her neurologie week 1

uvea

• choroidea

• corpus ciliare

• iris

cornea ….

bevat alleen zenuwen

doorzichtig door pompfunctie endotheelcellen en parallele opbouw van lamellen

opbouw choroidea

• membraan van bruch: basale membraan, pigmentblad retina

• lamina choriocapillaris: kleine vaten binnenkant

• lamina vasculosa: grote vaten buitenkant

opbouw retina

• binnenste pigmentlaag: beeld van fotoreceptor naar n. opticus

• buitenste laag: vit A metabolisme, absorberen van licht, instandhouding bloed-retina barriere, fagocytose vernieuwde fotoreceptoren

route kamerwater

• corpus ciliare

• achterste oogkamer

• pupil

• voorste oogkamer

• kanaal van schlemm

m. orbicularis oculi

m. levator palpebrae supervisioris

oogadexen sluiten

oogadnexen open

klieren van meibom

talg/lipiden laag

wat maakt de mucinelaag vocht in oog

slijmbekercellen

voorziening traanklieren

a. lacriminalis, tak van de a. opthalamica

sensibel traanklieren

n. lacriminalis, eerste tak n. trigeminus, n. facialis

oogspieren

• m. rectus lateralis: abductie

• m. rectus medialis: adductie

• m. rectus inferior: depressie, adductie, extorsie

• m. rectus superior: elevatie, adductie, intorsie

• m. obliquus superior: depressie, abductie, intorsie

• m. obliquus inferior: elevatie, abductie, extorsie

veneus oogbol

vv. vorticosea → vv. opthalmica → sinus cavernosis

n. oculomotorius 3

n. trochlearis 4

n. abducens 6

• beweging pupil en spieren bovenste ooglid

• schuine spier - m. obliquus superior

• buitenste spier - m. rectus lateralis

n. opthalmicus 3 takken

• n. frontalis

• n. lacrimalis

• n. nasociliaris

parasympatische innervatie oog

n. oculomotorius en n. facialis

syndroom van horner

kleine pupil en pupil naar linker kant

erfelijkheid vader en moeder

• 1 ouder autosomaal dominant: 2/4 kinderen ziek

• 2 ouders autosomaal recessief:

  • ¼ ziek

  • 2/4 drager

  • ¼ gezond

• 1 vrouw x-gebonden recessief:

  • meisje: drager

  • zoon: ¼ aangedaan

erfelijke oogaandoeningen

erfelijke gevoeligheid

erfelijk

• renitis pigmentosa: afwijking kegels en staafjes → nachtblindheid en in koker kijken

• usher syndroom

• primair congenitaal glaucoom

• cornea dystrofie

• retinoblastoom

erfelijke gevoeligheid:

• glaucoom

• age-related maculadegeneratie

• (ptosis, nystagmus, cataract)

marfan syndroom

• autosomaal dominant, FBN1-gen

• skelet: lang, arachnodactylie

• ogen: lensluxatie

• hart/aorta: dilatatie

• longen: pneumothorax

oog:

• cataract, strabismus

• netvliesloslating

• vlakke cornea → lange oogas

• myopie

• ectopia lentis: verschuiving van lens

• miosis: vernauwing pupil oog

glaucoom

• soms gecombineerd met NF-1 of sturge weber (wijnvlek)

• Axenfield rieger: ook voorste oogkamerafwijking. Lange navel, soms geen tanden

• broer/zus met glaucoom: 3,7 x meer kans

usher syndroom

eerst slechthorendheid dan visus, ook verminderd evenwicht

cataract kan samen gaan met

stofwisselingsziekten

osteogenesis imperfectica samen met ogen ….

blauwe sclerae

ook broze botten

ziektes met oogdingen

• NF-1: glaucoom/opticusglioom

• myotone dystrofie type 1: cataract

• familiaire hypercholesterolemie: arcus lipoidus

• down: nystagmus, strabismus, refractie, cataract

waardenburg syndroom

verschillende kleuren irissen, hypopigmentatie en slechthorendheid

staafjes

zien in het donker en het gezichtsveld (verslechterde orientatie)

kegeltjes

• aangedaan: achromatopsie. Oorzaak: maculadegeneratie

• kleuren en details zien

• verhoogde concentratie in macula

hoe zie je

• foto op fotoreceptor

• fotopigment (11-cis-retinal) aangeslagen door foton

• 11-cis-retinal → all-trans retinal. nodig VIT A

• recycling met RPE

• neurotransmitters naar bipolaire cellen

metamorfopsie

• vertekening van beeld in centrum van gezichtsveld

keratokonus

kegelvormig hoornvlies

maculadegeneratie

• op angiogram een verminderde toevoer van bloedvaten

renitis pigmentosa

zien in een koker

ct

• absorbtie rontgen

• HU water = 0, lucht = -1000

MRI

• waterstof als kompasnaaldjes

• goed in zachte weefsels

• T1: kompasnaaldjes naar scanner: kort: sterk signaal

• T2: signaal dooft uit: lang: sterk signaal

SPECT

• radioactief verval van tracer (gamma-straling)

• prakinson: binding aan dopaminerge neuronen

glaucoom

• chronisch progressieve neuropathie van n. opticus

• cupping: uitholling van papil n. opticus

• beloop: sluipend, ongemerkt

• RF: verhoogde oogboldruk

• gezichtsveld aangetast komt niet meer terug

• bloevaten papil verschuiven naar 1 kant

• ratio cup (contour) en disk (omtrek) is verhoogd want disk is vervangen door cup = subtotale excavatie

• boogscotoom met nasale stelp

• respecteert horizontale mederiaanlijn

verhoogde oogboldruk

• hartfalen, lage bloedddruk, OSAS (slaapapneu), rimtestoornissen

• glaucoom bij normale druk: artheriosclerose, hypotensie

• 15-21 mmhg normaal

openkamerhoekglaucoom

• gem bloeddruk te hoog

secundair:

• gevolg van oculaire/systemische afwijking → verhoogde weerstand voor kraanwater

• bij:

  • pigment dispersiesyndroom:

  • pseudo-exfoliatie: eiwit neerslag

  • trauma

  • steroide gebruik - eiwitten in trabekelsysteem veranderen

• symptomen:

  • ongemerkt gezichtsuitval

  • progressieve gezichtsuitval

  • wazige, gemiste stukjes

• RF:

  • afrikaanse afkomst

  • glaucoom in familie

kamerhoekafsluitingsglaucoom

• drukpieken

• oogkamerhoek vernauwd/afgesloten, weerstand voordat tabekelsysteem is bereikt

• vormen:

  • acuut glaucoom

  • chronisch/intermitterend …..: na uveitis: iris bombans: pupilblock door verkleving iris aan lens

  • secundair gesloten ….

• typisch: hele leven een leesbril, wordt ouder en een dikke ooglens en een nauwe kamerhoek

acuut glaucoom

rf:

• hypermetropie: verkorte oogas normaal 23-24 mm

• cataract

• bepaalde bevolkingsgroepen

oogdruk meting verhoogd

>21

lensparadox

in verloop van leven lens 2x zo dik

timolol

• b blokker druppels bij glaucoom

• kan astma verergeren

operatief glaucoom behandeling

• trabeculectomie: gat in limbus oog (oogrand) en genezingremmende med (mitomycine)

  • snelle daling oogdruk

  • vervolg/lange termijn niet duidelijk

• Baerveldt: slangetje en plaat.

  • minder snelle daling oogdruk

  • lange termijn/postop duidelijk

neurologische problemen mediaan

verticale mediaan

soorten uitval

• amaurosis: een oog uitval

• bitemporale heteronieme hemianopsie: andere zijdes temporaal

• nasale hemianopsie: aan een oog bij neus

• homonieme hemianopsie: zelfde zijde beide ogen

• bovenste hemonieme kwadratenenopsie: zelfde kant beide ogen in kwart

OD

rechteroog

pie in the sky

paracentrale kwadrantenopsie

afwijking voorste temporaalkwab

laesie visuele cortex door vaatanomalie

kleurenzienstoornissen

• aangeboren:

  • rood/groen

  • visus en gezichtsveld in orde

  • mannen

• verworven:

  • geel/blauw

  • visus en gezichtsveld afwijkend

  • neuritis optica: rooddesaturatie

testen efferente banen

• in licht, fellicht en halfdonker

• verwijdingsdefect in donker: Horner

• vernauwingsdefect in licht: Adie-pupil, n. 3 parese, farmacologisch

fysiologische aniscorie

verschil in grote in pupil bij alle fases

testen afferente banen

• RAPD test: swinging flash light, van onderen licht, van ene naar andere oog

• defect in os: lampje van rechts naar links. als het lampje rechts is is er sprake van vasoconstrictie. als het lampje dan naar het linker oog gaat zal er geen vasoconstrictie zijn maar dilatatie

neuritis optica

• jongvolwassenen, vrouwen

• desaturatie rood

• visusdaling over enkele dagen

• RAPD test positief, pijn bij oogbewegingen

• bevestigen: VEP: verlengde latentietijd

• herhaald → bleke papil (papilatrofie)

chiasma compressie

• heteronieme temporale gezichtsveld aantasting

• begint typisch bovenzijde temporaal

verhoogde intracraniele druk

• hoofdpijn achterzijde hoofd in ochtend, braken

• visuele obsceraties: wegvallen beeld na bukken

• fundoscopie: papiloedeem → papilatrofie en blindheid

• dubbelzien door n. abducens parese

• in het begin visus, pupilreacties en gezichtsveld normaal

AION

anterieure ischemische opticus neuropathie

• acute, pijnloze vermindering zicht, niet progressief

• A-AION:

  • geassocieerd met artritis temporalis

  • acuut, langdurige behandeling steroiden

  • klachten:

    • haarkampijn

    • kaakclaudicatio

    • koorts

    • proximale spierzwakte

  • bepaling: trombocyten, BSE, CRP

• N-AION:

  • geassocieerd met:

    • atherosclerose

    • OSAS

    • nachtelijke hypotensie

    • hypertensie

n. trigeminus

cornea sensibiliteit

efferente banen

• n oculomotorius (3): alle andere spieren en m. levator palpabrae en pupilvernauwing

• n trochlearis (4): m. obliquus superior

• n abducens (6): m. rectus lateralis

• n facialis (7)

n. abducens parese OD

• bij naar rechts kijken blijft rechter oog in het midden ipv naar lateraal

• dubbelbeelden, dan vaak draai van het hoofd → torticollis

• oorzaken:

  • microvasculair infarct

  • zeldzaam: neurologisch: benigne postvirale parese

n. oculomotorius parese OD

• bij naar links kijken blijft het rechteroog lateraal ipv naar mediaal

• schuin dubbelbeelden op elkaar omdat de m. obliquus superior het oog naar beneden trekt

• ptosis, wijde pupil, hoofd draaien

• oorzaak:

  • geen betrokkenheid van pupil - microvasculair infarct

  • wel betrokkenheid van pupil -aneurysma a. communicans posterior - urgent

hyperemetropie

• +

• oog is te kort, komt achter oog neer

myopie

• -

• te lang oog, komt voor het oog neer

• >-6, 30% meer kans op netvliesloslating

emmetropie

sterkte nul

astigmatisme

oog is niet rond

amblyopie

• lui oog

• verminderdere oogscherpte zonder pathologische oorzaak. Oog is achtergebleven in ontwikkeling

• oorzaken:

  • strabismus: hersenen schakelen een oog uit

  • refractie: door sterkte aan een oog

  • deprivatie: beeld wordt niet goed aangeboden, ptosis, cataract

• behandeling:

  • deprivatie: chirurgie

  • occlusie

  • juiste brilcorrectie

strabismus

• scheelzien

• tot 3e levensmaand normaal, continue unilateraal dan verdacht

• oorzaken:

  • refractieafwijking

  • gedecompenseerd latent scheelzien:

    • esoforie: scheel naar binnen

    • exoforie: scheel naar buiten

    • hyperforie: scheel naar boven

    • hypoforie: scheel naar onder

  • erfelijk

  • paralytisch

  • trauma

  • organisch

pseudostrabismus: lijkt scheel maar is niet scheel

latent scheelzien: bij aankijken niets te zien, bij afdekken of moe wel

manifest scheelzien: iemand kijkt maar met 1 oog

behandeling:

• recessie: werking oogspier verzwakt: bij esotropie

• resectie: werking oogspier versterkt

mydriasis

gedilateerde pupil

exotropie, esotropie

hypertropie, hypotropie

oog staat naar buiten, oog trekt naar binnen

hoogstand, laagstand

n. trochlearis parese

• m. obliquus superior

• verticaal scheelzien

ectropion

entropion

• ooglid naar buiten gedraaid

  • irritatie, tranen, rood oog cosmetisch

• ooglid naar binnen gedraaid

  • irritatie, beschadiging oog

granuloom

vaatreactie op irritatie

maligniteit bij oog

kenmerken:

• madarosis: verlies wimpergroei

• vast-elastisch

• irregulaire plekjes

• verstoring structuren in oog

• ruim vaatpatroon

• induratie: verharding

facialis parese

• zelfde zijde: laag hangen van wenkbrauw, niet sluiten oog, hangende mondhoek

• m. orbicularis uitval: niet meer knijpen oog

• tegen uitdroging: lubricatie, horlogeglasverband

orbita tumor/ontsteking

• risico blindheid door compressie, ontsteking, invasie n. opticus

• bij tumor/ontsteking: proptose: uitpuiling oog naar voren

• kan een ulcus cornea ontstaan:

  • behandeling: zalf + horlogeglasverband, evt. tarsorrhapthie

sinusitis

• jonge mensen, scherp gegrensd, zonder trauma

• proptose en weinig mobiliteit, dan snel behandeling starten

cellulitis orbitea

• diffuse ontsteking orbital vet en bindweefsel

• oorzaken: uitbreidende sinusitis, orbita fractuur, corpus alienum

• klachten:

  • koorts

  • bezinking

  • proptosis

  • pijn

  • visusdaling

  • dubbelbeelden

  • RAPD

• behandeling: AB en drainage

Graves orbitopathie

• auto-immuun: zwelling oogspieren en toename orbitair vet

• bij ziekte van Graves, soms schildklierproblemen

• roken = RF en verergende factor

• klachten

  actief:

  • pijn

  • roodheid

  • zwelling

  • toename ernst

  niet-actief:

  • proptosis

  • ooglidretractie

  • diplopie: dubbelbeelden

  • branden, fotofobie, tranen

• behandeling:

  • schildklierstoornis: prednison

  • bedreigde visie: hoge dosis methylprednison of arbitadecompressie

  • actief beeld: methylprednisolon of radiotherapie

  • niet-actief beeld: operatief

  • mild beeld: lubricantia

uveitis

• symptomen:

  • wazig zien

  • FOTOFOBIE

  • roodheid

  • vervorming/verkleving pupil

  • ontstekingscellen in voorste oogkamer

• meer vrouwen, 70% immuungemedieerd

• immuuncellen in oog

• soorten:

  • anterior

  • intermediair: glasachtig lichaam

  • posterior: vaatvlies en zenuwvlies

  • panuveitis: gehele uvea

  • scleritis: ook in harde oogrok

• oorzaken:

  • lokaal: idiopathisch

  • systeem: sarcoidose, HLA, reuma, darmziekten, bechet

  • overig: paraneoplastisch, reactieve med, maskerade

• fundusfoto: lekkende bloedvaten en bloedingen

• uveitis → glaucoom

• droge ogen: kunsttranen, zalf, cyclosporine oogdruppels

• staar: operatief

• hoge oogdruk: oogdrukverlagende druppels

endofthalmitis

ontsteking gehele oog

kan leiden tot blindheid

als gevolg van anti-VEGF

VUH

vogt …. vasculitis:

• blaas met vocht onder netvlies

behandeling: hoge dosis prednison

contusio bulbi

• oogschudding

• liever groot voorwerp

• anamnese:

  • oogbeweging: blow-out fractuur: niet naar boven kijken

  • visus

  • inspectie oogbol

  • oogdruk

  • vorm iris en pupil

  • huidsensibiliteit: aangedaan → n. infraorbitalis

  • crepitaties - oogkasfractuur

hyposphagma

• subconjunctivale bloeding

• onschuldig

hyphaema

• bloeding in oog

• inwendige schade

iridodialyse

• pupil niet meer rond

• iris basis afgescheurd

• gevaarlijk

cornea erosie

• tranen, pericorneale roodheid

• pijn

glasvochtmembraanloslating

• floaters (vlekken), mouches volantes (vliegjes), spinrag

• goede visus

• zichtbaar op OCT

ablatio retinae

• glasvochtmembraan laat niet helemaal los en kan gaan trekken aan retina → scheurtjes

• glasvocht kan onder retina komen → netvliesloslating

• klachten: LICHFLITSEN, flaoters, vliegjes, gordijn

• gezichtsuitval bij netvliesloslating, nasaal vaak

• oorzaak: myopie, pseudofakie, afakie, trauma

• behandeling: snelle operatie

• echo: kijken naar bloedingen

• bloeding: vitrectomie

maculagat

• glasvochtmembraan alleen nog vast bij macula, gaat trekken → gat

• klachten: geen kleuren zien, metamorfopsie, klachten achterste glasvochtloslating

• behandeling vitrectomie

• vaak vrouw rond 60

maculapucker

• glasvochtmembraan laat niet helemaal los van retina → membraan stug en vliesje ontstaat

• glasvocht gaat geleidelijk omhoog → een geleidelijke visusvermindering en metamorfopsie

proliferatieve diabetische retinopathie

• DM niet behandeld/goed gereguleerd

• wazig zicht

• hoge glucose → verstopte vaten en zwak want pericyten kapot.

• bloed stroomt in netvlies

• afvalstoffen ophoping in netvlies en ischemie → macula bedreigde tractie → neovascularisatie → bloedinkjes (persisterende glasvochtbloeding)