pojęcia wrzesień 2023

współczesność

współczesność

epoka obejmująca lata po roku 1989 do dzisiaj, są to fakty i zdarzenia dziejące się na naszych oczach

żelazna kurtyna

mur berliński jako symbol; została nią podzielona Europa, której jedna strona była komunistycznymi krajami pod przewodnictwem ZSRR, a druga - demokratycznymi ze Stanami Zjednoczonymi na czele. Stała się ona bezpośrednią przyczyną II WŚ

feminizm

ruch społeczny walczący o prawa kobiet, a także o brak dyskryminacji, zakłada, że kobiety powinny mieć wiele innych praw

alterglobaliści

ludzie sprzeciwiający się korzyściom procesu globalizacji

społeczeństwo otwarte

zlikwidować granice; każdy może być wszystkim; każdy może mieć prawo do wszystkiego, brak ograniczeń

globalizacja

wszystko jest dostępne dla wszystkich, upodabnianie się do większości, upowszechnienie czegoś dla każdego

makdonalizacja

umasowienie, nastawianie na szybkość, dostępność, zatarcie kultury na wzór czegoś co jest dostępne dla wszystkich; kultura obliczona dla wszystkich

Literacka Nagroda Nobla - Polacy

1980 - Czesław Miłosz

1996 - Wisława Szymborska

2019 - Olga Tokarczuk (za 2018)

Pokojowa Nagroda Nobla

Lech Wałęsa - 1983

zimna wojna

napięte stosunki polityczne, ideologiczne i gospodarcze między USA i ZSRR po II wojnie światowej;

Jesień Ludów

1989, zapoczątkowana strajkami w Polsce, państwa z bloku sowieckiego odłączyły się od Moskwy; w tych krajach przeprowadzono wolne wybory, powołano demokratyczne rządy i zmieniono system gospodarczy, rozpoczęła się integracja z Zachodem

Wojna z terroryzmem

Została zapoczątkowana poprzez atak terrorystyczny na World Trade Center w Nowym Jorku 11 września 2001 r. Jej etapy rozgrywały się w Iraku i Afganistanie oraz Madrycie, Bali, Paryżu, Nicei i Brukseli.

odwilż

złagodzenie polityki w różnych dziedzinach życia; doszło do niej po śmierci Józefa Stalina

Praska Wiosna

projekt stworzenia ,,socjalizmu z ludzką twarzą”, została przerwana w 1968 roku, poprzez interwencję państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji

opozycja demokratyczna

działająca w latach 70, w podziemiu (w Polsce Komitet obrony Robotników); jego najważniejszą konsekwencją było powstanie niezależnego, ruchu wydawniczego bez cenzury - drugiego obiegu tekstów kultury

Rozpad ZSRR i bloku sowieckiego

1991

młodzieżowa rewolta

bunty studenckie, podsycane protestami przeciwko wojnie wietnamskiej prowadzonej przez USA;

rewolucja obyczajowa dotycząca seksualności, ubioru i swobody zachowania

wielokulturowość

wymusza tolerancję dla odmienności i sprzyja wymianie idei, z drugiej strony - stwarza nieznane wcześniej problemy z asymilacją imigrantów w obcym społeczeństwie

rewolucja informatyczna

rozpoczęła się na początku lat 90 XX w. wraz z upowszechnieniem komputerów osobistych i rozwojem internetu. Łatwość przekazywania informacji przyczyniła się do większej demokratyzacji (rewolucje w świecie arabskim rozpoczeły się od umawiania się w mediach społecznościowych)

uzależnienie od internetu

zagrożenie zwłaszcza wśród młodych ludzi

ruchy ekologiczne

zwracają uwagę na niebezpieczeństwa płynące z eksploatacji zasobów naszej planety i apelują o ochronę środowiska naturalnego przed szkodliwą działalnością człowieka

migracje ludności

spowodowane przez zmiany granic po II wojnie światowej (dostaliśmy terytoria na zachodzie i północy należące do Niemiec)

komuniści

przejęli władzę w odrodzonym państwie, korzystali ze wsparcia wojsk sowieckich, likwidowali elementy demokratycznego systemu i gospodarki, nanieśli cenzurę na środki masowego przekazu, rozbudowali aparat represji

wybuch społecznego niezadowolenia

przyczyna - braki w zaopatrzeniu, niska jakość towarów, ucisk polityczny

związek zawodowy ,,Solidarność”

Lech Wałęsa jako przewodniczący, powstał w wyniku strajków, a także w obronie praw pracowników

stan wojenny - noc 12-13 grudnia 1981

wprowadzony poprzez duże zainteresowanie ludzi ruchem społecznym Solidarność (10 mln) - obowiązywała godzina milicyjna, zawieszono zajęcia w szkołach i zamknięto granice

obrady Okrągłego Stołu (4 czerwca 1989)

w ich wyniku odbyły się w Polsce częściowo wolne wybory, które zakończyły komunizm w kraju