BAKTERİAL İNFEKSİYALAR

PATOLOGIYA

"uşaq infeksiyaları" qrupuna da daxil edilir

Difteriya

Diphtheria adı

yunanca diphthera sözündən götürülüb, mənası "nazik qabıq, ərp" deməkdir

Difteriyanın törədicisi

korinebakteriyalar ailəsinə məxsus toksigen difteriya korinebakteriyalarıdır (Corinebakterium diphtheriae), Löfler çöplər

Löfler çöpləri

qram-müsbət toksigen bakteriyalar olub, spor əmələ gətirmirlər, çox güclü toksiki xüsusiyyətlərə malik ekzotoksinlər ifraz edirlər

difteriya çöplərinin təsir mexanizmlərinə görə ekzotoksinlərinin növləri

1. sitopatik və ya nekrotik,

2. vazoparalitik

3. neyroparalitik (neyrotrop)

Difteriya ekzotoksInləri 4 fraksiyadan ibarətdir

1. nekrotoksin

2. hemolizin

3. nevraminidaza

4. hialuronidaza

Nekrotoksinin təsirilə difteriya çöpləri

əsnəkdə və yuxarı tənəffüs yollarında selikli qişa epitellərinin nekrozunu törədir (sitopatik təsir)

Nekrotoksinin vazoparalitik təsirləri ilə difteriya çöpləri

damarların kəskin doluqanlılığı, kəskin genişlənməsi, və keçiriciliklərinin yüksəlməsinə səbəb olur

Difteriya zamanı əmələ gələn fibrinoz ərpin qalınlığı

həm nekrozun qalınlığından, həm də həmin nahiyədəki selikli qişanın örtük epitelinin növündən, yəni təkqatlı və ya çoxqatlı olmasından

difteriya çöplərinin hemolizin ekzotoksini

difteriya zamanı baş verən hemorragik sindromun əsasını təşkil edir

difteriya çöplərinin hialuronidaza ekzotoksini

bütün üzv və toxumalarda, xüsusilə də bakteriyaların lokalizə olunduğu yerlərdə damarların keçiricilikləri yüksəlir, müxtəlif xarakterli damar reaksiyaları inkişaf edir, toxumalarda ödem daha da güclənir

Difteriya ekzotoksininin neyraminidaza fraksiyası

quruluşca tənəffüs fermenti olan sitoxrom B-yə bənzədiyi üçün hüceyrələrdə onu sanki əvəz edir. Nəticədə hüceyrələrdə, o cümlədən də sinir hüceyrələri, sinir qanqlionları və sinir liflərində toxuma tənəffüsü pozulur, xolinergik proseslər dəyişilir, katexolaminlərin sintezi pozulur, çoxlu miqdarda serotoninlər toplanır, bu toxumalarda destruksiya baş verir. Neyraminidazanın təsiri ilə əlaqədar difteriya çöplərinin neyroparalitik təsirləri həyata keçirilmiş olur.

Difteriya"xəstəliyi keçirmiş şəxslərdə yaranır

antitokisiki immunitet

Difteriyanın inkubasiya dövrü

2-10 gün

Klinik gediş xüsusiyyətlərindən asılı olaraq difteriyanın klinik formaları

1. Tipik (fibrinoz ərpli) klinik gedişli difteriya. Klinik ağırlıq dərəcələrindən asılı olaraq bunun da 3 forması vardır: yüngül, orta və ağır formalar.

2. Atipik gedişli difteriya

Atipik gedişli difteriyanın formaları

1. kataral forma;

2. hipertoksiki forma, ildırımvari, yaxud fulminant forma

3. hemorragik forma

difteriyanın lokalizasiyasından asılı olaraq onun əsas klinik-morfoloji formaları

1. Difteriyanın əsnək forması

2. Difteriyanın yuxarı tənəffüs yolları forması

əsnək nahiyəsində epitel çoxqatlı olduğu üçün burada

qalın ərp yaranır və fibrinoz ekssudativ iltihabın difteritik növü

yuxarı tənəffüs yollarında isə örtük epiteli təkqatlı olduğu üçün burada yaranır

nazik ərp yaranır və fibrinoz ekssudativ iltihabın krupoz növü

Difteriyanın əsnək formasında ərpin xususiyyətləri

qısa müddətdə bozumtul-ağ rəngli dəqiq kənarlara malik ərp əmələ gəlir, qanaxmanın olub-olmamasından asılı olaraq ərpin rəngi qırmızımtıl, qaramtıl, çirkli-qonur ola bilər

Difteriyanın ümumi dəyişiklikləri ən çox baş verir

ürək-damar və sinir sistemlərində, böyrəklərdə və böyrəküstü vəzlərdə

difteriya zamanı ürəkdə baş verir

toksiki mənşəli interstitsial miokardit, xəstəliyin 2-ci həftəsinin əvvəllərində, ürəyin erkən iflici

Sinir sistemində müşahidə edilən patomorfoloji dəyişikliklər əsas etibarilə burada baş verir

boyun nahiyəsindən keçən və yaxınlıqda yerləşən periferik sinir liflərində və sjnir ganqlionlarında

Sinir strukturlarında baş verən bu dəyişikliklər nə qədər müddər sonra onların innervasiya etdikləri müvafiq üzv və toxumaların iflicləri'ilə nəticələnir

xəstəliyin 1,5-2-ci aylarında

Xəstəlik başlanandan 1,5-2 ay sonra ürəyin innervasiyasında iştirak edən əksər sinir elementlərinin destruksiyası ilə əlaqədar baş verir

Ürəyin gecikmiş iflic

əsnək difteriyasının formaları

1. Lokal əsnək forması

2. Yayılmış əsnək forması

3. Subtoksiki forma

4. Toksiki əsnək difteriyası

5. Əsnək difteriyasının hipertoksiki forması

6. Hemorragik əsnək difteriyası

Lokal əsnək formasının formaları

1. Tipik ərpli forma

2. Adacıqlı forma

3. Kataral forma

difteriyanın yuxarı tənəffüs yolları formasında iltihabın bu formadı inkişaf edir

fibrinoz ekssudativ iltihabın krupoz forması

Difteriyanın yuxarı tənəffüs yolları formasına xas öskürək

"it hürməsi"nə bənzər öskürək

Difteriyanın yuxarı tənəffüs yolları formasında xəstəliyin mərhələləri

1. kataral və ya disfonik mərhələ

2. stenotik mərhələ

3. asfiktik mərhələ

Difteriyanın yuxarı tənəffüs yolları formasında qırtlağın krupoz iltihabı - krupoz laringitlə əlaqədar səs yarığı daralır və xəstələrdə boğulma əlamətləri meydana çıxa bilir. Buna deyilir

həqiqi inağ

Difteriyanın yuxarı tənəffüs yolları formasında yuxarı tənəffüs yollarında olan fibrinoz ekssudativ iltihab prosesi daha da inkişaf edərək xırda bronxiollara və alveollara qədər yayılarsa ocaqlı pnevmoniyaya səbəb olur. Buna deyilir

enən inağ

Difteriyanın əsnək formasında limfa düyünləri

hərəkətli və ağrılı olurlar