Teorie komunikacji - Egzamin | Quizlet

Obszary poznania

> Prymatologia

> Kinezyka (komunikacja niewerbalna)

> Antropologia kultury

> Psychologia

> Socjologia wizualna

> Proksemika

> Retoryka

> Komunikologia

Metodologia

Nauka o nauce, nauka o metodach stosowanych w nauce, zbiór metod naukowych i technik badawczych

metoda badawcza

Zbiór wzajemnie spójnych działań, czynności i środków, których właściwe, konsekwentne i zgodne z ustalonymi zasadami stosowanie ma prowadzić do osiągnięcia zaplanowanych celów

technika badawcza

Sposoby i umiejętności stosowania odpowiednich czynności, składających się na pewne schematy badawcze, czyli metody.

Dzielą się na ilościowe i jakościowe

Badania ilościowe

opierają się na zbieraniu danych w formie liczb i ich analizie statystycznej. Mają na celu identyfikację zależności, wzorców oraz uogólnień. Stosuje się w nich m.in. ankiety, eksperymenty czy analizy danych liczbowych.

Badania jakościowe

koncentrują się na zrozumieniu doświadczeń, motywacji i opinii badanych. Analiza opiera się na interpretacji treści, a nie na liczbach. Wykorzystuje się techniki takie jak wywiady pogłębione, obserwacje czy analiza treści.

Paradygmat

To zbiór teorii obowiązujących w danej społeczności w danym czasie, dla której jest ona niemal niepodważalna.

~ Thomas Kuhn

Kiedy paradygmat może ulec zmianie?

> W czasie kryzysu nauki. Obowiązujący paradygmat przestaje być zgodny z wynikami kolejnych badań. Występuje tzw. Anomalia

> Następuje okres Naukowej Rewolucji. Zostanie obalony dotychczasowy paradygmat i zastępuje go inny, nowy.

Teorie komunikacji

ramy, które pomagają zrozumieć, jak ludzie przekazują, interpretują i reagują na wiadomości/treści/informacje

Analizują różne aspekty komunikacji, w tym procesy, konteksty i efekty komunikacji w różnych sytuacjach

Cechy teorii komunikacji

> Poznanie i zrozumienie teorii zwiększa zdolność do skutecznej komunikacji w różnych kontekstach

> Ilustrują złożoność procesów komunikacyjnych i podkreślają różne czynniki, które występują na sposób tworzenia, przesyłania i odbierania treści

> Usprawnia wchodzenie w sytuacje dialogiczne

Model - definicja

Odwzorowanie innych rodzinnych struktur teorii. Koncentruje się na określnym szczególe, doprecyzowuje.

Problem modelu może być ujęty jako jeden z problemów ogólnych. Analizując problem szczegółowy wydobywany punkt widzenia teorii i wskazujemy na różne typy modeli. (przedmioty konkretne, fotografie, schematy geometryczne, struktury logiczne) i ich różne funkcje epistemologiczne (poznawcze)

Funkcje epistemologiczne (poznawcze) modelu

> Deskryptywno - wyjaśniająca - zastosowanie modeli ma nam pomóc w realizacji celów, żeby zrozumieć trzeba coś opisać (deskrypcja), potem można to wyjaśnić

> Eksploracyjna - wykrywanie nowych rzeczy, faktów i związków pomiędzy nimi

> Heurystyczna - znalezienie rozwiązania danego problemu / czy odpowiedzi na pytanie badawcze

> demonstratywna - co badamy? jak badamy? hipoteza demonstracyjna (Emil Durkheim)

Funkcja Deskryptywno - wyjaśniająca modelu

zastosowanie modeli ma nam pomóc w realizacji celów, żeby zrozumieć trzeba coś opisać (deskrypcja), potem można to wyjaśnić

Funkcja Eksploracyjna modelu

wykrywanie nowych rzeczy, faktów i związków pomiędzy nimi

Funkcja Heurystyczna modelu

znalezienie rozwiązania danego problemu / czy odpowiedzi na pytanie badawcze

Funkcja demonstratywna modelu

co badamy? jak badamy? hipoteza demonstracyjna (Emil Durkheim)

Model - funkcja

doprecyzowuje i naprowadza na poszukiwanie i badanie optymalnych metod oraz reguł odnajdywania odpowiedzi na stawiane problemy i pytania

Paradygmat - Teoria - Model - przykład

Paradygmat - Średniowiecze (Mityczny sposób myślenia)

Teoria - teocentryzm

Model - Twierdzenie ontologiczne św. Anzelma, styl architektury, wzory osobowe

Teoria

powiązana logicznie całość składająca się z zawnioskowanych na bazie badań faktów - twierdzeń oraz definicji i jest zgodna z określonym paradygmatem

Technika

sposoby i umiejętności stosowania odpowiednich czynności m.in badanie opini publicznej - ankiety

Behawioryzm społeczny / Interakcjonizm symboliczny - przedstawiciele

William James i George Mead

Behawioryzm społeczny / Interakcjonizm symboliczny - Założenia

W toku rozwoju ewolucjonistycznego dochodzi do powstania cech swoistych ludzkich: abstrakcyjnego myślenia, samowiedzy, moralności itd.

Cechy te są możliwe dzięki interakcji społecznej i językowej, czyli dzięki procesom bodźcowania i dalszej wymianie symbolicznych znaczeń

1. Prymarnych aspektów umożliwiających adaptację człowieka do warunków otoczenia. (dzieci wychowane przez wilki)

2. Kształtowanie języka

3. Powstanie myślenia abstrakcyjnego

4. Stawanie się działającego podmiotu przedmiotem dla samego siebie

5. Kształtowanie się ram komunikacyjnych, czyli instytucji społecznych.

Funkcje prymarne - podział

> Biologiczne - w okresie prenatalnym oddychanie, ziewanie, żucie, połykanie, ssanie itd.

> Społeczne (adaptacyjne) - w początkowym okresie życia: zaspokojenie haptyczne, cielesne, bezpieczeństwa.

Funkcje prymarne - warunek konieczny

Warunkiem koniecznym uruchomienia procesu rozwoju mowy jest kontakt/zaspokojenie haptyczne. Ich brak blokuje stworzenie więzi oraz uniemożliwia uczenie się języka oraz mowy.

Prymatologia

> etologia kognitywna

> paradygmat - Ewolucjonizm (tezy) zachowania społeczne

> Teoria - Teoria zachowań prymarnych, zainteresowanie badawcze koncentrowały się wokół problemu prospołecznych zachowań zwierząt i funkcji poznania np. współdziałania

Szumy komunikacyjne - rodzaje

> Wewnętrzne - stres, choroba (np. wada wymowy)

> Zewnętrzne (rozpraszacze) - np. hałas, szum samochodów

Charakterystyka szympansów Bonobo

unikalne zachowanie: kooperacja, matriarchat (rządy samic), empatia, seks pełni nie tylko funkcję prokreacyjną, ale jest też ważnym wytworem i spoiwem społecznym, empatia

Wokalizacja i kontekst u szympansów Bonobo

pojawia się zwykle w dość wąskim wachlarzu kontekstów związanych z zachowaniem i stanami emocjonalnymi (wąska elastyczność funkcjonalna, jednak:

> Bonobo mimo tego potrafią oceniać sytuacje i znaczenie odgłosu, zależnie od zmieniającego się kontekstu

> Ponadto mimika, sposoby poruszania się ciałem oraz gesty (witanie się, odstraszanie, zaproszenie do zabawy) mogą świadczyć o tym, że lewa półkula mózgu odpowiada za komunikacje

> posługują się narzędziami

Co gdy zabranie zachowań prymarnych - deprawacja sensoryczna

> deprywacja sensoryczna jako blokada komunikacji

> komunikacja haptyczna-> warunek istnienia oraz otwarcia możliwości dla innych form komunikacji

deprywacja sensoryczna - eksperyment John C. Lilly

Skonstruował on tzw. komorę deprywacyjną (dźwiękoszczelne, pozbawione źródeł światła pomieszczenie z basenem wypełnionym wodą z dodatkiem siarczanu magnezu), gdzie dostępność bodźców zmysłowych jest ograniczona. Prowadzi to do deprywacji, czyli permanentnego niezaspokojenia potrzeb biologiczna - psychicznych

deprywacja sensoryczna - eksperyment Fryderyka II Hohenstaufa

Naziści w malutkim ośrodku poddawali dzieci eksperymentowi, gdzie były odizolowane od rzeczywistości. Dochodziło do deprawacji sensorycznej. Niespełnienie potrzeb elementarnych, haptycznych rozwijających się dzieci przyczyniło się do całkowitej blokady ich dalszego rozwoju oraz obumarcia.

teoria metabolizmu energetycznego

nieustanny proces wymiany energii od i z otoczenia

teoria metabolizmu informacyjnego (sekundarnego)

nieustanny proces wymiany informacji od i z otoczenia

Równowaga metaboliczna

Niezbędna jest ciągła, nieodwracalna wymiana energii z otoczeniem

Protomoralność

1. troska i reagowanie na potrzeby

2. "efekt socjologiczny" - zdolność rozumienia źródeł emocji innych - pocieszanie, przytulanie

3. "efekt lustra" - zdolność rozumienia innych wymaga

poznawczego odróżnienia "ja" <-> "świat zewnętrzny"

4. "efekt innego" - całkowite zrozumienie perspektywy innego (współczynnik humanistyczny), poczucie sprawiedliwości i wzajemności

Pojawienie się abstrakcyjnego i krytycznego myślenie

> Sprawdzasz fakty i odróżniasz je od opinii

> Odróżniasz wiedzę od wiadomości

> Potrafisz analizować i oceniać

> Potrafisz przetwarzać informacje

> Opisujesz

> Rozpoznajesz emocję

> Zachowujesz obiektywizm - "reguła przecząca" (Leszek Kołakowski - kluczowa reguła poznania, która przeczy wartości poznawczej sądów oceniających oraz wniosków normatywnych)

Struktura tożsamości

1. postrzeganie własnej osoby - "obraz siebie", "samoświadomość" - poczucie jedności; zgodności (koherencja) obrazu "ja" (integralność)

2. upływem czasu (poczucie własnej ciągłości), względnej niezmienności własnej osoby - poczucie temporalne obrazu "ja" (ciągłość istnienia "ja")

3. poczucie, wyobrażenie, że inni uznają tę jedność, ciągłość osobowości - poczucie wzajemności między obrazem "ja", a sposobem w jaki jednostka symbolizuje, że jest postrzegana przez innych

4. poczucie odrębności od otoczenia - "ja" versus "inny"

Powstanie własnej tożsamości

Stawianie działającego przedmiotu dla siebie samego (introspekcja, świadomość własnej świadomości, dialog z samym sobą prowadzący do zmian postaw)

Orientacja na "TY" (Struktura tożsamości)

> wzajemne ustępstwa

> unikanie działań, które mogą wywołać wrogą reakcję

> stosowanie działań, które są akceptowalne przez resztę

Orientacja na "MY" (Świat najbliższy - Struktura tożsamości)

> możliwe jest najbardziej intymne doświadczenie (rodzina i grupy rówieśnicze)

> w stosunkach "my" w sytuacji komunikacyjnej występuje wiele wskaźników mówiących o subiektywnych doznaniach drugiej osoby

> Dzięki bezpośredniości ludzie mogą wejść wzajemnie w swoją świadomość; w procesie tej osobistej relacji realność komunikowanych treści jest:

1. sprawdzana

2. pogłębiana

3. modyfikowana

4. rekonstruowana

5. rewidowana

Komunikacja a tożsamość

1. wyrażanie tożsamości - autoidentyfikacja

2. kształtowanie tożsamości - dyfuzja

3. grupowa tożsamość - wewnętrzna i międzygrupowa

4. konflikty tożsamościowe - dobra komunikacja jako narzędzie rozwiązania

5. przemiana tożsamości - ewolucja

Czym jest komunikacja?

Komunikacja to proces wymiany. Nie jest możliwa bez utartych norm

Procesy komunikacyjne kształtujące tożsamości

> Uspołecznienie przez socjalizację

1. Socjalizacja przez grę i zabawę

2. Socjalziacja przez kulturyzację

> Internalizacja (transmisja/formowanie)

Typy osobowości wg. Floriana Znanieckiego

1. człowiek pracy - orientuje się na wartości i jak najlepszej realizacji pracy, dobre narzędzie w ręku władzy

2. człowiek dobrze wychowany - Kształtował się wśród inteligencji. Zna dobrze zasady panujące w społeczeństwie i się do nich podporządkowuje.

3. człowiek zabawy - gra z życiem, praca dla nich to zabawa, jest kreatywny i stawia na spontaniczność

4. człowiek zboczeniec (dewiant) - będzie fanatykiem jakiejś idei, wyróżnia się od innych (niekoniecznie na minus np. geniusz lub artysta)

4.1. zboczeniec podnormalny - odchylenie w dół; brak umiejętności lub niechęć do przystosowania się do systemów, zwolennik anarchii, dostrzega błędy we władzy

4.2. zboczeniec nadnormalny - odchylenie w górę; jednostka zbyt wczuwa się w przypisaną jej rolę, wykonuje ona ją lepiej, niż wymaga tego wzór osobowy

człowiek pracy (Typy osobowości wg. Floriana Znanieckiego)

orientuje się na wartości i jak najlepszej realizacji pracy, dobre narzędzie w ręku władzy

człowiek dobrze wychowany (Typy osobowości wg. Floriana Znanieckiego)

Kształtował się wśród inteligencji. Zna dobrze zasady panujące w społeczeństwie i się do nich podporządkowuje.

człowiek zabawy (Typy osobowości wg. Floriana Znanieckiego)

gra z życiem, praca dla nich to zabawa, jest kreatywny i stawia na spontaniczność

człowiek zboczeniec (dewiant) (Typy osobowości wg. Floriana Znanieckiego)

będzie fanatykiem jakiejś idei, wyróżnia się od innych (niekoniecznie na minus np. geniusz lub artysta)

4.1. zboczeniec podnormalny - odchylenie w dół; brak umiejętności lub niechęć do przystosowania się do systemów, zwolennik anarchii, dostrzega błędy we władzy

4.2. zboczeniec nadnormalny - odchylenie w górę; jednostka zbyt wczuwa się w przypisaną jej rolę, wykonuje ona ją lepiej, niż wymaga tego wzór osobowy

Trójkąt semantyczny

Symbol - znak językowy (np. słowo, gest, obraz) reprezentujący określone pojęcie lub przedmiot.

Znaczenie - treść przypisana symbolowi, czyli to, co rozumiemy, gdy go używamy; pojęcie istniejące w umyśle.

Desygnat - konkretny obiekt lub zjawisko w rzeczywistości, do którego odnosi się symbol.

Trójkąt semantyczny pokazuje zależność między tymi trzema elementami: symbol łączy się ze znaczeniem, a znaczenie odnosi się do desygnatu, ale symbol nie ma bezpośredniego związku z desygnatem.

Kultura - podział systemów

> system symboliczny; S(ymbole) / Z(naki) / I(dee)

> system aksjonormatywny N(ormy) / W(artości)

Kultura - co obejmuje

1. odziedziczone wytwory ludzkie (dobra materialne)

2. procesy techniczne / cywilizacja

3. nawyki

4. wartości

5. idee

6. dobra pragmatyczne (wytwory umysłu)

Kultura - zadanie

umożliwia człowiekowi proces adaptacji do środowiska

Habitus

> System indywidualnych dyspozycji, schematów ~ myśli, percepcji, oceniania i reagowania

> osobowość/tożsamość

Rola instytucji w kulturze i komunikacji

> Instytucja w procesie komunikowania się zaspokaja potrzeby

1. Podstawowe

2. Pochodne

3. Integratywne

> Pomaga w uspołecznieniu, dostosowaniu się do społeczeństwa i bycia jego częścią

Schemat zaspokajania potrzeb wg. Malinowskiego

bodziec -> reakcja -> motywacja-> zachowanie

(gdzie bodziec jest wewnętrzną potrzebą stanu psychofizycznego napięcia)

> Nagradzane zachowanie utrwala się

Jak instytucje zaspokajają nasze potrzeby wg. Malinowskiego

> Instytucja jest schematem nagród i kar

> Człowiek jest istotą biologiczną więc ma jakieś potrzeby podstawowe, które są w stanie zaspokoić odpowiednie instytucje:

potrzeba metabolizmu -> inst. zaopatrzenia

reprodukcji -> inst. pokrewieństwa

bezpieczeństwa -> inst. ochrony

zdrowia -> inst. higieny

Potrzeby wg. Maslowa

> Potrzeby podstawowe:

potrzeby fizjologiczne

bezpieczeństwa

> Potrzeby pochodne:

przynależności

uznania

sprawczości

> Integratywne:

samorealizacji

estetyczne

poznawcze

Potrzeby wg. Malinowskiego

> Podstawowe:

potrzeba metabolizmu

reprodukcji

bezpieczeństwa

zdrowia

> Pochodne:

narzędzi i dóbr konsumpcyjncyh (gospodarka),

kodyfikacji i regulacji zachowań (kontrola społeczna),

transmisja kultury (edukacja)

przynależności (miłość, sprawczość)

> Integratywne:

Znaki i symbole - wizualizacja świata

Kultura symboliczna

Dostarcza znaczeń, sensów kulturowych, które kształtują świat wartości i reguły życia społecznego. Składa się z:

> sztuki

> filozofii

> nauki

> religii

> mitologii

Stereotyp - definicja ogólna

> nasze stany emocjonalne i oceny to reakcja na "słowo" / "nazwę", nie wynika z własnego doświadczenia lub wiedzy

> poprzedza nasze doświadczenia, brak zetknięcia się w przeszłości z przedmiotem ocenianym

> twory świadomości, pozwalające uporządkować rzeczywistość przed odpowiednim doświadczeniem

Stereotyp wg. Gordona Allporta

> stereotypy są wyobrażeniami w obrębie kategorii, jaką człowiek powołuje aby uzasadnić swoje przekonanie

> są one sprzeczne z doświadczeniem, raz ukształtowane są powielane dalej

> stereotyp = martwy punkt

Stereotyp wg. Stuarta Rice'a

> część obrazu jakiejś grupy/rzeczy, na który składają się bezpośrednie zdarzenia zmysłowe

> pozostała część to zamazywana pamięć dot. kategorii zjawisk. Zjawisko zaliczone do niej bez dostatecznej podstawy

Stereotyp wg. David Katz & Kenneth Braly

> stereotyp jak utrwalone wrażenie, które bierze się stąd, że najpierw definiujemy, a potem obserwujemy

Stereotyp wg. Edwarda Bogardusa

definiuje stereotypy jako generalizację (np. wszyscy polacy to złodzieje)

Stereotyp wg. Sakamoto Hayakawa

Stereotypy to inaczej dezinformowanie. Stereotypy są substytutami obserwacji

Stereotyp wg. Adama Shaffa

> jego przedmiotem są głównie grupy ludzi oraz wtórnie społeczne stosunki między nimi

> geneza jest społeczna, wyraz opinii publicznej przez rodziców i środowisko wychowania niezależnie od doświadczenia

> emocje, ładunek emocjonalny (negatywny lub pozytywny)

> jest sprzeczny z faktami, bądź częściowo zgodny stwarzając pozory

> jest długotrwały, uporny na zmiany (niezależność stereotypu)

> zawsze związany ze słowem, impuls aktywizujący treść stereotypu

> nazwa, z którą scala się stereotyp, najczęściej służy jako nazwa odpowiedniego pojęcia

> stereotypy to nie pojęcia, więc nie mogą być weryfikowane i falsyfikowalne

Cechy komunikacji interpersonalnej

> kreowanie wzajemnego porozumienia

> nadawca -> komunikacja -> odbiorca

> każdy akt komunikowania jest sytuacją interpersonalną (międzyosobową), występuje oddziaływanie wzajemne

> procesy dookreślamy za pomocą pytań; kto? co? w jaki sposób? do kogo? z jakim skutkiem? (efektywność komunikacji)

Funkcje komunikacji interpersonalnej

> informacyjna (funkcja prymarna / pierwotna)

■ narracja - zachowanie kolejności, chronologii, wątek prowadzony od początku do końca

■ deskrypcja - opis jakiegoś zdarzenia, rzeczy nie trwającej w czasie, ale jest chwilowym stanem rzeczy, interpretujemy jakieś wydarzenie, rzeczywistości TU i TERAZ

■ demonstracja - przekaz, który służy jako ilustrator

■ konkretyzacja - operacjonalizacja pojęć i klasyfikacja ich, wskazanie na użycie i funkcje, odwołania do etymologii, historii, porównania, podanie przykładów oraz dopytywanie i szukanie uzasadnień

> sprawowanie kontroli - komunikacja pożądanego zachowania, dążenie do porządku

> motywowanie - komunikacja sprzyja motywacji, komunikuje i uświadamia innym czego oczekujemy, jak mogą poprawić efektywność

> wyrażanie uczuć i emocji - wyrażanie zadowolenia lub frustracji

> przekazywanie danych - niezbędne przy podejmowaniu decyzji

Poziomy komunikacji interpersonalnej

> taktyczny - cel = swoboda, tematy nieistotne, służy do utrzymania więzi społecznych

> instrumentalny - cel = porozumienie, zdefiniowanie sytuacji, służy do osiągnięcia porozumienia w określonej sprawie, dokonuje modyfikacji zachowań i postaw

> afektywny - cel = wyrażenie emocji lub wartości, wymaga głębokiego zaangażowania w proces komunikacji

Formy kontekstu komunikacyjnego (Sieci kanałów komunikacyjnych)

> nastawienie względem odbiorcy komunikatu tzw. współczynnik humanistyczny, umiejętność postawienia się na miejscu odbiorcy komunikatu

> nastawienie w stosunku do sytuacji komunikacji (pozytywny / negatywny)

> nastawienie do samego siebie (introwertyzm / esktrawertyzm)

Sieci kanałów komunikacyjnych - rodzaje

> horyzont, symetria czyli NIEFORMALNE:

■ brak dominacji jednej strony nad drugą

■ stosunki koleżeńskie, przyjacielskie

> wertykalność, asymetria czyli FORMALNE:

■ kategoryzacja społeczeństwa i jego hierarchia

■ jedna strona przeważa nad drugą, ma władzę (np. jest autorytetem)

Nieefektywność i trudności w porozumieniu (teoria ram relacji ~ N. Chomsky)

> indywidualne skojarzenia jak i doświadczenia oraz związane z nimi tworzenie ram o świecie (mnemotechnika)

> wrodzona funkcja umysłu do tworzenia sieci relacji, skojarzeń z różnymi wydarzeniami (pozytywne i negatywne)

> ramowanie myślenia

Teoria Heurystyk - definicja

> uproszczone schematy odkrywcze(poznawcze), które utrudniają funkcje poznawcze

> działania automatyczne, szybkie, pochopne i nieświadome, często zaburzające procesy komunikacyjne

Teoria Heurystyk - Zakotwiczenia:

> efekt "halo", E. Aronson (błąd atrybucyjny) - tendencja do przypisywania cech na podstawie pierwszego wrażenia

> efekt pierwszeństwa, B. Murdock - zapamiętujemy to co na początku komunikacji

> efekt skupienia, D. Kachelmann - przywiązywanie zbyt dużej uwagi do szczegółów

Teoria Heurystyk - Dostępności:

> efekt potwierdzenia, S. Plus - błąd konfirmacji, tendencja do selektywnego wybierania informacji które nam odpowiadają

> egocentryzm atrybucyjny, J. Strelau - przecenanie własnego wkładu w wynik grupy, przypisywanie sobie pracy innych, "ja nie grupa"