Maatschappelijke structuren DEEL 3 (Maatschappelijke structuren en cultuur)

cultuur

cultuur

het geheel van denken, voelen & handelingen: het is het patroon van waarden, normen, rolverwachtingen en doeleinden

waarden

algemene opvattingen over wat moreel goed, rechtvaardig en daarom nastrevenswaardig is

normen

regels voor het handelen. Ze betreffen opvattingen over hoe we ons moeten gedragen in feitelijke omstandigheden.

mores

morele normen. Je moet je moreel correct gedragen, je moet de wet volgen. (soll-erwarten en muss-erwarten)

folkways

zijn de zwakkere normen. De gewone, gebruikte normen die niet in het wetboek staan (kann-erwarten)

doelen

specifieke, sociaal bruikbare en hanteerbare doelen binnen een concreet samenlevingsverband, het gaat hier over wat wenselijk is

verwachtingen

opvattingen over wat zal of kan gebeuren

patroonvariabelen van Parsons

handelingsoriëntaties van een persoon in een relatie binnen een sociaal systeem, hoe iemand zich opstelt is afhankelijk van de sociale rol die deze vervult

patroonvariabelen A

toewijzing, diffuusheid, particularisme, affectiviteit, groepsgerichtheid

patroonvariabelen B

verwerving, specificiteit, universaliteit, instrumentaliteit, zelfgerichtheid

toewijzing

Bij toewijzing gebeurt de positiebekleding op basis van oneigenlijke criteria. Als individu heb je nauwelijks greep op de voorwaarden die de toegang tot een positie bepalen. 'KRIJGEN'.

verwerving

De positiebekleding gebeurt door eigen inspanning.

diffuusheid

Je kijkt naar de totaliteit van de persoon

specificiteit

relaties opbouwen obv 1 specifieke rol

particularisme

aparte behandeling krijgen, niet iedereen gelijk behandelen

universalisme

alle wetten gelden voor iedereen, iedereen gelijk

affectiviteit

relaties opbouwen waar emoties een plaats kennen

instrumentalisme

relaties zonder affectie/emoties

groepsgerichtheid

gerichtheid op de groep

zelfgerichtheid

gerichtheid op zichzelf

Parsons functionalistische benadering

sociale samenhang is pas mogelijk wnr het merendeel vd leden ve samenlevingsverband dezelfde waarden deelt

sociale ruiltheorie/ structuurfunctionalisme

impliceert een gemeenschappelijk referentiekader. Ad sociale ruil moet immers een gemeenschappelijke betekenis w toegekend.

symbolisch interactionisme

actoren definiëren samen de werkelijkheid vanuit hun eigen zingevingskader

conflictsociologie

zeggen dat algemene waarden dienen om de positie vd heersende klassen te handhaven

cultural lag

een culturele kloof waarbij de waarden & normen nog niet aangepast zijn op de veranderende maatschappij

dominante cultuur

geeft binnen een samenlevingsverband de toon aan

subculturen

ze zijn de specialisaties, wijken in sommige opzichten vd dominante cultuur af.

contraculturen

culturen die ontstaan in & uit conflictsiutatie en/of zonder sociale omstandigheden die als frustrerend worden ervaren

waarom bestaat het kapitalisme?

• protestantisme laat je schuldig voelen

• God houdt van hard werk > the protestant work ethic

• al het werk is heilig

• het is de maatschappij die telt, niet de familie

• er bestaan/zijn geen mirakels

traditionele autoriteit

Autoriteit waarbij koningen zich baseerden op goddelijkheid en folklore

charismatische autoriteit

Autoriteit waarbij men dacht dat men alles kon veranderen door passie en wilskracht

bureaucratische autoriteit

Men bereikt macht via kennis.

babyboomgeneratie

1946-1964: loyaal, idealistisch, optimistisch, gedreven; leven om te werken: erkenning; werkzekerheid: integriteit

Generatie X

1965-1980: autonomie, flexibiliteit, bescheiden; moeilijk werk vinden, minder formele werkomgeving, minder loyaal, wil hard werken

Generatie Y

1981-1992: ambitie, authenticiteit, pragmatisch; werkt om te leven, wil baan 'achter' zich kunnen laten, continu leren, geen job voor het leven

Generatie Z

1992+: zelfontplooiing, verbondenheid, flexibiliteit, work-life balance; moeten toekomst zelf in hand nemen, DIY-ers, mutlitasking, problemen met oude hiërarchie

zelfexpressie

de mate waarin je jezelf mag en kan uitdrukken

machtsafstand

mate waarin er sociale ongelijkheid is en dit aanvaard wordt

mannelijk/vrouwelijk

Mannelijk: voorkeur voor competitie, prestatie, heroïsme, assertiviteit, materiële beloning voor succes. Vrouwelijk: voorkeur voor samenwerking, bescheidenheid, zorgen voor zwakkeren en levenskwaliteit

individualisme - collectivisme

mate waarin de rechten en prestaties van het individu of de groep centraal staan

onzekerheidsvermijding

mate waarin veranderingen makkelijker/moeilijker aanvaard worden en men grotere risico's neemt

lange termijnoriëntatie

de mate waarin de samenleving respect heeft voor traditie en verbintenissen op lange termijn

toegeeflijkheid/zelfbeheersing

de mate waarin de bevrediging van de behoefte tot genot en plezier wordt toegelaten

INTERnationale verschillen

wanneer landen verschillen van elkaar in cultuurpatronen

INTRAnationale verschillen

wanneer er aanzienlijke verschillen binnenin landen zijn

congruente complexiteit

bepaalde waarden, normen en denkbeelden in samenleving clusteren samen, m.a.w. ze vormen samen patronen

civilisatieproces

de verinnerlijking van maatschappelijke dwang tot zelfdwang, zodat de sturing van het gedrag meer vanuit de persoon zelf lijkt te komen (Elias)

structurele civilisatie

Door een toenemende differentiatie worden maatschappelijke functies steeds meer gedifferentieerd. Daardoor worden mensen steeds afhankelijker van elkaar en moet men rekening houden met elkaar

organische solidariteit / culturele civilisatie

De toenemende differentiatie leidt tot maatschappelijke reorganisatie: de controledwang gaat van dwang naar zelfdwang.

Fremdzwang

externe controle

Selbstzwang

interne controle

sociale distinctie

zich willen onderscheiden van anderen: je krijgt hoe langer hoe meer een samenleving waarbij de controle van binnen uit moet komen.

trickle down effect

de waarden van de hogere personen gaan doordringen of doorschuiven naar de lage regionale klasse

beschaving

geheel van middelen om een doel te bereiken (<-\> cultuur \= een doel op zich)

instituties

structuren die ontstaan wanneer sociale relaties patronen beginnen te krijgen en ook wanneer cultuur zich in een patroon begint te voortonen

functies van instituties

voorspelbaarheid en zekerheid, mogelijkheid om te anticiperen op gedrag en reacties, rigiditeit

institutioneel handelen

normen binnen een specifieke institutie volgen

totale/gulzige instituties

een speciale vorm van instituties: instituties die een volkomen toewijding eisen van hun leden

desinstitutionalisering

Instituties die aan belang inboeten

institutionalisering

Sociaal proces waarin individuele menselijke handelingen worden geobjectiveerd tot vaste, min of meer normatieve & collectieve handelingspatronen

levensloop

hoe de verschillende fasen van ons leven elkaar opvolgen

socialisatie

het proces waarbij een cultuurpatroon wordt aangeleerd

internalisatie

het proces waarbij we ons die cultuurpatronen eigen maken en ervaren als deel van onszelf.

enculturatie/socialisatie

het cultuurpatroon wordt aangeleerd van een samenlevingsverband richting een individu

acculturatie

grijpt plaats tussen grotere sociale gehelen, zoals tussen sociale categorieën en collectiviteiten.

inburgering

De Nederlandse taal en gewoonten leren kennen: kan gezien worden als een gedwongen vorm van socialisatie

primaire socialisatie

grijpt plaats in primaire groepen nl. het gezin en peergroups

peergroep

Groepje vrienden die unieke waarden en gedrag delen en door leider-volgers worden gekenmerkt.

gezinssocialisatie

vormt basishabitus; levert matrix voor de latere persoonlijkheid en is moeilijk te veranderen

secundaire socialisatie

leren hoe ons moeten gedragen in formele omstandigheden

overgangsrituelen

markeren de overgang van de ene sociale positie naar de andere

rite de separation

eerste fase van de overgangsrituelen: het afscheid van de vorige status

rite de marge

tweede fase van de overgangsrituelen: liminale fase: tussen de vorige en de nieuwe status

rite d'agrégation

derde fase van de overgangsrituelen: herintrede in de samenleving

tertiaire socialisatie

krijgt waarden & normen vanuit een anonieme massamedia

differentiële socialisatie

socialisatie die gericht is op specifieke doelgroepen

klassespecifieke socialisatie

Krijgen dominante waarden mee (dominante cultuur) en ook specifieke waarden van de eigen klassen

restricted code

code meer gebruikt door de arbeidersklasse

elaborated code

code meer gebruikt door de middenklasse

repressief opvoedingspatroon (arbeidsklasse)

negatieve, materiële sancties, afhankelijk kind, nonverbale en eenrichtingscommunicatie, oudergerichte socialisatie, restricted code

participatief opvoedingspatroon (middenklasse)

positieve, symbolische sancties, zelfstandig kind, verbale en interactieve communicatie, kindergerichte socialisatie, elaborated code

autodiscriminatie

Vaak zijn kinderen uit arbeidersgezinnen ervan overtuigd dat ze enkel geschikt zijn voor arbeidersjobs. via internalisatie wordt deze overtuiging vaak een self-fulfilling prophecy (ze ontdoen zichzelf van verwachtingen)

genderspecifieke socialisatie

socialisatie specifiek voor een bepaalde gender

horizontale segregatie

het bestaan van typische mannenberoepen en vrouwenberoepen

verticale segregatie

het overwicht van mannen in de toplaag van de organisatie en van vrouwen in de lagere uitvoerende banen

glazen plafond/ glass ceilling

de bijna onzichtbare discriminerende barrières die het doorstoten van de vrouwen naar de top onmogelijk maakt

leaky pipeline-metafoor

hoe hoger in de gelederen van een organisatie, hoe minder vrouwen, omdat vrouwen geweerd worden op elk niveau.

glazen lift/ glass elevator

soms om de snellere promotie v mannen boven vrouwen weer te geven binnen door vrouwen gedomineerde bedrijfstakken als verpleging

kleverige vloer/ sticky floor

soms gebruikt om aan te geven dat vrouwen minder snel dan mannen promotie maken bij het begin van hun carrière

glazen klif/ glass cliff

een situtatie waarbinnen iemand, meestal een vrouw, wordt bevorderd tot een risicovolle, moeilijke baan waar de kansen op mislukking groter zijn

sociale controle

Maatschappelijk proces van beïnvloeding, waarvan degene die wordt beïnvloed en degenen die beïnvloeden zich nietaltijd bewust zijn.

schandpaaleffect

door afwijkers te sanctioneren, worden anderen meer overtuigd dat eigen normen en waarden belangrijk en juist zijn

afwijkend/deviant gedrag

sociaal handelen dat de waarden & normen v een samenlevingsverband stelstelmatig overtreedt.

randgroepen

groepen waarbij deviant gedrag vaak voorkomt

anomie

deviant gedrag/ normloosheid

conformisme

Je conformeert je ad algemene doelen & middelen die worden voorzien

innovatie

je wilt de betrokken doelen realiseren, maar je beschikt niet over de aanvaarde middelen

ritualisme

doen wat er verwacht wordt maar de doelen niet tot het uiterste willen bren

retraitisme

Men beschikt niet over de middelen en heeft geen doel om naar te streven. Men neemt afstand van de maatschappij.

rebellie

we gaan de doelen verwerpen en nieuwe doelen stellen die wij willen. We gaan andere instituties in het leven brengen om de nieuwe doelen en waarden te realiseren