Nederlands 1.1 tot 2.2

literair

wat betrekking heeft op literatuur

literatuur

verzamelnaam voor fictieve teksten die een diepere laag hebben.

proza

verzamelnaam voor verhalende teksten die niet rijmen.

roman

een lang (boekvullend), fictief verhaal

autobiografie

de schrijver beschrijft zijn eigen leven

stijl

de manier waarop een verhaal is geschreven.

fictie

verzonnen verhaal (het kan wel deels)

Round character

goed uitgewerkt personage waarvan je weet wat hij denkt en voelt.

flat character

personage over wie je minder te weten komt (blijft redelijk gelijk)

type

personage dat een ondergeschikte rol in het verhaal speelt (je weet bijna niks van de personage)

karikatuur

bepaalde kenmerken van een personage (groep) dat overdreven wordt overdreven

conflictmodel

1. evenwicht

2. conflict

3. ontwikkeling

4. oplossing of nieuwe evenwicht

evenwicht

alles is min of meer normaal

conflict

het evenwicht wordt verstoord door een gebeurtenis

ontwikkeling

de hoofdpersoon moet reageren, hij komt in actie en maakt een ontwikkeling door

oplossing of nieuwe evenwicht

het conflict word opgelost en er ontstaat een nieuwe evenwicht (dat weer verstoord kan worden)

perspectief

een verhaal word altijd verteld vanuit het gezichtspunt van een of meerdere personages

de 3 perspectieven

1. ik perspectief verteld door ik

2. personaal perspectief verteld in hij/zij

3. perspectief van de alwetende verteller

debuut

eerste literaire werk dat een schrijver publiceert, niet waargebeurt.

onbetrouwbaar perspectief

het verhaal is niet menselijk betrouwbaar en echt.

wisselend perspectief

het perspectief kan veranderd (per) hoofdstuk. (wit regel)

Setting

De plaats, tijd en omstandigheden

ruimte

karakterisering van een personage

sfeertekening

symbolisch

karakterisering

een personage heeft een voorkeur of juist een afkeer van een bepaalde ruimte

sfeertekeningen

de ruimte wordt gebruikt ter ondersteuning van een bepaalde handeling of gevoel

symbolisch

de ruimte staat symbool voor iets.

Spanning

wordt opgeroepen door alles wat maakt om door te willen lezen

vertelheden

het ‘nu’ in het verhaal

flashback

de verteller verteld over het verleden dat is plaatsgevonden.

A-chronologie

de gebeurtenissen staan niet op chronologische volgorde

alwetende verteller

je kunt niet afleiden wiens gedachten of observaties worden beschreven maar hij wel van alle andere personages

vooruitwijzing

je leest over iets wat nog gaat gebeuren

vertraging

de gebeurtenissen worden langzaam verteld

open plekken

vragen die het verhaal oproept om iets te laten gebeuren.

cliffhanger

het verhaal wordt onderbroken op een spannend moment.

verhaalmotief

opvallend verhaalelement dat steeds opnieuw opduikt in het verhaal

concreet motief

verhaalelement dat meerdere malen letterlijk voorkomt (je kunt het aanwijzen)

abstract motief

verhaalelement dat niet letterlijk in het verhaal voorkomt, maar zelf moet afleiden (een gedrag zoals angst)

Thema

Waarover een verhaal nog meer gaat, afgezien van de personage en de gebeurtenissen

poëzie

verzamelnaam voor gedichten en korte teksten kan lijken als.

1. afwijkende letters

2. opbouw strofen

3. verschillende rijm

4. beeldspraak

Neologisme

Nieuw gevormd woord

Pseudoniem

Verzonnen naam om te publiceren

strofen

korte stukjes in een gedicht die gescheiden worden door een witregel

Haiku

kort gedichtje dat bestaat uit 3 regels 5,7,5 lettergrepen

Ollekebolleke

Gedicht met strakke, vaste vorm. 2 strofen van 4 regels

klemtoon

waardoor een woord klinkt

Limerick

vijfregeling gedichtjes. de eerste tweede en vijfde regel moet rijmen.

Sonnet

Gedicht van precies veertien regels verdeeld over 4 strofen

Rijmschema

Schematische weergave van het eindrijm in een gedicht

Allusie

Toespeling op een bekend verhaal, zoals sprookje, mythe of bijbel

Semantisch veld

woorden die op grond van inhoud en betekenissen koppelt.

vergelijking

een beeldspraak tussen een object en een beeld

Beeldspraak

figuurlijk taalgebruik waarbij iets word omschreven door te vergelijken met iets anders

personificatie

aan een voorwerp of abstract begrip worden menselijke eigenschappen toegekend.

Parafraseren

een gedicht in eigen woorden na te vertellen om het beter te begrijpen

soorten rijm

eindrijm

beginrijm

klankrijm

halfrijm

binnenrijm

eindrijm

de laatste woorden van de regels rijmen

beginrijm

meerdere woorden beginnen met dezelfde klank

klankrijm

meerdere woorden hebben de zelfde klank

halfrijm

de laatste woorden van de regel rijmen niet helemaal

binnenrijm

de woorden binnen een regel rijmen op elkaar

metafoor

vorm van beeldspraak zonder object alleen met een beeld