Polacy i ziemie polskie w 1. połowie XIX wieku

1803

Założenie Uniwersytetu Wileńskiego

1815

Utworzenie Królestwa Polskiego (Kongresówka)

1816

Założenie Uniwersytetu Warszawskiego

1817

Powstanie Ossolineum (Józef Maksymilian Ossoliński)

1819

Wprowadzenie cenzury prewencyjnej

1820

Rozwój Łodzi jako miasta przemysłowego

1821

Założenie Towarzystwa Patriotycznego (Walerian Łukasiński)

1822

Wydanie 'Ballad i romansów' Mickiewicza → początek romantyzmu

1828

Założenie Banku Polskiego

1827–1828

Działalność sądu sejmowego

1830.11.29

Noc Listopadowa – początek powstania listopadowego

1831.01.25

Detronizacja cara Mikołaja I

1831.02.25

Bitwa pod Grochowem

1831.05.26

Klęska powstańców pod Ostrołęką

1831.09.08

Upadek Warszawy

1831.10

Kapitulacja Modlina i Zamościa → koniec powstania listopadowego

1832

Powstanie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (TDP)

1834

Powstanie organizacji „Młoda Polska”

1838

Założenie Biblioteki Polskiej w Paryżu

1839

Stracenie Szymona Konarskiego

1846

Powstanie krakowskie i rabacja galicyjska

1848

Wiosna Ludów w Galicji i zaborze pruskim

Filomaci

Tajne stowarzyszenie młodzieży wileńskiej (1817), promujące samokształcenie i patriotyzm

Wielka Emigracja

Masowy wyjazd Polaków po upadku powstania listopadowego (1831), tworzenie stronnictw i ośrodków kultury na emigracji

Praca organiczna

Idea rozwoju gospodarki, edukacji i kultury zamiast zbrojnych powstań

Emisariusz

Tajny wysłannik emigracji, organizujący spiski na ziemiach polskich

Ossolineum

Instytut naukowy i biblioteka we Lwowie, założony w 1817 r. przez J.M. Ossolińskiego

Sentymentalizm

Prąd literacki poprzedzający romantyzm – nacisk na uczucia, naturę i prostotę

Kongresówka

Potoczna nazwa Królestwa Polskiego, utworzonego w 1815 r.

Wolne Miasto Kraków

Miasto-państwo utworzone w 1815 r., istniejące do 1846 r. pod nadzorem Rosji, Prus i Austrii

Rabacja galicyjska

Powstanie chłopów galicyjskich w 1846 r. przeciwko szlachcie, inspirowane przez Austriaków

Statut Organiczny

Akt cara z 1832 r., likwidujący autonomię Królestwa Polskiego po powstaniu listopadowym

Noc Paskiewiczowska

Okres represji i rusyfikacji po powstaniu listopadowym, namiestnictwo Iwana Paskiewicza

Car Aleksander I

Car Rosji, król Polski od 1815, nadał konstytucję Królestwu, potem ją ograniczał

Józef Maksymilian Ossoliński

Uczony, mecenas kultury, założyciel Ossolineum

Adam Jerzy Czartoryski

Polityk emigracyjny, przywódca konserwatystów z Hôtel Lambert

Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki

Minister skarbu, twórca stabilizacji finansów i Banku Polskiego

Walerian Łukasiński

Założyciel Towarzystwa Patriotycznego, więzień polityczny

Józef Chłopicki

Pierwszy dyktator powstania listopadowego, przeciwnik zbrojnej walki

Jan Skrzyniecki

Naczelny wódz powstania, krytykowany za bierność

Ignacy Prądzyński

Strateg powstania listopadowego, zwycięzca bitwy pod Iganiami

Iwan Dybicz

Rosyjski dowódca walczący z powstańcami, zmarł w 1831 r.

Iwan Paskiewicz

Dowódca rosyjski, stłumił powstanie listopadowe, namiestnik Królestwa

Emilia Plater

Bohaterka powstania listopadowego na Litwie, „Litewska Joanna d’Arc”

Joachim Lelewel

Historyk, ideolog demokratów, współtwórca TDP

Szymon Konarski

Emisariusz, organizator spisków na Ukrainie, stracony w 1839 r.

Józef Bem

Generał, bohater powstania listopadowego i Wiosny Ludów na Węgrzech

Adam Mickiewicz

Największy poeta romantyzmu, autor „Dziadów” i „Pana Tadeusza”

Fryderyk Chopin

Pianista i kompozytor, symbol polskości w muzyce

Juliusz Słowacki

Poeta romantyczny, autor „Kordiana” i „Balladyny”

Zygmunt Krasiński

Poeta romantyczny, autor „Nie-Boskiej komedii”

Piotr Wysocki

Podporucznik, inicjator powstania listopadowego (atak na Belweder)

1800

Powołanie Towarzystwa Przyjaciół Nauk

1823

edykt regulacyjny

organiczniak

zwolennik pracy organicznej

1842

otwarcie Bazaru w Poznaniu

1825

Założenie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego