AP: begrippenlijst deel 1

negatieve visie psychologie

negatieve visie psychologie

pseudowetenschap, stereotypering films en tegenspraak gerechtsdeskundigen

positieve visie psychologie

psycholisering samenleving

wetenschappelijke revolutie

idee dat ware kennis gebaseerd is op systematische observatie + actief ingrijpen in de wereld

Copernicaanse revolutie

inzicht dat de aarde niet het centrum vormt van het heelal

Helmholtz

wetenschapper die snelheid van zenuwimpulsen is beginnen meten (dieren)

Donders

wetenschapper die het onderzoek van Helmholtz heeft uitgebreid tot de mens: alle handelingen hebben een zekere verwerkingstijd nodig. (probeert fysiologische tijd te bepalen) = begin mentale chronometrie

Darwin

wetenschapper : Survival of the fittest, the origin of species

Quetelet

onderzoeker normaalverdeling van de individuele

Plateau

onderzoeker kleurperceptie

Descartes

onderzoeker : Dualisme

Dualisme

mensen bestaan uit 2 onafhankelijke elementen, namelijk lichaam en geest. Het ene heeft geen invloed op het andere.

rationalisme

ware kennis is gebaseerd op rede, die door toepassen van logica nieuwe info afleid uit bestaande

nativisme

overtuiging dat mens aangeboren kennis heeft

empirisme

overtuiging dat inhoud van geest gevormd wordt via zintuigelijke ervaringen die met elkaar geassocieerd worden

Associationisme

hogere-ordekennis kwam tot stand door combinaties van eenvoudige ideeën. 2 dingen die tegelijk ervaren worden hebben meer kans om met elkaar geassocieerd te worden.

Wilhelm Wundt

onderzoeker: eerste laboratorium in Leipzig

introspectie

onderscheid tussen innerlijke perceptie en experimentele zelfobservatie

structuralisme

obv introspectie de structuur van het bewustzijn proberen ontdekken ( Titchener)

atomisme

elk proces dat gereduceerd wordt tot combinatie van elementaire componenten

kenmerken atomisme

sensaties, beelden en gevoelens

foute waarneming

hersenen kunnen maar 1 interpretatie tegelijk maken, de werkelijkheid is een constructie van onze hersenen.

bottom-up

de perceptie is gebaseerd op externe stimuli en wordt afgeleid uit de omgeving. Je gaat van een basaal concept naar een hoger concept.

top- down

Het concept vormt de interpretatie van de waarneming. De waarneming is niet altijd wat in de wereld gezien wordt.

functionalisme

de opvatting dat de mentale toestand een functie is van het centrale zenuwstelsel

mentale proces / stream of consciousness

voortdurend veranderende stroom van gedachten en gevoelens. (James)

behaviorisme

stroming die enkel observeerbaar en meetbaar gedrag onderzoekt

positivisme

beweging die er vanuit ging dat de natuurwetenschappen de meest succesvolle manier bleken om de wereld te begrijpen en kennis te genereren

1. theorie gebaseerd op directe observatie die door anderen gerepliceerd kunnen worden

2. Onderscheid maken tussen onafhankelijke en afhankelijke variabelen

3. wetenschappelijke theorie moest bestaan uit het beschrijven van de precieze relatie tussen de onafhankelijke en de afhankelijke variabelen

ideeën van positivisme overgenomen door behavioristen

onafhankelijke variabele

variabelen die door onderzoeker gemanipuleerd zijn + zijn karakteristieken van de situatie die op de persoon of het dier inwerken

afhankelijke variabelen

variabelen die de onderzoeker kan meten , gedragingen van de persoon of het dier

S-R psychologie

behaviorisme = studie van stimulus op een reactie. Een stimulus lokt een respons uit.

psychoanalyse

bewustzijn en het gedrag zijn zeer oppervlakkige fenomenen en de ware oorsprong ligt aan het ontstaan van persoonlijkheidsverschillen en mentale stoornissen bij onbewuste krachten.

Wilhelm Dilthey

wetenschapper die het onderscheid maakte tussen natuurwetenschappen en geestenwetenschappen

beschrijvend onderzoek

verzamelen van ecologisch valide en betrouwbare correcte info over het onderwerp

naturalistische observatie

het gedrag wordt systematisch geobserveerd in een natuurlijke context

reactieve gedragingen

mensen hebben de neiging zich anders te gedragen wanneer ze weten dat ze geobserveerd worden

vragenlijsten

vragen aan mensen die ervaring hebben met het onderwerp

nadelen vragenlijst

subjectiviteit en sociale wenselijkheid

interviews

open, mondelinge, gerichte vragen in interactie met de bevraagde + deze registreren

voordeel interview

doorvragen +identificatie nieuwe variabelen

nadeel interviews

sociale wenselijkheid + generaliseerbaarheid + perceptie niet gelijk aan realiteit + vergelijkbaarheid

inventaris

korte en brede steekproef van bevolkingsgroep ondervragen

nadelen opiniepeilingen

sociale wenselijkheid + nonrespons bias + niet altijd veralgemeenbaar

opiniepeiling

een inventaris van de opinies bij een representatieve steekroef van de bevolking, op basis hiervan conclusies trekken voor de gehele bevolking

psychologische tests

gestandaardiseerde tests voor het meten van vaardigheden of eigenschappen die aan een zorgvuldig en uitgebreid onderzoek onderworpen werden

archiefdata

informatie over personen bijgehouden en opgeslagen, deze kunnen weer worden opgezocht voor nieuw onderzoek ( analyses op bestaande data uitvoeren)

gevalsstudie of case study

intensief en gedetailleerd onderzoek over 1 persoon of 1 gebeurtenis in de hoop principes te vinden die gelden voor het fenomeen in het algemeen

begrip van een complexe realiteit die niet in cijfers uit te drukken valt

doel van de psychologie

focusgroep

groep van personen die een bepaalde situatie aan den levende lijven ondervonden heeft en onderling ervaringen en visies uitwisselt --> eerder gezien als verkennend dan als theorietoetsend

Correlationeel onderzoek

Onderzoek dat het verband tussen variabelen nagaat

variabele

elk kenmerk dat kan veranderen + gemeten kan worden

correlatie

de mate waarin 2 variabelen let elkaar samenhangen

positieve correlatie

variabelen variëren in dezelfde richting

Negatieve correlatie

wanneer ene variabele toeneemt, neemt de andere af

nulcorrelatie

geen samenhang

experimenteel onderzoek

onderzoeker grijpen actief in, ze manipuleren 1 of meer variabelen en kijken wat het effect is op de andere variabele

gewaarwording

= sensatie , opname van de stimulatie uit de omgeving en het vertalen van deze stimulatie in elektrochemische neuronale signalen die naar de hersenen gestuurd worden en daar omgezet worden in beelden, klanken, smaken...

waarneming

= perceptie , het organiseren, interpreteren en begrijpen van de gewaarwordingen

scherp beeld

lichtstralen moeten vanuit bepaald punt op de stimulus vertrekken en weer geconvergeerd worden tot 1 punt op de retina en vormen ze een ....

retina of netvlies

lichtgevoelige structuur aan de achterkant van het oog

kegeltjes

receptoren die verantwoordelijk zijn voor de perceptie van kleur + ze vereisen een hoge intensiteit aan licht

staafjes

receptoren die verantwoordelijk zijn voor het zien van beweging + lage intensiteit licht nodig

myopie

verziendheid

astigmatisme

de cornea is niet perfect bolvormig --> sommige oriëntaties onscherp + valt op te lossen met bril/ laserbehandeling

presbyopie

verziendheid doordat de binnenste lens verhard is door het verouderen waardoor deze niet meer goed bol komt te staan om op voorwerpen dichtbij te kunnen focussen

prosopagnosie

geen gezichten meer kunnen herkennen, wel zien maar niet betekenisvol kunnen interpreteren

objectagnosie

het niet meer herkennen van objecten, wel kunnen zien maar niet betekenisvol kunnen interpreteren

licht-en duisternisadaptatie

aanpassen aan de helderheid en lichtheidsperceptie

lichtheid

de relatieve helderheid van een voorwerp tov de omringde voorwerpen bepaalt de ... ervan

Gelijktijdig contrast

de gepercipieerde lichtheid van een VW hangt af van de helderheid van de omringde voorwerpen

lichtheidsconstantie

de lichtheid van een VW blijft constant bij verschillende belichtingen

Newton

wetenschapper : Wit= alle kleuren , verschillende breking van lichtstraal (prisma) voor verschillende kleuren

trichromatische theorie

alle kleuren genereren door 3 kleuren met verschillende intensiteit op elkaar te schijnen (rood, groen en blauw ) --> Thomas Young

kleurendeficiëntie

Het niet goed kunnen onderscheiden van kleuren ( meest voorkomend is rood en groen)

feedbacklus

zenuwbanen van oor naar hersenen

auditieve lokalisatie

weten van waar de klank komt dmv aankomsttijd en intensiteit van het geluid

salvoprincipe

verschillende cellen reageren op verschillende momenten tot 1 respons, geeft voldoende tijd aan de haarcellen om te herstellen

conductiedoofheid

slijtage van de h-gehoorbeentjes + valt op te lossen met gehoorapparaat

Sensorineurale doofheid

permanente schade van haarcellen + valt niet op te lossen met gehoorapparaat wel met cochleair implantaat

titinus

haartjes afgebroken, horen van continu elektrisch signaal

kakosomie

het constant gewaarworden vaan een slechte geur

geuradaptie

we krijgen enkel signalen bij verandering van geur, je went aan de geur

umami

5e smaak?

deprivate geur

reuk beïnvloed onze smaak

druk, temperatuur en pijn

zintuigen van de huid

neuronale plasticiteit

zenuwen zijn actief en de hersenen onthouden dit ook al zijn de ledematen er niet meer

poortcontroletheorie

pijnervaring en pijnmodulatie zijn noodzakelijk, soms niet extreem reageren op pijn en toch even verderdoen + pijnvermindering door endorfines en morfine

kinesthesie

positie en beweging van de ledematen, lichaam

blinde vlek

plaats in oog waar geen kegeltjes en staafjes aanwezig zijn

perceptuele constantie

gelijkblijvende voorwerpen ondanks de voortdurende verandering in het retinale beeld

grootte, vorm, lichtheid en kleur

belangrijkste KM perceptuele constantie

proximale stimulus

geheel van fysische energie dat onze sensorische receptoren stimuleert

distale stimulus

voorwerp in de buitenwereld dat de fysische energie produceert

heuristisch interpretatieproces

= probabilistisch proces + visuele systeem vormt proximale stimulus om tot distale stimulus, gebruikmakend van semantische kennis

visuele agnosie

wel zien maar niet herkennen van een object, maar compensatie door semantische kennis bv. wel herkenning door voelen

visuele illusie

verkeerde perceptie

laterale inhibitie

proces waarbij de cellen die veel vuren, de cellen die minder vuren onderdrukken

primaire schets, perceptuele organisatie en patroon-en objectherkenning

3 stappen van objectherkenning door Marr

gelijkheid, nabijheid, geslotenheid, goede voortzetting en vroegere ervaringen

Kenmerken perceptuele groepering

omsingeling, grootte, symmetrie, locatie, textuur, vorm en vertrouwdheid

Kenmerken figuur-achtergrondonderscheiding