2 rzędowe cechy płciowe męskie:

narządy dodatkowe

3 rzędowe cechy płciowe męskie:

powstałe w wyniku dojrzewania: zarost, szerokie ramiona, wąskie biodra

układ rozrodczy męski składa się z narządów:

wewnętrznych (1 i 2 rzędowe cechy płciowe) oraz zewnętrznych (moszna i prącie)

funkcje moszny:

zapewnia odpowiednią temp. niezbędną do produkcji i wytwarzania plemników ok. 2,3 stopnie niższą od temp. ciała

funkcje prącia:

odpowiada za zaplemnienie (nie zapłodnienie) czyli dostarczenie plemników do układu rozrodczego żeńskiego (w okolice kom. jajowej)

funkcje prostaty:

wytwarza wydzielinę zawierającą głównie enzymy niezbędne do procesu upłynniania nasienia (środowisko dla plemników)

funkcje pęcherzyków nasiennych:

wytwarzają wydzielinę zawierającą głównie substancje odżywiające plemniki - fruktozę

funkcje najądrzy:

to miejsce dojrzewania plemników, czyli uzyskania przez nie zdolności do ruchu i rozpoznawania osłonki kom. jajowej

funkcje nasieniowodów:

łączą najądrza z cewką moczową

jądra składają się z:

kanalików nasiennych i komórek Leydiga

funkcje komórek Sertoliego znajdujących się w kanalikach nasiennych:

pełnią funkcję podporową, opiekuńczą i odżywczą

spermiogeneza

różnicowanie się

jak przebiega spermatogeneza?

pod wpływem bodźca podwzgórze wydziela gonadoliberynę (GnRH), która pobudza przysadkę mózgową do wytwarzania FSH (folikulotropiny) i LH (hormonu luteinizującego)

funkcja FSH:

pobudza spermatogenezę - zwiększa produkcje plemników

funkcja hormonu luteinizującego:

pobudza komórki leydiga, które są odpowiedzialne za wytwarzanie testosteronu i które kontrolują właściwe dojrzewanie plemników

funkcje testosteronu:

jego odpowiedni stosunek do FSH skutkuje prawidłową spermatogenezą, odpowiada on za rozwój jąder i 3 rzędowych cech płciowych, a jego odpowiednio wysoki poziom na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego hamuje podwzgórze

plemnik składa się z:

główki, wstawki i wici

akrosom

przekształcony aparat golgiego, zawiera liczne enzymy, które są uwalniane w pobliżu komórki jajowej, umożliwiają one wniknięcie plemnika do komórki jajowej przez otoczki

funkcja gęstego glikokaliksu pokrywającego akrosom:

zabezpieczenie przed kwaśnym pH i makrofagami

jak plemnik rozpoznaje kom. jajową?

ma na swojej powierzchni specjalne receptory

gdzie plemnik nabiera zdolności do zapłodnienia?

dopiero w drogach rodnych kobiety

kapacytacja

proces zmian w plemniku zachodzący w drogach rodnych kobiety i umożliwiający zapłodnienie

dlaczego dziedziczenie mitochondrialne może być tylko po matce?

ponieważ wstawka plemnika, w której znajduje się mitochondrialne DNA męskie nie wnika do komórki jajowej

dlaczego we wstawce plemnika jest tak dużo mitochondriów?

zapewniają one ruch wici poprzez dostarczenie ATP

w jaki sposób rusza się plemnik?

ruchem falistym

wić

9*2+2

czym się różni ejakulat od zbioru 100 mln plemników?

ejakulat (sperma) = plemniki + wydzieliny (pęcherzyków nasiennych + prostaty)

spermatocyt 1 rzędu:

rozpoczyna mejozę, po której powstają różne genetycznie spermatocyty 2 rzędu (n/2c)

spermatogonie:

są 2n/2c, powstają z gonocytu, który dzieli się mitotycznie, FSH pobudza je aby również ulegały mitozie, potem ulegają replikacji DNA i przekształcają się w spermatocyt 1 rzędu (2n/4c)

spermatocyty 2 rzędu:

również ulegają mejozie i powstają z nich różne genetycznie spermatydy (1n/1c), a z nich plemniki, które wędrują do najądrzy

ile trwa i gdzie zachodzi spermatogeneza?

trwa ok. 70 dni i zachodzi w kanalikach nasiennych jąder

2 spermatocyty 2 rzędu z tego samego spermatocytu 1 rzędu są różne genetycznie (2 argumenty):

następuje crossing-over (proces wymiany materiału genetycznego pomiędzy chromosomami homologicznymi) oraz niezależna segregacja chromosomów (geny są rozdzielane niezależnie i losowo)

2 spermatydy z tego samego spermatocytu 2 rzędu są różne genetycznie:

niezależna segregacja chromatyd: każdy chromosom rozrywany tu na pół składa się z 1 chromatyny zrekombinowanej (crossing-over), a drugiej nie, dziełem przypadku jest, która chromatyda każdego z 23 chromosomów przejdzie do danej spermatydy

układ rozrodczy damski składa się z:

jajników i narządów dodatkowych

jajniki pełnią funkcje:

gonad, które podczas oogenezy wytwarzają komórki jajowe oraz gruczołu wewnątrz-wydzielniczego (endokrynowego), który wytwarza i wydziela do krwi estrogen i progesteron

narządy dodatkowe

macica, pochwa, jajowód (bańka, strzępki, lejek), srom

1 rzędowa cecha płciowa żeńska:

jajniki

2 rzędowe cechy płciowe żeńskie:

narządy dodatkowe

3 rzędowe cechy płciowe żeńskie:

wąskie ramiona, szerokie biodra, gruczoły sutkowe, wysoki głos

funkcje błony dziewiczej:

ochronna - zabezpieczanie przed dostaniem się drobnoustrojów do wewnętrznych narządów rodnych

funkcje pochwy:

za jej pośrednictwem jest wprowadzane nasienie, przez nią wydostaje się płód podczas porodu oraz usuwana jest krew menstruacyjna

funkcje endometrium macicy:

zmieniają się okresowo wraz z wiekiem i fazą cyklu miesiączkowego, główną funkcją jest stworzenie odpowiednich warunków na przyjęcie zarodka w macicy oraz dostarczenie mu substancji niezbędnych do prawidłowego rozwoju

funkcje jajowodu:

łączy jajnik z macicą, jego koniec nie jest ściśle połączony z jajnikiem - tworzy lejek jajowodu składający się ze strzępek, które wyłapują oocyt 2 rzędu uwolniony podczas owulacji

jakie mięśnie przylegają do macicy?

mięśnie gładkie, które nie podlegają kontroli świadomości (AUN)

endometrium

błona śluzowa macicy

jakie ph musi być w pochwie?

kwaśne, inaczej rozwija się grzybica

łechtaczka to narząd:

homologiczny do prącia

cysty i torbiele jajnika tworzą się przez:

nadmiar tkanki łącznej

zapłodnienie zachodzi w:

bańce jajowodu

endometrioza:

gdy fragmenty endometrium dostają się do krwiobiegu, a następnie do innych narządów, co skutkuje stanami zapalnymi

oogonia (2n/2c) dzielą się poprzez:

mitozę

gdy oogonia dojrzewają:

następuje replikacja DNA (od teraz 2n/4c) i z oogonium powstaje oocyt 1 rzędu w profazie 1 (jest ich ok. 700K)

1 cykl podziałowy zachodzi:

ok 12 roku życia co miesiąc kilka komórek wznawia mejozę

cytokineza:

nierówna, całe żółtko dla 1 komórki

podczas 1 cyklu podziałowego zachodzi:

redukcja o połowę n i c

oocyt 2 rzędu charakteryzuje się:

dużą ilością żółtka

funkcja polocytu 1 rzędu:

dla zredukowania materiału genetycznego

co odblokowuje metafazę 2?

zapłodnienie

aby zaszedł 2 cykl podziałowy niezbędne jest:

zapłodnienie

aby z oocytu 2 rzędu powstała owotyda musi zajść:

wyrównanie materiału genetycznego - musi być tyle samo n i c

polocyty:

ciałka kierunkowe - odprowadzają połowę materiału genetycznego po każdym z dwóch podziałów komórki macierzystej tak, by komórka jajowa była haploidalna

funkcja FSH:

pobudza kilka pęcherzyków Graffa (z 700K) aby zaczęły dojrzewać

funkcja dojrzewających pęch. Graffa:

kilka z nich z oocytem w środku wydziela estrogen

funkcje estrogenu:

1) sprzężenie zwrotne ujemne - jest on sygnałem dla podwzgórza i przysadki, że cel został osiągnięty - pęcherzyk dojrzewa i zaczął się nowy cykl 2) hamuje dojrzewanie innych pęcherzyków 3) pobudza śluzówkę macicy by się rozwinęła

funkcja dojrzałego pęch. Graffa:

informuje on podwzgórze o gotowości do owulacji ogromnym wyrzutem estrogenu

zasada sprzężenia zwrotnego dodatniego:

duży poziom estrogenu pobudza przysadkę do wydzielania LH i FSH

funkcja LH:

jego odpowiednio wysoki poziom we krwi to sygnał dla pęch. Graffa, że może zacząć owulację

owulacja

wyrzucenie z pęch. Graffa do jajowodu niedojrzałej kom. jajowej (oocyt 2 rzędu zablokowany w metafazie 2)

resztki pęch. Graffa:

ciałko żółte - zamiast estrogenu wydziela progesteron (który przyjmuje funkcje estrogenu)

apoptoza

programowana śmierć komórki

co się stanie z komórkami ciałka żółtego?

jeżeli nic ich nie powstrzyma to naturalnie ulegną apoptozie

czym będzie skutkował zanik ciałka żółtego?

coraz mniej progesteronu, który utrzymywał endometrium macicy, bez niego endometrium zacznie się złuszczać - krwawienie miesiączkowe

na podst. schematu wyjaśnij: dlaczego pęcherzyki zaczynają dojrzewać

bo są pobudzane przez FSH z przysadki mózgowej

na podst. schematu wyjaśnij: dlaczego endometrium macicy rozwija się między 5, a 14 dniem cyklu

bo dojrzewający pęcherzyk wydziela estrogen, który to pobudza

na podst. schematu wyjaśnij: nagły spadek estrogenu, a wzrost progesteronu

pęcherzyk Graffa który wydzielał estrogen przeszedł owulację, a po niej jego resztki zmieniają się w ciałko żółte, które zamiast estrogenu zaczyna wydzielać progesteron, który przejmuje jego funkcje

na podst. schematu wyjaśnij: krwawienie miesiączkowe

P: komórki ciałka żółtego degenerują, bo brak zapłodnienia M: spada poziom progesteronu, który utrzymywał endometrium - odpowiadał za jego grubienie S: endometrium się złuszcza i usuwane jest z macicy z krwią

na podst. schematu wyjaśnij: dlaczego w pierwszych dniach cyklu podnosi się FSH:

P: ciałko żółte degeneruje i zaczyna brakować progesteronu M: brak sprzężenia zwrotnego ujemnego, czyli hamowania przysadki przez wysoki progesteron S: niehamowana przysadka znowu zaczyna wydzielać FSH

na podst. schematu wyjaśnij: dlaczego kobieta przyjmująca regularnie progesteron jest bezpłodna

P: progesteron hamuje podwzgórze i przysadkę mózgową M: sztucznie podawany progesteron cały czas je hamuje, przy niskim poziomie FSH nie dojrzeją pęcherzyki jajnikowe, więc brak kolejnych owulacji S: brak komórek jajowych w jajowodzie uniemożliwia zapłodnienie

funkcja otoczki przejrzystej

zapobiega polispermii - zapłodnienia przez więcej niż 1 plemnika

powstanie zygoty:

zaplemnienie, droga do jajowodu, kapacytacja, reakcja akrosomalna, zlewają się błony komórkowe plemnika i oocytu 2 rzędu, wniknięcie główki, odblokowanie metafazy 2, wyrzucenie polocytu 2-rzędu, reakcja korowa, zapobieganie polispermii, chromosomy homologiczne ojca i matki w biwalenty, zygota (2n/2c) w okresie S interfazy

co sprawia że zygota jest gotowa do mitozy?

replikacja

bruzdkowanie

1 etap embriogenezy - szereg mitoz prowadzący do powstania zarodka (blastuli i blastocysty)

proces bruzdkowania:

zygota (2n/4c) z dużą ilością żółtka ulega szeregowi mitoz, morula (z blastomerów otoczonych otoczką przejrzystą), rozchodzenie się komórek, blastula (z ok. 100 blastomerów i pierwotnej jamy ciała - blastocelu z płynem), blastocysta (z trofoblastu - z niego kosmówka i embrioblastu - węzła zarodkowego, który wydziela HCG), w tym stadium po 8 dniach implantacja (zagnieżdżenie) w endometrium

dlaczego blastocysta musi pobierać BCT, wodę i SM z endometrium?

bo skończyło się żółtko

HCG

gonadotropina kosmówkowa - hormon zagnieżdżonej blastocysty

funkcje HCG

pobudza jajnik aby, zapobiegał apoptozie ciałka żółtego, które przekształci się w ciałko ciążowe, przez sprzężenie zwrotne ujemne hamuje podwzgórze, by nie wytwarzało GnRH i przysadkę, by nie wytwarzała FSH (bo na 9 miesięcy zablokowany cykl miesiączkowy)

gdy ciałko żółte przekształci się w ciałko ciążowe:

wtedy wciąż wysoki poziom progesteronu, więc utrzymane jest endometrium do momentu wytworzenia łożyska, wtedy one przejmie rolę produkcji progesteronu

po implantacji (8 dzień od Z)

blastocysta opuszcza otoczkę przejrzystą i podczas gastrulacji przekształca się w gastrulę

gastrula :

podczas histogenezy przekształca się w zarodek z zawiązkiem każdego narządu

zarodek z zawiązkami narządów:

wytwarza błony płodowe - kosmówkę, owodnie, omocznie, po 3 miesiącach (1 trymestrze) wytwarza łożysko i staje się płodem

funkcje łożyska:

oddechowa, pokarmowa, wydalnicza, wydzielnicza, immunologiczna

funkcja oddechowa łożyska:

dyfuzja tlenu z Hb matki do Hb płodowej, bo ta ma większe powinowactwo do tlenu, CO2 w postaci HCO3- - dyfuzja prosta z osocza płodu do osocza matki

funkcja odżywcza:

dyfuzja prosta i ułatwiona składników osocza

funkcja wydalnicza:

dyfuzja ppm do krwiobiegu matki

funkcja wydzielnicza:

dla HCG - gonadotropina łożyskowa, progesteron

funkcja immunologiczna:

bariera dla bakterii, ale przekazuje Ig (odporność swoista, bierna, naturalna)