H3.3: K&J met een verslaving

TAD

tabak, alcohol, drugs

drug

een psychotrope stof die het gedrag, het gevoel en de waarneming verandert, met dat doel wordt ingenomen en kan leiden tot afhankelijkheid (‘verslavend’ werken)

uppers: stimulantia

• zorgen voor energie, je blij/prettig voelen, euforie

• legaal voorbeeld: cafeïne

• methylfenidaat (rilatine)

• illegaal voorbeeld: cocaïne

downers (verdovende middelen)

• laten je suf, moe voelen, zorgt voor ontspanning, verdoving, maakt je slaperig

• opioïden: sterker dan verdovende middelen bv. heroïne, codeïne, fentanyl

• benzodiazepinen: bv. diazepam, temazepam, xanax

• legaal voorbeeld: alcohol

• illegaal voorbeeld: heroïne, cannabis

hallucinogenen (bewustzijnsveranderde middelen)

• maten je dingen waarnemen (zien/horen) die er niet zijn

• illegaal voorbeeld: LSD

• dissociatieven: bv. ketamine

extra:

• empathogenen

• dissociatieven

empathogenen

bekendste illegale voorbeeld: MDMA

dissociatieven

• technisch gezien een subgroep van hallucinogenen

bv. ketamine: is een upper, downer, als dissociatief

• scheiding tussen lichaam en geest

• geest gaat weg op dat moment

• bv. in tijd of in ruimte reizen

welke middelen worden het meest gebruikt bij schoolgaande jeugd?

• tabak (alles van nicotineproducten)

• drugs: cannabis (wiet)

• alcohol

verschil tussen snus en nicotinezakjes

• snus: tabak en nicotine

• nicotinezakjes: enkel nicotine

  • geen tabak

vapen

• tabaksproduct

• e-sigaret

  • verhit vloeistof (e-liquid) tot een damp

  • oorspronkelijk gemaakt als alternatief voor roken of als hulpmiddel om te stoppen

• geen tabak maar nicotine kan wel

• minder schadelijk voor het lichaam dan sigaret, maar nog steeds verslavend

• verschillende soorten

  • shisha pen

  • e-sigaret of vape: wegwerkvape of soms hervulbaar reservoire

  • smart-vapes

    • kruising tussen smartphone en een vape

    • zet specifiek aan tot verslaving

snus en nicotinezakjes

• tabaksproduct

• oorsprong: Zweden

• zakje steekt men onder de lip als alternatief voor roken

• snus: tabak en nicotine

• nicotinezakje: enkel nicotine, geen tabak

• minder schadelijk, maar nog steeds verslavend

sigaretten: wet

• verboden in gesloten publieke ruimtes en perimeter van 10 meter

• Verkoop verboden onder 18 jaar

• Reclame is verboden

vapes: wet

• Verboden in gesloten publieke ruimtes en perimeter van 10 meter

• Verkoop verboden onder 18 jaar

• Reclame is verboden

• Vloeistofinhoud max 10ml + concentratie nicotine max 20 mg/ml

snus en nicotinezakjes: wet

• Nicotinezakjes – soortgelijke producten = wettelijk verbod op reclame en verkoop aan –18 en +18

• Snus = tabaksproduct en verboden in EU (uitz: Zweden)

cannabis/marihuana

• straatnaam: Weed

  • henneplant

  • vrouwelijke bloemtoppen

  • THC: roes en high > zorgt voor de werking

  • CBD > verdovend

• hasj

  • straatnaam: shit, hasjesj

  • zwart, bruine kleur

  • het zijn geperste hard bloemtoppen

cannabis innemen: hoe wordt het gebruikt

• roken: joint

• eten: spacecake

• drinken: in thee

cannabis mag helemaal niet van de wet

• verboden product en elk bezit, teelt, … is strafbaar = illegaal

• zowel voor -18 als +18

• sinds 2005: laagste vervolgingsprioriteit

  • in beslag nemen + boete (voor +18jaar)

  • bezit voor persoonlijk gebruik (minder dan 3 gram en 1 plant) > vereenvoudigd vp

  • bij verzwarende omstandigheden, verstoring van de openbare orde op bij tekenen van problematisch gebruik wordt wel vervolgd (bv. in de buurt van een school, halte van openbaar vervoer, park of plaats waar veel minderjarigen komen, …)

alcohol

• ethanol

• kleurloze vloeistof

• ontstaat uit de gisting van fruit of organen waardoor suiker in alcohol wordt omgezet

• bier uit gerst

• wijn uit druiven

• temperatuur en hoeveelheid suiker bepalen hoe snel en hoe veel alcohol er ontstaat

alcohol: wetgeving

• vanaf 16 jaar

• geen sterke drank onder 18 jaar

• bier en wijn: 16-18 jaar

• alle dranken: 18

• geen alcohol: onder 16 jaar

gameverslaving

= gedragsverslaving = een dwangmatige behoefte om een bepaald gedrag uit te voeren/te herhalen

• geen officiële diagnose

  • wel toegevoegd in DSM-5

fases gamegedrag

• verantwoord gamen

• risicovol gamen

• problematisch gamen

verslavingspyramide

1. eerste kennismaking: eerste keer gebruiken

2. experimenteel gebruik: CGG grijpt in

3. sociaal gebruik: we gaan uit, is leuk en gezellig; CGG grijpt in

4. overmatig gebruik: niet enkel in sociale setting, bepaalde setting of tijden, maar ook op andere plekken

5. verslaving: kunnen niet meer zonder

DSM-5 criteria verslaving

• Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was

• Meerdere mislukte pogingen gedaan om te minderen of te stoppen

• Veel tijd nodig hebben voor het gebruik en herstel

• Sterk verlangen voelen om te gebruiken

• Door gebruik tekortschieten op werk, tijdens studie of thuis

• Blijven gebruiken ondanks dat het problemen meebrengt op het relationele vlak

• Hobby’s, sociale activiteiten of werk opgeven door gebruik

• Voortdurend gebruiken, zelfs als iemand daardoor in gevaar komt

• Voortdurend gebruiken, ondanks dat iemand weet dat het gebruik lichamelijke of psychische problemen met zich meebrengt of verergert

• Grotere hoeveelheden nodig hebben om het effect nog te voelen (tolerantie)

• Onthoudingsverschijnselen ervaren, die minder hevig worden door meer te gebruiken

prenataal: alcohol

Zorgt voor verminderde vruchtbaarheid (ook bij mannen)

• Baby breekt alcohol af in hersenen

• Grotere kans op

  • Vroeggeboorte of een te licht geboortegewicht

  • Schade aan hersenen of andere organen

  • Cognitieve beperking, epilepsie, overactiviteit...

  • FAS/FASD

prenataal: roken en cannabis

• Verminderde zuurstoftoevoer en voedingstoffen

• Gevolgen:

  • Kind is vatbaar voor ziektes en infecties, maar ook op oudere leeftijd

  • Bloedingen bij geboorte, vroeggeboorte

  • Verminderde longfunctie (bv. astma)

  • Nadelige gevolgen voor hart en bloedvaten

geboorte: alcohol

• Borstvoeding

  • als baby geboren wordt en drinkt > komt via moedermelk bij de baby

• Mogelijke gevolgen

  • Lagere melkproductie

  • Verminderde groei

  • Grotere kans op wiegendood want alcohol is een verdovend middel

geboorte en kindertijd: roken

• Secondhand smoke/passief roken = rook van een ander komt in eigen lichaam terecht

• Thirdhand smoke = residu die op oppervlakten blijft hangen

kindertijd

Gedragsmatig

• Modelling van de ouder(s)/voogd/begeleider

• Ouder(s)/voogd/begeleider als voorbeeldfiguur voor het kind

  • bv. zeggen dat ze niet mogen roken en dan zelf roken

hulpverlening

• GRIP voor KOAP

  • online tool van de druglijn

  • welke impact heeft het gebruik van mijn ouder op mijn leven

hulpverlening als je ouder drinkt/drugs gebruikt

• voor KOAP

• alcohol: afzonderlijke boekjes voor -14 en +14

• Drugs; enkel +14

• Belangrijkste periode is adolescentieperiode

1ste graad SO

• 12-14 jaar

• preventief werken rond

  • alcohol en roken

  • niet: gamen/gokken

  • invloed van vrienden: wel

welke materialen voor 1ste graad SO?

• nognito: leerlingen schatting laten maken > juiste antwoord tonen

• crush: info geven, kan dit of kan dit niet, individuele opdracht: beoordelen individueel verschillende uitspraken, groepsgesprek, feiten en fabels

2de graad SO

14-16 jaar

• preventief werken rond: alcohol en roken

• niet: gamen/gokken

• niet: drugs

• vriendschap

3de graad SO

16-18 jaar

• preventief werken rond: alcohol, roken, gokken

• niet: gamen

• niet: drugs

het volwassen leven

Preventie blijft belangrijk, maar...

• Zeer lage prevalentie van aanvangsleeftijd na 25 jaar

herkennen van signalen (druggebruik): algemene gedragsveranderingen

• plotse veranderingen in gemoedstoestand

• verlies van interesse in school en hobby’s

• plotse verandering van vriendenkring

• niet nakomen van afspraken

• gebruik van termen uit het drugjargon

herkennen van signalen (druggebruik): specifieke gedragsveranderingen op school

• vaak spijbelen

• dalende of wisselende schoolprestaties

• verwaarlozing van taken, vergeetachtigheid

herkennen van signalen (druggebruik): fysieke signalen

• perioden van extreme opgewondenheid of sufheid

• slapeloosheid

• vaak ziek zijn of een ziek voorkomen hebben

• vermoeidheid of slaperig zijn

• dragen van een zonnebril, maskerende parfums

• rode ogen > kan door cannabis, maar ook door hooikoorts

herkennen van signalen (druggebruik): aantreffende verdachte voorwerpen

• blaadjes om te tollen

• pijpjes, lepels, aluminiumfolie met restanten op

• pillen, tabletjes zonder merkteken