MATERIAAL-TECHNISCH ONDERZOEK

Kijken met blote oog

Niet-destructieve werkmethode: niet aanraken & niet beschadigen

• Conditie van het kunstwerk

• Op welke manier gemaakt

• De baard: de rand van de verf die tegen de kader plakt

• Geschiedenis van het werk

• Strijklicht: licht langs een zijkant op het schilderij zetten

- Vb. Jean Fouquet – Madonna met Kind (1450)

Ultravioletfluorescentie (UV)

Net onder vernislaag

• Vernis & overschilderingen ontdekken

• Donkere ruimte & UV-filter nodig

• Bekijken van de signaturen

Infraroodreflectografie (IRR)

• Sinds 1960

• Aparte camera maakt reflectogrammen

• Ondertekening analyseren & verschillen opsporen

• Beperkingen: gaat niet door zwarte zones & enkel koolstof houdende laag verschijnt

- Vb. Pieter Brueghel – Het gevecht tussen Vasten en Carnaval (1559)

Röntgenonderzoek

• zoals op mensen

MA-XRF

• Nieuwe techniek

• Macro X-ray fluorescence scanning

• Arbeidsintensief

• Pigmenten analyseren & schildersfasen bekijken

• Laag per laag ontdekken hoe kunstenaar aan de slag is gegaan

• Nadeel: plat oppervlak nodig

- Vb. Peter Paul Rubens – ’t Pelske (1638)

Dendrochronologie

• Jaarringen van hout worden geanalyseerd om ouderdom & herkomst

van hout te bepalen

→ Nadeel: datering geeft alleen het moment waarop de boom gekapt is,

niet wanneer schilderij gemaakt is

- Vb. Sint-Odiliaschrijn (Borgloon, Sint-Odulphuskerk)

• Uit 1292: dus oudste gedateerde kunstwerk op paneel van Benelux

• Vlaams topstuk maar in 17e eeuw verkleind

• Spinthout verwijderd tijdens productie van planken (afwezigheid van ringen)

Stereo-microscoop & micro-chemische testen

Destructieve werkmethode

• Fragment afnemen voor onderzoek (ten grootte van speldenkop)

• Inbedden in polystergiethars

• Opbouw & overschilderingen in kaart brengen

• Grondlaag kan informatie opleveren over ontstaanscontext

Radiokoolstofdatering (C14)

= hoeveelheid radioactieve koolstof-14 (14C) in het materiaal te meten

• Koolstof is essentiële bouwsteen voor alle leven op aarde; elk levend

organisme neemt koolstof op

• Organisch materiaal: houtskool, textiel, hout, zaden, vruchten, noten,

bodems, collageen uit bot, etc.

• Anorganisch materiaal: schelpen, kalkmortel, gecremeerde botten, etc.

• Analyse van objecten tot 50.000 jaar oud

- Vb. Drinkkom van Sint-Franciscus (Sint-Truiden)

Artificial Intelligence

• Sneller resultaat

• Immaterieel erfgoed: interviews uitschrijven

• Vakjargon – correcte vertalingen van iconografie

• Visual recognition services voor databanken (Google, Vision, etc.)

• Vragen op maat in museum (bv. ASK project Brooklyn museum)

• Archiefstukken worden toegankelijker (Transkribus)