G.3 – Hitler en de Tweede Wereldoorlog

– Begrippen & Kernpunten

Verdrag van Versailles

• Vredesverdrag na WOI dat Duitsland zware straffen oplegde (grondgebied verliezen, leger beperken, herstelbetalingen).

  • Hitler vond het oneerlijk en wilde het afschaffen.

Hitlers doelen

• Groot-Duitsland: alle Duitstaligen in één staat.

• Lebensraum: uitbreiding naar Oost-Europa voor “Arisch ras”.

• In Mein Kampf: verovering van Sovjet-Unie als hoofddoel.

1935

Dienstplicht

Illegaal volgens Versailles, maar niemand durft in te grijpen

Saarland 1935

• Referendum → 91% wil bij Duitsland.

• Legale annexatie.

Bezetting Rijnland

1936

• Verboden door Versailles.

• Geen reactie van VK/Frankrijk → Hitler voelt zich onaantastbaar.

As Rome–Berlijn

• Bondgenootschap met Italië.

• Duitsland steunt Italië in Ethiopië (wapenhandel) → wederzijdse steun.

Bondgenootschap met Japan

beloven om samen tegen de communistische USSR op te treden, als hij ook terug steun krijgt van hen. 

Anschluss

03/1938

-> Oostenrijk wordt onderdeel van Duitsland, veel Oostenrijkers juichen Hitler toe.  

Sudetenland

Tsjechoslowakije

• 4 miljoen Duitstaligen.

• Hitler beweert dat ze slecht behandeld worden → propagandatruc.

Conferentie van München

1938

• Hitlers eis: Sudetenland.

• VK en Frankrijk geven toe → appeasement.

• Hitler belooft niets meer te eisen.

• Chamberlain: “Peace in our time.”

Appeasementpolitiek

= politiek van toegeven om oorlog te vermijden. 

• Toegeven aan Hitler om oorlog te vermijden.

• Bereikt hoogtepunt in München.

• Breekt in 1939 definitief

Bezetting Tsjechoslowakije

1939

• Hitler verbreekt zijn belofte.

• HEEL Tsjechoslowakije wordt vazalstaat (schijn-onafhankelijk, maar onder Duits gezag).

• VK en Frankrijk beseffen dat appeasement niet werkt.

Polen als volgend doelwit

• Hitler wil Danzig en de Poolse corridor terug

• De Poolse corridor was een strook land die Duitsland na WOI verloor aan Polen, waardoor Duitsland in twee delen werd gesplitst. Hitler wilde dat gebied terug omdat het volgens hem ‘Duits’ was en omdat hij via Danzig en de corridor een rechtstreekse verbinding met Oost-Pruisen wilde herstellen. 

Dreiging tweefrontenoorlog

• Bij aanval op Polen:

  • VK en Frankrijk zouden ingrijpen in het westen.

  • USSR mogelijk in het oosten.

• Duitsland vreest oorlog op twee fronten tegelijk.

Waarom zou USSR Polen verdedigen?

Stalin vreesde Hitler en wilde Polen als buffer tussen Duitsland en de USSR. 

Waarom waren Hitler en Stalin vijanden?

• Fascisme vs. communisme (ideologische vijanden).

Molotov-Ribbentrop-pact

1939

• Officieel: niet-aanvalsverdrag Duitsland–USSR.

• Geheime bijlage: verdeling van Oost-Europa (Polen in twee delen).

Waarom sloten ze toch het Molotov-Ribbentrop-pact? 

• Hitler: één front tegelijk, Polen veilig aanvallen.

• Stalin: oorlog uitstellen, gebieden winnen.

Begin van WOII

• 1/9/1939: Duitsland valt Polen binnen (Blitzkrieg).

• 3/9/1939: VK & Frankrijk verklaren Duitsland de oorlog.

• USSR valt Polen binnen vanuit het oosten.

• Polen wordt snel veroverd.

Slag om Engeland

1940

• Churchill wordt premier.

• Duitse luchtmacht probeert VK te breken.

• Britse luchtmacht houdt stand.

• Eerste grote Duitse nederlaag.

Na de oorlog: erfenis van appeasement

• Symbool van zwakte en naïviteit.

• Churchill krijgt gelijk: toegeven maakt agressors sterker.

• Historicus Geert Mak nuanceert:

  • Uitstel door München gaf VK tijd om te herbewapenen → cruciaal voor Slag om Engeland.

  • Duitsland profiteerde van Tsjechische wapens en fabrieken.

Appeasement in latere politiek

• 1990: Bush sr. vergelijkt Saddam Hoessein met Hitler.

• 2003: Bush jr. verwijst naar appeasement voor oorlog in Irak.

• 2021: Biden vergeleken met Chamberlain bij terugtrekking Afghanistan.

• “Appeasement” = geladen term geworden → synoniem voor gevaarlijke toegeeflijkheid.