Właściwościunie

Gleba

Układ trójfazowy - faza stała, ciekła, gazowa

Faza stała

Składniki mineralne, organiczne i związki mineralno-organiczne

Składniki mineralne

(45%) - okruchy skał, minerały, składniki mineralne

Składniki organiczne

(5%) - próchnica, resztki roślinne, zwierzęce, organizmy glebowe

Faza ciekła

woda z rozpuszczonymi związkami mineralnymi i organicznymi (25%)

Inna nazwa na fazę ciekłą

Roztwór glebowy

Inna nazwa na fazę gazową

powietrze glebowe

Faza gazowa

mieszanina gazów i pary wodnej (25%)

Gęstość właściwa

Określa stosunek masy fazy stałej gleby do objętości zajmowanej przez masą

Jaką fazę charakteryzuje gęstość właściwa?

Fazę stałą

Od czego zależy gęstość właściwa?

proporcji materii organicznej i mineralnej w glebie, składu mineralogicznego, składników próchnicy

Czego masą jest gęstość właściwa?

1 cm2 tworzywa mineralnego lub organicznego (pozbawionego porów)

Inna nazwa gęstości właściwej

Gęstość rzeczywista

Wzór na gęstość właściwą gleby

Masa gleby wysuszonej w temperaturze 105 stopni C (g) / objętość gleby (cm3)

Gęstość właściwa większości gleb mineralnych

2,2 - 2,8 g/cm3

Dlaczego gęstość właściwa ma takie wartości?

część mineralna stałej fazy gleby jest zbudowana głownie z minerałów takich jak: kwarc (2,65 g/cm3), ortoklaz, plagioklaz

Czym jest spowodowana większa gęstość właściwa?

zawartością minerałów ciężkich: magnetyt, hornblenda

Czym jest spowodowana mniejsza gęstość właściwa?

więcej substancji organicznej - torf 1,5-1,8 g/cm3

Czym jest gęstość objętościowa?

Stosunek masy próbki gleby, pobranej z zachowaniem struktury, do całkowitej jej objętości

Gęstość objętościowa chwilowa

oznaczana w glebie zaraz po jej pobraniu, czyli z wodą aktualnie się w niej znajdującą

Jaka jest w czasie gęstość objętościowa chwilowa?

Zmienna w ciągu doby

Gęstość objętościowa rzeczywista

zawsze stała, kiedy wiemy jakie jest wypełnienie pustych przestrzeni

Kiedy oznaczana jest gęstość objętościowa rzeczywista?

w glebie wysuszonej w temperaturze 105 stopni C

Od czego zależy gęstość objętościowa rzeczywista?

wielkości i ilości przestworów, zawartości materii organicznej, działalności człowieka (kompaktacja gleby), uziarnienia

Porowatość

Sumaryczna ilość pustych przestrzeni w glebie, które mogą być wypełnione wodą lub powietrzem

Wartości porowatości dla: gleb piaszczystych

35-45%

Wartości porowatości dla: gleb gliniastych i lessów

40%-50%

Wartości porowatości dla: iłów i gleb wysokopróchniczych

50-60%

Wartości porowatości dla: gleb organicznych (torfów)

80-90%

Rodzaje porów

Mikropory, mezopory, makropory

Średnica mikroporów

Mniejsza niż 0,2 mikrometrów

Woda w mikroporach

niedostępna dla roślin

Inna nazwa mezoporów

Pory kapilarne

Średnica mezoporów

0,2-8,5 mikrometrów

Wypełnienie mezoporów

zależy od wilgotności gleby, woda lub powietrzem

Woda w mezoporach

Dostępna dla roślin

Średnica makroporów

Powyżej 8,5 mikrometrów

Wypełnienie makroporów

Woda i powietrze

Zwięzłość

Siła z jaką gleba przeciwstawia się naciskowi mechanicznemu

Miara zwięzłości

Spójność

Od czego zależy zwięzłość?

składu granulometrycznego, struktury, wilgotności, zawartości koloidów, próchnicy

Rodzaje zwięzłości gleb

Zwięzłe, średnio zwięzłe, słabo zwięzłe, luźne

Z czego wytworzone są gleby zwięzłe?

iłów i glin ciężkich

Z czego wytworzone są gleby średnio zwięzłe?

glin lekkich, piasków gliniastych mocnych, utworów pyłowych

Z czego wytworzone są gleby słabo zwięzłe?

piasków gliniastych lekkich, słabo gliniastych piasków pylastych

Z czego wytworzone są gleby luźne?

żwirów i piasków

Za co odpowiada pęczliwość?

Zwiększanie się objętości gleby pod wpływem pochłaniania wody

W jakich glebach obserwuje się pęczliwość?

Zwięzłych, plastycznych

Pęczliwość

stosunek przyrostu objętości gleby maksymalnie spęczniałej do jej początkowej wartości

Pęczliwość w pyle ilastym

16%

Pęczliwość w glinie lekkiej

5%

Pęczliwość w glinie ciężkiej

25%

Pęczliwość w ile (ił idk jak się odmienia)

32%

Pęczliwość w bontonicie (bentonit)

190%

Proces odwrotny do pęczliwości

Kurczliwość

Kurczliwość

Zmniejszanie się objętości gleby pod wpływem pochłaniania wody

Skala barw

Munsella

Od czego zależy barwa

Skały macierzystej, procesów chemicznych, uwilgotnienia, stopnia rozdrobnienia, struktury, kierunku i intensywności padania promieni słonecznych, składu chemicznego

Składowe barwy

Odcień, czystość, nasycenie

Barwa biała

Grupa kaolinitu

Barwa czarna

Związki humusowe

Barwa czerwona

Połączenia z tlenkami żelaza

Struktura

Rodzaj i sposób wzajemnego powiązania oraz przestrzenny układ elementarnych ziaren fazy stałej gleby

Rodzaje struktury

Bezagregatowa, płytkowa, koprolitowa

Co ma strukturę bezagregatową?

Piasek

Co ma strukturę płytkową?

Lessy

Układ

Sposób ułożenia względem siebie poszczególnych ziarn i agregatów oraz charakter porowatości jaki powstaje w tych warunkach

Rodzaje układu

Luźny, pulchny, zwięzły, zbity

Jak wygląda układ luźny?

poszczególne ziarna lub agregaty nie są ze sobą sklejone

Przykłady układu luźnego

piaski luźne, żwiry

Przykłady układu pulchnego

gleby wytworzone z lessów

Przykłady układu zwięzłego

gleby wytworzone z lessów

Jak wygląda układ zwięzły?

agregaty przylegają do siebie dość szczelnie, tworząc niewielkie przestrzenie makroporowate

Przykłady układu zbitego

gleby gliniaste ciężkie

Jak wygląda układ zbity?

masa glebowa składa się ze szczelnie ułożonych, przylegających do siebie ziarn różnej wielkości, scementowanych związkami żelaza

Który układ jest niewykorzystny rolniczo?

Zbity

Lepkość

Właściwość gleby w stanie wilgotnym, polegająca na przyleganiu do różnych przedmiotów

Od czego zależy lepkość?

składu granulometrycznego (szczególnie zawartości frakcji ilastej), wilgotności, struktury gleby i jej rodzaju

Kiedy gleba uzyskuje lepkość?

po osiągnięciu pewnego stanu uwilgotnienia

Gleby pozbawione wilgotności

gleby suche

Gleby o maksymalnej lepkości

zawierające max. 60% frakcji ilastej

Rodzaje stanu uwilgotnienia

Suchy, świeży, wilgotny, mokry

Stan uwilgotnienia suchy

przy rozcieraniu materiał kruszy się i kurzy

Stan uwilgotnienia świeży

w dotyku gleba jest chłodna, ale ani nie sucha ani nie wilgotna

Stan uwilgotnienia wilgotny

woda zawarta w glebie zwilża palce pod naciskiem, ale po ściśnięciu gleby woda z niej nie wycieka

Stan uwilgotnienia mokry

woda wycieka z gleby bez nacisku, rozmazuje się w palcach

Od czego zależy konsystencja?

Stopnia uwilgotnienia

Do jakich gleb odnosi się konsystencja?

gleb spoistych np. gliny, iły

Rodzaje konsystencji

Zwarta, plastyczna, płynna, gleby niespoiste

Konsystencja zwarta gleba

Gleba sucha

Jaka jest konsystencja zwarta?

podczas działania na nią nacisku nie zmienia swojego kształtu, a po przekroczeniu pewnej granicy ulega rozkruszeniu

Konsystencja plastyczna gleba

Gleba wilgotna

Jaka jest konsystencja plastyczna?

pod działaniem siły zewnętrznej odkształca się, a po ustąpieniu jej działania zachowuje swój kształt

Konsystencja płynna gleba

Gleba mokra

Jaka jest konsystencja płynna?

pod wpływem siły zewnętrznej nie można nadać kształtu, ponieważ rozpływa się

Przykład konsystencji gleb niespoistych

Piaski

właściwości gleb niespoistych

na skutek wzrostu wilgotności stają się plynne bez przechodzenia w stan plastyczny

Plastyczność

Właściwość zmiany kształtu pod wpływem sił zewnętrznych i zachowania nadanych kształtów po ustaniu działania tych sił

Rodzaje plastyczności

Bardzo plastyczne, średnio plastyczne, mało plastyczne, nieelastyczne

Przykłady bardzo plastycznych

gliny ciężkie iły