Dierkunde

Homeostase

Het vermogen van een organisme om een stabiel intern milieu te behouden ondanks externe veranderingen.

Cephalisatie

Concentratie van zenuwweefsel en zintuigen aan de voorzijde van het lichaam, typisch voor bilateraal symmetrische dieren.

Fenotypische kenmerken

Waarneembare eigenschappen van een organisme die bepaald worden door genetische en omgevingsfactoren.

Analoog kenmerk

Kenmerken die op elkaar lijken bij verschillende soorten, maar niet door een gemeenschappelijke voorouder zijn ontstaan (convergente evolutie) volgens evolutietheorie.

Prion

Abnormaal gevouwen eiwit dat andere eiwitten kan misvormen en ziekten zoals Creutzfeldt-Jakob veroorzaakt.

Spina bifida

Aangeboren afwijking waarbij de neurale buis niet volledig sluit, wat leidt tot zenuwschade en lichamelijke beperkingen.

Gastrulatie

Het proces waarin tijdens de embryonale ontwikkeling de drie kiemlagen (ectoderm, mesoderm en endoderm) ontstaan.

Hermafrodiet

Organisme dat zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen heeft.

Neurulatie

Vorming van de neurale buis waaruit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) ontstaat.

Reductiedeling (meiose)

Celdeling waarbij het aantal chromosomen wordt gehalveerd, essentieel voor geslachtscellen.

Mucosa

Slijmvlies dat de binnenkant van organen zoals darmen en luchtwegen bekleedt.

Kwantitatieve kenmerken

Eigenschappen die in gradaties variëren en beïnvloed worden door meerdere genen en omgevingsfactoren.

Pseudocoelomaat

Dier met een lichaamsholte (pseudocoeloom) die niet volledig omgeven is door mesoderm.

Mesolecithaal

Eicel met een matige hoeveelheid dooier, zoals bij amfibieën.

Eukaryoot

Organisme met cellen die een echte celkern en organellen bevatten.

Mesomeer

Intermediaire celgrootte of structuur tijdens ontwikkeling.

Cnidoblast

Gespecialiseerde cel bij neteldieren die netelcellen (nematocysten) bevat.

Notochord

Flexibele staaf die ondersteuning biedt in embryonale stadia, bij gewervelden vervangen door de wervelkolom.

Germinatieve cellen

Cellen die betrokken zijn bij voortplanting en de vorming van gameten (zaadcellen en eicellen).

Open circulatiesysteem

Bloedsomloop waarbij bloed vrij in lichaamsholten stroomt en niet volledig door bloedvaten wordt omgeven.

Proto-nefron

Primitief excretiesysteem bij sommige ongewervelden, functionerend als een eenvoudige nier.

Hydrozoa

Klasse binnen de neteldieren (Cnidaria), waaronder kwallen en hydra’s vallen.

Myofilamenten

Eiwitstructuren in spiercellen, bestaande uit actine en myosine, die samentrekkingen mogelijk maken.

Diploblast

Organisme met twee kiemlagen (ectoderm en endoderm), zoals neteldieren (Cnidaria).

Haploïd

Cel met een enkelvoudige set chromosomen (n), zoals gameten (eicellen en zaadcellen).

QWBA

(Quantitative Whole-Body Autoradiography) Techniek om de verdeling van radioactieve stoffen in het lichaam te meten.

Open field test

Gedragstest bij dieren om angst en exploratief gedrag in een open ruimte te meten.

I.M. (Intramusculair)

Toedieningswijze waarbij een stof direct in de spier wordt geïnjecteerd.

Gavage

Techniek waarbij vloeistoffen direct in de maag van een dier worden toegediend via een sonde.

Transgene muis

Muis waarin genetisch materiaal is ingebracht om specifieke genen te bestuderen.

Barbituraat

Groep van kalmerende middelen die de activiteit van het zenuwstelsel onderdrukken.

IVC (Individually Ventilated Cages)

Speciale kooien voor laboratoriumdieren met een apart ventilatiesysteem.

Jejunum

Middelste deel van de dunne darm, betrokken bij de opname van voedingsstoffen.

Metabole kooi

Experimentele kooi waarmee de stofwisseling van een dier nauwkeurig kan worden gemeten.

Grooming

Verzorgingsgedrag bij dieren, zoals vachtverzorging of schoonlikken.

Cupping

Techniek waarbij een vacuüm op de huid wordt gecreëerd, vaak gebruikt in alternatieve geneeskunde.

Barnes maze

Gedragstest bij knaagdieren om ruimtelijk leervermogen en geheugen te meten.

Syncytium

Meerkerninge celstructuur die ontstaat door samensmelting van meerdere cellen of door kernen die zich delen zonder celmembraanvorming.

Nefron

Functionele eenheid van de nier die zorgt voor filtratie en uitscheiding van afvalstoffen via urine.

Sinoatriale knoop

Natuurlijke pacemaker van het hart die het hartritme reguleert door elektrische impulsen te genereren.

Myofibrillen

Eiwitstructuren in spiercellen die verantwoordelijk zijn voor spiercontracties.

Monotremata

Groep van eierleggende zoogdieren, waaronder het vogelbekdier en de mierenegel.

Mucosa

Slijmvlies dat de binnenkant van organen zoals de darmen en luchtwegen bekleedt.

Trachea

Luchtpijp die zuurstof naar de longen transporteert.

Ecdysis

Proces van vervelling bij geleedpotigen en reptielen.

Pseudocoeloom

Lichaamsholte die niet volledig door mesoderm is omgeven, zoals bij rondwormen.

Homeobox

Groep genen die betrokken is bij de regulatie van embryonale ontwikkeling en lichaamsbouw.

Mesoderm

Middelste kiemlaag in embryo’s waaruit spieren, botten en bloedvaten ontstaan.

Zygote

Eerste cel die ontstaat na de samensmelting van een eicel en een zaadcel.

Wire suspension test

Test bij dieren (meestal knaagdieren) om spierkracht en coördinatie te meten.

Ileum

Het laatste deel van de dunne darm dat voedingsstoffen en vitamine B12 absorbeert.

Telemetry

Het meten en verzenden van fysiologische gegevens op afstand, vaak gebruikt bij dierenexperimenten.

Stylet

Scherpe, naaldachtige structuur die sommige parasieten of insecten gebruiken om te voeden.

Chitine

Polysacharide die het exoskelet van geleedpotigen en de celwand van schimmels vormt.

Deuterostoma

Groep dieren (zoals stekelhuidigen en chordaten) waarbij de anus zich vóór de mond ontwikkelt tijdens de embryonale fase.

Hirudinea

Klasse van bloedzuigers binnen de ringwormen.

Cestoda

Klasse van lintwormen die parasitair leven in de darmen van gewervelden.