Week 1. Rechtsbegrip en rechtsgang

Uit welke dimensies/elementen bestaat het driehoekmodel?

• Het normatieve (juridische) moment

• Het ideële (filosofische) moment

• Het actuele (sociologische) moment

Het normatieve (juridische) moment

Het geheel van regels, beslissingen en beginselen ookwel het positieve recht.

Het ideële (filosofische) moment

Het geheel van ideeën, opvattingen, waarden en overtuigingen.

Het actuele (sociologische moment)

Het geheel aan maatschappelijke gebruiken dat tot het positieve recht heeft geleid en het geheel van maatschappelijke gebruiken dat uit het recht voortvloeit.

Drie redenen dat de definitie van juridisch begrip vaag kan zijn:

1. Vaag → Begrip is vaag manier waarop moet worden gebruikt en wanneer ze moet worden toegepast is niet eenduidig

Intentionele vaagheid → onduidelijkheid betekenis van term

Extensionele vaagheid → onduidelijkheid toepassing van term

2. Open texture → begrippen waarvan definitie kan worden herzien op grond van nieuwe gevallen

3. Betwistbaar → toepassing begrippen criteria kan van mening verschillen

Noem vier verschillende rechtsgebieden 

• Objectief en subjectief recht

• Publiekrecht en privaatrecht

• Formeel en materieel recht

  • Dwingend en regelend recht

Het objectieve recht

Verzameling aan geldende rechtsnormen ookwel positieve recht

Het subjectieve recht

Rechten die rechtssubjecten ontlenen aan regels van het objectieve recht

Privaat recht

Recht dat de horizontale rechtsverhouding tussen burgers onderling regelt.

Publiekrecht

Recht dat de verticale rechtsverhouding tussen burger en overheid regelt.

Onderscheid tussen publiekrecht en privaatrecht is gebaseerd op vier criteria:

1. De aard van de betrokken partijen 

2. De aard van het te beschermen belang

3. Het initiatief tot handhaving van het recht

4. De middelen tot rechtshandhaving

Privaatrecht onderscheid tussen

• Materieel privaatrecht

• Formeel privaatrecht oftewel het burgerlijke procesrecht

Materieel privaatrecht word onderverdeeld in

• Vermogensrecht

• Niet-vermogensrecht

Vermogensrecht

• Op geld waardeerbare rechten 

• Overdraagbaar

• Partijen kunnen vrij afspraken maken

Niet-vermogensrecht

• Niet op geld waardeerbaar

• Niet overdraagbaar

Vb wat eronder valt is personen- en familierecht

Vermogensrecht kan worden onderverdeeld in

• Goederenrecht

• Verbintenissenrecht

Goederenrecht

Recht dat de rechtsverhoudingen tussen personen en goederen regelt.

Verbintenissenrecht

Recht dat de rechtsverhouding regelt tussen personen onderling.

Internationaal privaatrecht

Recht dat bepaalt welke nationale regels moeten worden toegepast ookwel conflictenrecht

Conflictenrecht

Het recht dat bepaalt welk recht van twee concurrerende rechtssystemen moet worden toegepast

Publiekrecht indelingen

• Het staatsrecht

• Het bestuursrecht

• Het strafrecht

Staatsrecht

Regels voor de organisatie van de staat

Bestuursrecht

Ordening van de relatie tussen bestuur en burger

Strafrecht

Gevallen waarin de overheid bij schending van een wettelijke bepaling een sanctie kan opleggen.

Formeel recht

Recht dat betrekking heeft op vorm/wijze waarop word gehandhaafd

Materieel recht

Inhoudelijke gedragsnormen

Dwingend recht

Alle regels waarvan niet afgeweken mag worden. Mag geen eigen regeling worden getroffen!

Regelend (aanvullend) recht

Alle regels waarvan mag worden afgeweken mits je zelf een nieuwe afspraak maakt.

Onderverdeling rechterlijke macht in drie groepen 

• De zittende magistratuur → rechters

• De staande magistratuur → OM

• De schrijvende magistratuur → griffiers of gerechtssecretarissen

Huidige Nederlandse rechterlijke organisatie bestaat uit rechtspraak in….

Twee feitelijke instanties (rechtbank → gerechtshof) en mogelijkheid tot cassatie bij de Hoge Raad. Je kan je zaak dus 3 keer aan rechter voorleggen!!!

Rechterlijke macht bestaat uit

• Hoge Raad (met drie of vijf raadsheren)

• Vier gerechtshoven (drie raadsheren)

• Elf rechtbanken (een of drie rechters)

Hoge Raad heeft drie kamers

• Civiele kamer

• Straf kamer

• Belasting kamer

Burgerlijk procesrecht

Regelt de rechtsgang voor de burgerlijke rechter en heeft betrekking op geschillen tussen burgers, bedrijven of overheden die optreden als private partij.

Burgerlijk procesrecht kent twee procedures

• Dagvaardingsprocedure

• Verzoekschriftprocedure

Dagvaardingsprocedure

Procedure die word gevolgd bij een geschil. Deze begint met een dagvaarding. Bij procedure worden standpunten uitgewisseld en het eindigt met een vonnis.

Competentie 2 soorten

• Absolute competentie → welk type rechter is bevoegd?

• Relatieve competentie → welke rechtbank

Verzoekschriftprocedure

Procedure die word gevolgd wanneer er geen direct geschil is. Procedure eindigt met een schikking.

Rechtsmiddelen 

Middelen die partijen de mogelijkheid geven om een rechterlijke beslissing aan te vechten 

Gewone rechtsmiddelen zijn

• Verzet

• Hoger beroep

• Cassatie

Voorlopige voorzieningen 

Meestal via kortgedingprocedure → om in spoedeisende zaken een tijdelijke beslissing te nemen

Executierecht

Regels voor de tenuitvoerlegging van rechterlijke uitspraken en van authentieke akten → rechten kunnen afgedwongen worden zelfs als partij weigert mee te werken.