Biologie hf2: De moleculen van cellen

P19 - 30

Wat is de rol van anorganische ionen

Ze zijn essentieel voor osmoregulatie van de cel, spelen een rol in celsignalisatie en zijn nodig als cofactor voor enzymen

Wat zijn de meest voorkomende organische moleculen

vetten, suikers en eiwitten

Geef de vier klasse van organische moleculen

1. koolhydraten

2. lipiden

3. eiwitten

4. nucleïnezuren

(KLEN)

Welk atoom speelt een centrale rol bij de organische moleculen

het vierwaardige koolstofatoom

Wat is chiraal, en plaats dit in de leerstof

asymmetrisch, de verbindingen van een C-atoom kunnen chiraal zijn waardoor stereo-isomeren ontstaan

Wat zijn stereo-isomeren

Stereo-isomeren zijn isomeren die dezelfde molecuulformule en volgorde van atomen hebben, maar met een andere ruimtelijke structuur, dus met een andere structuurformule. (dichlooretheen op prent)

Wat is het verschil tussen monomeren en polymeren

Monomeren zijn kleine moleculen. Polymeren zijn macromoleculen die ontstaan door een aaneenschakeling van vele kleinere moleculen, de monomeren.

Hoe is water een polaire molecule

Door de ongelijke verdeling van elektronen en de hoek tussen de atomen

Hoe komt het dat water cohesief is via H-bruggen

Door de elektro-negatieve en elektro-positieve zijde dat een watermolecule heeft

Wat is polymerisatie, geef hier een vb van

Het proces waar uit kleine moleculen langere moleculen gemaakt worden

zie foto voor vb

welke structuur is dit

peptideketen

Wat is de belangrijkste voedingsstof van de cel

suikers zoals glucose, hun afbraak voorziet de cel van energie en bouwstenen voor de synthese van andere moleculen

Welke verbindingen tussen monomeren kunnen menselijke enzymen verteren

alfa-1,4 en alfa-1,6 maar niet beta-1,4

Wat is het verschil tussen alfa-D glucose en beta-D glucose?

Bij alfa-D glucose staat de OH groep op C1 naar beneden gericht terwijl op beta-D glucose de OH groep op C1 naar boven is gericht, dit zijn stereo-isomeren op C1

Hoe worden suikers opgeslagen

Suikers worden opgeslagen in de vorm van polysacchariden in de cel, (bij planten als zetmeel en bij dieren als glycogeen)

Dit is D-glucose (let op de OH groep aan de rechterkant), in levende organismen komt alleen D-glucose voor

Wat is het verschil tussen amylose en amylopectine en wat is hun connectie met zetmeel

Zetmeel bestaat uit vertakte(=amylopectine) en onvertakte(=amylose) glucoseketens, amylose en amylopectine zijn beide polysacchariden

Glycogeen, leg uit

een reserve in dierlijke cellen waar energie wordt opgeslagen, vertakte keten

Cellulose, leg uit

basis van de plantencelwand, 𝛽 1,4-glucosepolymeer, cellulose is niet verteerbaar voor mensen

N-acetylglucosamine (= GlcNAc), een glucose derivaat in de bacteriecelwand

Chitine, leg uit

polymeer van N-acetylglucosamine, zit in de celwand bij schimmels

Wat is de rol van polysacchariden

1.herkenning en adhesie van cellen

2.transport van proteïne

3.opvouwing en kwaliteitscontrole van eiwitten

Wat is een polypeptide

Dit zijn lineaire ketens van aminozuren, deze zijn directioneel(hebben een richting)

Wat is de primaire structuur van eiwitten

De lineaire sequentie van aminozuren verbonden door peptidebindingen, opvouwing meestal spontaan (= polaire gaan naar buiten en apolaire naar binnen)

Wat is de secundaire structuur

lokale repetitieve conformaties of structurele elementen bv. α-helix en β-plaatstructuur. deze ontstaat door de vorming van waterstofbruggen tussen carboxyl- en aminogroepen van de aminozuren in éénzelfde peptide

Wat is het verschil tussen L- en D-alanine

D-alanine is rechtsdraaiend en L-alanine is linksdraaiend (alanine is een aminozuur)

Klassen van aminozuren

9 hydrofobe(apolaire) en 11 hydrofiele(polaire) aminozuren

herkennen: ?

Wat zijn essentiële aminozuren

dit zijn een aantal aminozuren dat ons lichaam zelf niet kan aanmaken en dus moet opnemen langs voeding

Hoe maak je een peptide van een aminozuur

door H2O af te splitsen

Hoe kan een ziekte veroorzaakt worden

door een foute opvouwing van een eiwit

Wat is de primaire, secundaire en tertiaire structuur van een eiwit kortgezegd?

primaire: een aminozuur volgorde

secundaire: alfa-helix of beta-sheet

tertiaire: gevouwen polypeptide keten

quaternaire: 2 of meer polypeptide ketens

Alzheimer, leg uit

Het veroorzaakt door degeneratie van hersencellen te wijten aan opstapeling van fout opgevouwen eiwitten

Geef de 4 proteïnegroepen die we onderscheiden naargelang functie

(DEST)

DNA-bindende eiwitten : genexpressie te regelen

enzymen: katalyseren chemische reacties

structuureiwitten: extracellulaire matrix bv. cytoskelet

transport: verplaatsen moleculen

Geef 2 nucleïnezuren

DNA = desoxyribonucleïnezuur

RNA = ribonucleïnezuur

Geef de verschillende types RNA

1. mRNA (=messenger RNA) : draagt de informatie van het DNA naar de ribosomen

2. rRNA (=ribosomal RNA)

3. tRNA (=transfer RNA)

Geef de 4 verschillende basen als bouwstenen voor een desoxynucleïnezuur DNA-streng

1. 2 purines met dubbele ringstructuur, adenine en guanine

2. 2 pyrimidines; cytosine en thymine

(A, G en C aanwezig in RNA maar T wordt vervangen door Uracil

Wat is een nucleoside

de combinatie van een base met een suiker

(de nucleotiden met de base A,G,C,T worden adenosine,guanosine,cytidine en thymidine-fosfasten genoemd)

Wat is dit

dit is een nucleotide namelijk ATP(adenosinetrifosfaat), het is de voornaamste vorm van chemische energie in de cel

Wat zijn lipiden

vetachtige verbindingen die één of meer lange apolaire koolwaterstofstaartjes bevatten

Wat zijn de 3 belangrijkste functies van lipiden/vetzuren in levende organismen?

1. ze zijn de hoofdcomponent van de celmembranen

2. ze zijn een belangrijke vorm van energie-opslag

3. ze hebben een belangrijke rol in celsignalisatie

Geef een vb van verzadigde en onverzadigde vetzuren

verzadigd vetzuur(geen dubbele binding) : palmitinezuur

onverzadigd vetzuur(1 of meerdere dubbele bindingen): bv. oliezuur

Wat is de verbinding van een vetzuur

vetten en oliën zijn verbindingen van glycerol en vetzuren, meestal onder de vorm va triglyceriden(3 vetzuurketens met glycerol). Deze kunnen afgebroken worden voor de productie van energie

Wat is het hoofdbestanddeel van het celmembraan

fosfolipiden

Wat is het verschil tussen triglyceriden en fosfoglyceriden

Fosfoglyceriden (fosfolipiden behoren tot deze groep) hebben slechts 2 vetzuren gebonden aan glycerol en op de 3de plaats zit een polaire kop met een fosfaatgroep, terwijl triglyceriden 3 vetzuurketens verbonden hebben met glycerol)

Wat is amfipatisch + leg een verband

amfipatisch betekent gedeeltelijk hydrofoob(vetzuurstraten) en gedeeltelijk hydrofiel(polaire kop met fosfaatgroep). Fosfolipiden zijn amfipatisch

Hoe dik is een dubbellaag (=lipid bilayer)

ongeveer 5 nano meter

Leg uit: de selectieve barrière

Het plasmamembraan vormt een selectieve barrière doordat het transport van moleculen in en uit de cel gemedieerd wordt door proteïnen die specifieke moleculen kunnen herkennen.

Wat is de dubbele functie van het plasmamembraan

1. Het vormt een grens

2. het medieert interacties tussen de cel en omgeving

Geef de volgorde van makkelijke naar moeilijke diffusie van moleculen door het membraan

1. kleine apolaire stoffen bv. CO2 en O2 (makkelijkste doorgang)

2. kleine polaire ongeladen stoffen bv. water

3. grote polaire ongeladen stoffen bv. suikers zoals glucose (gaan er moeilijk door)

4. kleine polaire met lading zoals ionen (geraken er niet door hebben andere kanalen nodig)

wat is dit

een aminozuur/ eiwit (glycine)

wat is dit

een nucleïnezuur (guanine)

wat is dit

een lipide (palmitinezuur)