filosofie college 2

Flashcards over het wetenschappelijk redeneren, inductieproblemen, falsificatie en de empirische cyclus zoals besproken in de cursus.

Theorie

Een goed onderbouwd wetenschappelijk principe dat een verklaring geeft voor een scala aan verschijnselen.

Kan worden gerechtvaardigd door waarnemingen, maar kan niet rechtstreeks vastgesteld worden door een waarneming “Alle walvissen zijn zoogdieren”

Observatie

Een handeling om te zien dat iets het geval is, zonder gebruik te maken van theorieën of andere veronderstellingen.

“Een walvis is gestrand in de baai

theorie en observatie cyclus

rationalisme

= de rede als enige betrouwbare bron van kennis van de werkelijkheid

empirisme

= zintuiglijke ervaring als enige betrouwbare bron van kennis van de werkelijkheid

scepticisme 

= kennis is niet mogelijk

cyclus toevoegingen inductie en deductie en abductie

Deductie

Een vorm van redeneren waarbij de conclusie onvermijdelijk volgt uit een aantal vooronderstellingen. (premissen)

 Waarheid van de premissen garandeert de waarheid van de conclusie (verificatie)

❖ Maar: Hoe weten we zeker dat premissen waar zijn?

Deductie kan geen nieuwe wetenschappelijke kennis genereren

Inductie

Het afleiden van algemene wetten of theorieën uit specifieke observaties.

Waarheid van observaties/premissen leidt niet noodzakelijk tot waarheid van de conclusie

❖ “Alle zwanen zijn wit” kun je niet met zekerheid bewijzen, tenzij je alle zwanen hebt gezien 

Inductie leidt potentieel tot kennisgroei (waardevolle informatie/confirmatie)

Abductie

Redeneren vanuit de data naar een theorie of hypothese die de data verklaart.

= Inference to the best explanation(IBE)  Andere versie van niet-deductief redeneren

Hoe beslissen we welke van de rivaliserende hypothesen de ‘beste’ verklaring van de data geeft?

wetenschappelijk redeneren conclusies

Het inductieprobleem en falsificatie 5 dingen

Van verificatie/confirmatie naar falsificatie van een theorie

1. Oplossing voor het inductieprobleem

2. Falsificatie als doel voor de wetenschap

3. Demarcatiecriterium voor wetenschap en pseudowetenschap

4. Mate van falsificeerbaarheid als maat voor kwaliteit van theorie

5. Wetenschap als een kritische activiteit in een open samenleving

Inductieprobleem hume

Hume : stelt dat gebruik van inductie niet rationeel gerechtvaardigd kunnen worden. 

Inductieve redenering is alleen geldig als we de uniformiteit van de natuur over ruimte en tijd aannemen, en dat is geen gerechtvaardigde aanname

inductieprobleem popper

Popper: inductie kan helemaal niet gerechtvaardigd worden, en hoeft ook niet te worden gerechtvaardigd, omdat ze in de wetenschappelijke groei van kennis geen rol speelt

Je kunt het probleem omdraaien: je kunt met zekerheid bewijzen (deductie) dat een theorie onwaar is als je een tegenvoorbeeld vindt (zwarte zwaan) = falsificatie

Falsificatie

Een theorie is falsificeerbaar als we een observatie of experiment kunnen bedenken dat de theorie zou kunnen weerleggen

2. Falsificatie als doel voor de wetenschap

• Wetenschappers zijn helemaal niet bezig met het laten zien dat hun theorieën correct zijn

• Het enige dat wetenschappers met zekerheid kunnen zeggen is dat een theorie gefalsificeerd is (of nog niet gefalsificeerd)

• We kunnen nooit met zekerheid zeggen dat een theorie waar is, maar wel steeds dichter bij de waarheid komen

(volgens popper)

3. Demarcatiecriterium voor wetenschap en pseudowetenschap

• Een theorie is wetenschappelijk als deze kan worden gefalsificeerd 

• Theorieën moeten op een zo kwetsbaar mogelijke manier geformuleerd worden

• Theorieën moeten leiden tot risicovolle voorspellingen

als je alles nieuw bewijs is voor jou theorie si die eigenlijk heel slecht, want wat verklaart eht dan nog?

4. Mate van falsificeerbaarheid als maat voor kwaliteit van theorie

• Sommige theorieën zijn makkelijker te falsificeren dan andere – hoe specifieker de theorie, hoe makkelijker dat gaat

• “Elke ‘goede’ wetenschappelijke theorie is een verbod: de theorie verbiedt dat bepaalde dingen gebeuren. Hoe meer de theorie verbiedt, hoe beter zij is.”

• Als een cruciale test (om theorie te falsificeren) succesvol verloopt, dan is er geen sprake van verificatie of confirmatie, maar van corroboratie: de theorie wordt versterkt

• Ad hoc aanpassingen

• Een aanpassing die alleen bedoeld is om de theorie te beschermen tegen falsificatie, en die verder geen gevolgen heeft die niet al toetsbaar waren binnen de oorspronkelijke theorie

• In goede wetenschap is volgens Popper geen plek voor ad hoc aanpassingen, want daarmee boekt wetenschap geen vooruitgang

5. Wetenschap als een kritische activiteit in een open samenleving

Logisch empirisme/Wiener Kreis

• Tegenwicht aan macht van religie en opkomende antisemitisme 

• Onderscheid tussen echte kennis en dogmatiek

Popper

• Popper was Joods: blijvend besef van onzekerheid voorkomt juist dogmatiek

• Wetenschap (en samenleving) moet open voor verschillen en nieuwe ideeën, en kritisch op macht en waarheden zijn

streven naar verifieren ; waarheid vinden van het logisch empirisme heeft geleid tot wo2 en jodenvervolging? niet meer openstaan voor twijfel daaraan

Probleem van falsificatie: onderdeterminatie

Een theorie is ingebed in een netwerk van aannames, achtergrondkennis, geaccepteerde theorieën, etc.

Om theorie aan observaties te verbinden zijn hulphypothesen nodig 

Voorbeeld 

Theorie: makkelijk hypnotiseerbare mensen zijn goed in selectieve aandacht  Observaties: hulphypothesen nodig over wat ‘hypnotiseerbaarheid’ en ‘selectieve aandacht’ zijn, en hoe je ze kunt meten

Als test faalt, kun je dit wijten aan de hulphypothese

Hoe kun je een theorie dan falsificeren?

Empirische onderzoek

Observatie → experiment

❖ Causaal verband onderzoeken

❖ Manipulatie of interventie

De empirische cyclus en hypothese testen

Observatie in de empirische cyclus

•  Empirische cyclus start met een observatie

• Idee voor nieuwe onderzoeksvraag, interessant patroon

• Eigen ervaring in de wereld of data uit eerder onderzoek

Theorie vs. hypothese in de empirische cyclus

Wat is het verschil tussen een theorie en een hypothese?

Ideaal: op basis van een wetenschappelijke theorie wordt een hypothese gevormd, voorafgaand aan empirisch onderzoek 

Realiteit psycho(bio)logie

Hypothese wordt vaak gevormd op basis van observatie

Theorievorming volgt na een aantal empirische cycli om hypothese(n) waar veel bewijs voor is te verklaren

Deductie in de empirische cyclus

Opgedeeld in meerdere stappen

Deductie: uit hypothese wordt een voorspelling afgeleid

Om een voorspelling te kunnen maken, moeten we een onderzoeksopzet bedenken

Toetsing: hypothese wordt getest → data wordt verzameld en vergeleken met voorspelling ❖ Hierbij speelt statistische analyse een grote rol

Evaluatie: interpreteren van resultaten → hypothese wordt door het empirische bewijs ondersteund, aangepast of verworpen (of onderzoeksopzet wordt aangepast

De empirische cyclus en hypothese testen

Observatie

Een handeling om te zien dat iets het geval is, zonder gebruik te maken van theorieën of andere veronderstellingen

“Een walvis is gestrand in de baai” 

Perceptie wordt beinvloed door kennis en verwachtingen van de waarnemer

Falsifieerbaarheid

Een theorie is falsifieerbaar als er een observatie of experiment kan worden bedacht dat de theorie zou kunnen weerleggen.