HC9: Cognitieve Gedragstherapie

CGT

Cognitieve gedragstherapie → algemene term die gebruikt wordt om interventies te beschrijven die zich focussen op de relatie tussen hoe men denkt (cognitie), hoe men zich voelt (emoties) en wat men doet (gedrag).

CGT gebaseerd op welke type therapie?

Cognitieve en Gedragstherapie → erkent belang van persoonlijke betekenissen en interpretaties.

Waar gaat CGT van uit?

Psychologische problemen en emotionele tegenspoed komen voort uit de manier waarop gebeurtenissen geconstrueerd worden ipv. de gebeurtenissen op zichzelf.

• constructies kunnen een negative bias krijgen en kunnen op een vertekende en disfunctionele manier waargenomen, verwerkt en geinterpreteerd worden.

  • neg. cognitieve patronen geassocieerd met onprettige emoties (ex. angst) en onbehulpzaam gedrag (ex. vermijding of terugtrekking)

Doel van CGT

Biased en vervormde cognities begrijpen en uitdagen → Zo kunnen alternatieve, meer gebalanceerde en functionele manieren van denken ontwikkeld worden, die zorgen voor:

• effectievere coping

• emotionele problemen verminderen

• meer gepast gedrag aanmoedingen

Functionele en Disfunctionele CGT-cycli

CGT uitgangspunt

disfunctionele (biased en vervormde) manieren van denken liggen ten grondslag aan algemene psychologische problemen.

• deze ontwikkelen zich als gevolg van ervaringen uit het verleden → versterkt door biases met oog op aandacht en geheugen → selectieve manier van nadenken.

CGT Proces

begeleide ontdekkking, waarbij kind wordt geholpen om te reflecteren op zijn gedachten en gedrag om nieuwe manieren van denken en gedragen te ontwikkelen.

• socratisch dialoog

• gedragsexperimenten

CGT gaat alleen over positief denken.

• waar of niet waar

niet waar → erkent de realiteit vd situatie, inclusief negatieve gedachten.

• negatieve gedachten hebben erkenning en acceptatie nodig ipv uitdaging en verandering.

  • maar kind kan nog steeds geholpen worden om meer gebalanceerde en behulpzame cognities te ontwikkelen die zich focussen op wat het kind kan doen en bereiken, ipv wat het niet kan doen.

Hoe kan ouderbetrokkenheid de disfunctionele cognities vh kind versterken?

Ouders kunnen zich schuldig voelen en proberen te overcompenseren of hun kind te beschermen tegen toekomstig leed.

• disfunct. cog. = Ik kan het zelf niet aan.

Hoe verschilt CGT in tegenstelling tot traditionele psychotherapieen?

CGT focust op het hier en nu (face-to-face interventie).

• objectief proces, waarbij progressie en veranderingen in interne emotionele staten en cognities routinematig onderzocht en gekwantificeerd worden.

Collaboratief empirisme in CGT

Therapeut en kind/ouder werken samen om de problemen beter te begrijpen en om meer behulpzame cognitieve, emotionele en gedragstechnieken te identificeren en ontwikkelen.

Wat is de rol vd clinicus in CGT?

Om het proces van ‘begeleide ontdekking’ te faciliteren waarbij het kind wordt geholpen om te letten op informatie die nieuw is of over het hoofd is gezien en op die manier alternatieve betekenissen te ontwikkelen.

Ontdekkingsexperimenten

Kind wordt uitgedaagd om diens verwachtingen te testen.

• gebruikt op objectieve manier om de biased en onbehulpzame cognities te controleren.

Hoe kunnen denkwolkjes helpen bij CGT voor kinderen?

Denkwolkjes kunnen het kind introduceren tot een kernconcept van CGT: het alternatieve denken over een gebeurtenis.

Hoe kunnen onafgemaakte zinnen helpen bij CGT voor kinderen?

Om gedachten te identificeren die gerelateerd zijn aan specifieke situaties en gevoelens.

Hoe kunnen Metaforen helpen bij CGT voor kinderen?

Om abstracte concepten in bekende termen te omschrijven.

focus CGT verschil jongere kinderen vs. adolescenten

• jonge kinderen → beperkte cognitieve ontwikkeling → meer gedragstechnieken inzetten.

• adolescenten → beter ontwikkelde cog. ontw. → focus op cognitief.

5 fasen van CGT

1. Psycho-educatie

2. Bevordering van zelfbewustzijn

3. Ontwikkelen van vaardigheden om disfunctionele cognities tegen te gaan, onplezierige emoties aan te kunnen en onbehulpzaam gedrag te veranderen.

4. Consolidatie

5. Terugvalpreventie

1e fase CGT

Psycho-educatie

• focus op betrokkenheid en ontwikkelen van therapeutische relatie en socialiseren van kind en familie in het cognitieve model.

• CGT-model (link tussen gebeurtenissen, gedachten, gevoelens en gedrag) uitgelegd

• actieve rollen vh kind en diens ouders worden benadrukt.

2e fase CGT

Bevordering van zelfbewustzijn.

• zelfmonitoring → dagboeken gebruiken om situaties of gebeurtenissen te identificern die het kind moeilijk vindt.

  • kan helpen om kind bewust te worden van diens eigen cognities, emoties en gedrag en relatie hiertussen te begrijpen.

    • leidt tot ontwikkeling van gedeeld begrip vh probleem vh kind en overeenkomst over doelen die kind/ouders willen bereiken.

3e fase CGT

Ontwikkelen van vaardigheden om disfunctionele cognities tegen te gaan, onplezierige emoties aan te kunnen en onbehulpzaam gedrag te veranderen.

• denkmonitoring (dagboeken) gebruiken om cognities, verwerking biases (‘thinking traps) en algemene disfuctionele cognities te identificeren.

• disfunctionele cognities systematisch testen → nieuwe informatie verkrijgen → alternatieve interpretatie aanleren.

• emotionele monnitoring = identificeert situaties en gedachten die geassocieerd worden met sterke emoties.

• nieuw, meer adaptief gedrag ontwikkelen waarbij probleemoplossende, sociale en persoonlijk effectieve vaardigheden worden benadrukt.

4e fase CGT

Consolidatie.

• nieuwe cognitieve, emotionele en gedragsvaardigheden worden geintegreerd in alledaagse repertoire vh kind → kind leert omgaan met problemen en uitdagingen die hij eerst moeilijk vond.

5e fase CGT

Terugvalpreventie.

• kind wordt aangemoedigd om te reflecteren op de aspecten vd interventie die meest geholpen hebben,

• zich voor te bereiden op een mogelijke terugval;

  • ontwikkelen van een noodplan wanneer problemen opnieuw terugkomen.

Voor welke stoornissen is CGT effectief?

• angst

  • ook bij kinderen met ASS

  • ook in context van langdurige fysieke gezondheidsproblemen

  • ook bij behandeling van slaap bij adolescenten.

• depressie

• PTSS

• OCD

• chronische pijn

• naald gerelateerde pijn

Sterkste bewijs voor emotionele stoornissen.

Is CGT effectief voor externaliserende problemen? Waarom?

Nee, bewijs is minder beperkt.

• ‘hier en nu’ focus past niet bij mensen die hun verleden willen begrijpen → misschien gelinkt aan huidige moeilijkheden.

• actieve, collaboratieve proces past niet bij mensen die een voorkeur geven aan een meer door clinicus gestuurde aanpak.

Context vd problemen — Gezinsdynamiek rekening houden in CGT

Als problemen vh kind een indicatie zijn van een groter gezins- of systeemprobleem, is individualistische aanpak zoals CGT niet geschikt.

5 vereisten voor psychotherapeutische interventies

1. motivatie

2. betrokkenheid

3. erkenning

4. eigenaarschap van een probleem

5. duidelijk doel en behoefte aan verandering

Traditionele CGT

identificeren, trotseren en herwaarderen van disfunctionele cognities.

third wave CBT modellen

Focussen zich op het veranderen vd basis vd relatie die een individu heeft met diens gedachten, ipv op het veranderen vd inhoud ervan.

3e generatie CGT

Contextualistische aanpak → Focust zich op het veranderen vd functie van psychologische gebeurtenissen die mensen ervaren, ipv. het veranderen vd perceptie vd gebeurtenissen.

• acceptatie

• cognitieve defusie

• mindfulness

Interventies in 3e generatie CGT

• acceptance and commitment therapy (ACT)

• dialectical behavior therapy (DBT)

• mindfulness-based cognitive therapy (MBCT)

• metacognitive therapy (MCT)

Content-specificity hypothesis van Beck

Elke emotionele stoornis kan gekarakteriseerd worden door cognitieve inhoud die specifiek bij die stoornis hoort.

Cognitieve karakterisatiek Angststoornissen

Disfunctionele cognities gefocust op toekomstige kans op gevaar of dreiging.

Cognitieve karakterisatie Paniekstoornis

Patienten interpreteren fysieke symptomen van angst als schadelijk.

Cognitieve karakterisatie Sociale angst

Zelfgerichte cognities met een angst voor schaamte en vernedering.

Cognitieve karakterisatie Gegeneraliseerde angst en OCD

Excessieve obsessies of zorgen over toekomstige gebeurtenissen of de consequenties van zorgen zelf.

Validiteit van cognitieve gedragsmodel in twijfel getrokken, want

Componentenanalyse toonde geen significant verschil tussen interventies die formele cognitieve herstructureringstechnieken gebruikten en interventies die alleen gedragstechnieken gebruikten.

• Veranderingen in cognities medieren geen veranderingen in de ernst vd symptomen.

Op mindfulness gebaseerde behandelingen

Benadrukken het bereiken van een mentale toestand die wordt gekenmerkt door focus op het huidige moment en niet-oordelend bewustzijn.

Doel van op mindfulness gebaseerde behandelingen

Verbeteren vh emotionele welzijn door het bewustzijn te vergroten over hoe automatische gedragsmatige en cognitieve reacties op gedachten, emoties en sensaties emotioneel leed kunnen veroorzaken.

• patienten moeten hun gedachten, sensaties, gevoelens en omgeving leren te accepteren met open en nieuwsgierige mentaliteit → effectiever omgaan met stress.

Waar gaan interventies gebaseerd op mindfulness op in?

Gaan tegen ervaringsgerichte vermijdingsstrategieen die emotionele stoornissen in stand houden en verergeren, door patienten te leren om reflectiev ipv. reflexief te reageren op stressvolle situaties en negatieve emoties.

Effectiviteit op mindfulness gebaseerde interventies

Matig effectief in verminderen van angstsymptomen en depressiesymptomen.

• meest effectief voor verminderen van angstsymptomen bij patienten met angststoornissen en depressiesymptomen bij patienten met stemmingsstoornis.

MBCT

Verlenging van traditionele CGT → Ontwikkeld om terugval te voorkomen bij patienten die hersteld waren van depressie.

• Uitgangspunt: focus op het heden, zodat je minder geneigd zal zijn om terug te vallen naar je ouder depressieve gewoontes.

DBT

Een vorm van therapie die gebruikt wordt om borderline persoonlijkheidsstoornis te behandelen.

• Basis: dialectische wereldbeeld → perspectief dat zowel acceptatie als verandering verzoent als een integraal aspect vh verbeteren van iemands vermogen om diens eigen affect te reguleren.

  • patienten leren hun gedrag te veranderen in emotionele prikkels door hun lijden te accepteren, met als doel zich aan te passen op het dialectische wereldbeeld.

Verschil MBCT en CGT

Bij MBCT ligt focus minder op het veranderen vd inhoud van gedachten, maar meer op het aanleren van patienten om een breder ‘gedecentreerd’ perspectief van hun gedachten aan te nemen als ‘mentale gebeurtenissen’ die niet noodzakelijkerwijs henzelf of de realiteit weerspiegelen.

• ‘decentreren’ nauw verwant aan ‘afstand nemen’ in traditionele CGT = leer onderscheid maken tussen gedachten en werkelijkheid.

technieken in ACT

• acceptatie

• cognitieve defusie

• zichzelf als context gebruiken

• toegewijde acties

pakt experientiele vermijding aan.

Psychologische flexibiliteit

Het vermogen om zich bewust te worden van het huidige moment en dit bewustzijn tegelijkertijd aan te passen om gewaardeerde doelen te bereiken.

Hoe krijgen mensen acceptatie?

Individuen worden bedreven in het beoefenen van cognitieve defusie.

Cognitieve defusie

Een strategie om experientiele vermijding aan te pakken door de controle over de eigen gedachten en gevoelens op te geven.

• stelt patienten in staat om een meer niet-oordelend en mindful perspectief over zichzelf en hun externe omgeving te ontwikkelen.

Vergelijking ACT en traditionele CGT

• Allebei gebruik van gedragsinterventies: gedragsstrategieen terwijl duidelijk en warneembare doelen worden opgesteld:

  • exposure-oefeningen, probleemoplossende vaardigheden, rollenspellen, modeling, huiswerk.

• Beide therapiieen stimuleren groter bewustzijn van gedachten, gevoelens en sensaties zonder te proberen ze te beheersen of vast te houden.

• Beide aanpakken richten zich op specifieke zorgen en angsten, en verbeteringen in algehele kawliteit van leven.

Verschil tussen ACT en CGT mbt. de rol van cognities

ACT beschouwt cognities als een vorm van gedrag.

• focus ACT ligt op identificeren en veranderen vd functie van gedrag.

  • bij CGT is het veranderen van zowel inhoud als functie.

• ACT probeert maladaptieve cognities niet te identificeren en weerleggen met het doel om de emotionele respons die ermee gepaard gaat te veranderen, MAAR patienten worden geleerd om ongewenste emoties op dezelfde manier te accepteren als negatieve gedachten.

  • dus beiden wijken af in hun opvattingen over de juiste typen emotieregulatiestrategieen die geimplementeerd moet.

verschil antecedent-gerichte en respons-gerichte emotieregulatiestrats.

• A: proberen emoties te reguleren voordat emotionele reacties worden verwerkt.

  • CGT

• R: proberen emoties te reguleren nadat emotionele reacties al zijn geactiveerd en verwerkt.

  • ACT maladaptieve R-strats.