Bài 1: Nước Nga và Liên Xô (1918-1945)

Trình bày giai đoạn 1918-1920

-Sau thắng lợi CMT10 năm 1917, quân đội 14 nước đế quốc và các thế lực phản cách mạng trong nước mở cuộc đấu tranh vũ trang vào nước nga xô viết.

=> Nước Nga xô viết phải đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài trong những điều kiện khó khăn.

-Năm 1919, để đảm bảo lương thực cho hồng quân liên xô, chính quyền xô viết đã thực hiện chính sách “cộng sản thời chiến”:

-Nội dung:

+Nhà nước kiểm soát toàn bộ nền công nghiệp

+Trưng thu lương thực thừa của nông dân.

+Thi hành chế độ lao động cưỡng bức với toàn dân (từ 16-50 tuổi),..

-Mục tiêu:

+Tập trung nguồn lực, đảm bảo cung cấp đủ cho quân đội.

+Ổn định xã hội, bảo vệ chính quyền.

-Ý nghĩa: chính sách đã huy động tối đa mọi nguồn của cải, nhân lực của đất nước, tạo nền sức mạnh tổng hợp phục vụ cho cuộc chiến đấu chống thù trong giặc ngoài.

Trình bày giai đoạn 1920-1922

Bối cảnh:

-Năm 1920, nước nga xô viết bước vào thời kì xây dựng đất nước sau chiến tranh trong hoàn cảnh cực kì khó khăn:

+Kinh tế bị chiến tranh tàn phá nghiêm trọng

+Tình hình chính trị không ổn định, các lực lượng phản cách mạng điên cuồng chống phá, gây bạo loạn ở nhiều nơi.

=> Tháng 3/1921, đảng bôn se vích quyết định thực hiện chính sách kinh tế mới (NEP) do Lênin đề xướng.

Nội dung:

-Nông nghiệp: bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực thừa.

-Công nghiệp: chính phủ kiểm soát các ngành công nghiệp chính; cho phép tư nhân được thuê hoặc xây dưng nhà máy, nông trang quy mô nhỏ; khuyến kích đầu tư nước ngoài.

-Thương nghiệp: tư nhân được tự do buôn bán, trao đổi hàng hóa.

=> Chuyển từ nền kinh tế do nhà nước nắm độc quyền về mọi mặt sang nền kinh tế nhiều thành phần dưới sự kiểm soát của nhà nước.

Kết quả:

-Nước Nga xô viết từng bước vượt qua khủng hoảng, phục hồi kinh tế đời sống nhân dân được cải thiện.

-Tháng 12/1922, Liên Bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa xô viết được thành lập (Liên Xô) gồm 4 nước cộng hòa đầu tiên: Nga, Ukraine, Belarutxia, Ngoại Cáp ca dơ. Đến năm 1940, Liên Xô gồm 15 nước cộng hòa.

Ý nghĩa:

-Là một cống hiến lớn lao của lê nin vào lý luận và thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội khoa học

-Là chính sách đúng đắn của nhà nước vô sản trong thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội.

-Đảm bảo liên minh vững chắc về kinh tế và chính trị của giai cấp vô sản với giai cấp nông dân.

-Đảm bảo việc xây dựng nền tảng kinh tế của CNXH.

-Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu đối vơi công cuộc xây dựng CNXH ở nhiều nước trên tg.

Tác động của chính sách kinh tế mới đến VN

-Những năm đầu thập niên 80 của thế kỷ 20 có những nét tương tự bối cảnh liên xô những năm 20 của thế kỷ 20. Khi đó, nhiều đường nét của chính sách kinh tế mới được vận dụng và kế thừa thành công ở đổi mới của vn từ đại hội lần thứ vi của đảng (2/1986)

-Với hơn 30 năm đổi mới, đảng ta đã vận dụng phát triển một cách sáng tạo chính sách kinh tế mới của lê nin trong việc phát triển kinh tế nhiều thành phần, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xhcn, tích cực và chủ động hội nhập quốc tế phù hợp với điều kiện cụ thể của nước ta. DO vậy, đã gặt hái được nhiều thành quả quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế và xã hội, nâng cao honw vị thế của vn trên thương trường quốc tế, tạo ra cơ sở và tiền đề quan trọng đưa nước ta phát triển nhanh và mạnh.

Nhận xét về chính sách kinh tế mới

-Thực chất chính sách kinh tế mới là sự chuyển đổi từ nền kinh tế do nhà nước nắm độc quyền, bao cấp sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần có sự điều tiết của nhà nước.

-Hoàn thành khôi phục kinh tế, ổn định chính trị xã họi, nhân dân tin vào chính phủ.

-Củng cố vững chắc khối liên minh công nông đồng thời tạo tiền đề cho các dân tộc liên minh với nhau hình thành liên bang công hòa xã hội chủ nghĩa xô viết.

-Chính sách kinh tế mới đã để lại nhiều bài học đối với xây dựng CNXH ở một số nước trên thế giới như cải cách ở TQ (1978), đổi mới ở VN (1986

Nước Nga Xô viết từ năm 1925-1941

a.Bối cảnh:

-Sau khi hoàn thành khôi phục kinh tế, từ 1925-1942, Liên xô tiến hành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội thông qua kế hoạch 5 năm với nhiệm vụ công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa và tập thể hóa nông nghiệp. -Kế hoạch 5 năm lần 3 đang thực hiện buộc phải dừng lại cho Đức tấn công. Từ 1941-1945, Liên Xô tiến hành cuộc chiến tranh vệ quốc.

b.Thành tựu:

-Công nghiệp : sản xuất công nghiệp nặng liên xô đứng thứ 1 châu âu và đứng thứ 2 thế giới vượt qua anh, pháp, đức (1937).

-Nông nghiệp:

+thành công trong tập thể hóa nông nghiệp với 2 hình thức chính là nông trang tập thể và nông trường quốc doanh.

+Cơ giới hóa thành công trong sản xuất nông nghiệp.

-Xã hội:

+xóa bỏ nạn mù chữ, trường cấp tiểu học cơ sở được mở rộng toàn quốc, trường trung học cơ sở được mở ở các thành phố, khoa học tự nhiên và khoa học xã hội phát triển.

+Xây dựng thành công văn hóa mới xã hội chủ nghĩa, đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực văn học, nghệ thuật.

Hạn chế:

-Nóng vội, thiếu tính dân chủ trong quá trình tập thể hóa nông nghiệp.

-Chưa chú trọng đúng mức đến việc nâng cao đời sống nhân dân.

-Mất cân đối giữa công nghiệp nặng và công nghiệp nhẹ, giữa nông nghiệp và công nghiệp.

Ý nghĩa Kế hoạch 5 năm

-Liên Xô bước đầu xây dựng được cơ sở vật chất-kĩ thuật cho chủ nghĩa xã hội. Từ một nước nông nghiệp lạc hậu trở thành một cường quốc công nghiệp, một nền nông nghiệp được cơ giới hóa.

-Bộ mặt đất nước xô viết có sự thay đổi sâu sắc trong tất cả các lĩnh vực, đời sống vật chất, tinh thần nhân dân được nâng cao.

-Tăng cường sức mạnh đất nước:

+Từng bước phá vỡ chính sách bao vây, cô lập của các nước phương Tây: trong vòng 4 năm, Liên Xô đã được các cường quốc tư bản: Anh, Pháp, Đức, Ý, Nhật lần lượt công nhận và đặt mối quan hệ ngoại giao. Năm 1933, Mĩ công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô.

+Tiến hành cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại (41-45)

-Vai trò và uy tín của Liên Xô ngày càng được nâng cao trên thương trường quốc tế