Dzień 1: Modrzewski, Locke, Grocjusz, Austin

Andrzej Frycz Modrzewski

- Renesansowy pisarz polityczny, reformator z Polski

- Dzieło: O naprawie Rzeczypospolitej („De Republica emendanda”)

- Postulował:

• Równość wszystkich wobec prawa (w tym chłopów i mieszczan)

• Sprawiedliwość społeczną i reformę ustroju

• Powszechną, państwową edukację

• Reformę Kościoła, podporządkowanie go państwu

• Ograniczenie kary śmierci, tylko dla najcięższych przestępstw

• Wzmocnienie władzy królewskiej i ograniczenie samowoli szlachty

• Wojna jako ostateczność – tylko w obronie

- Idea silnego państwa prawa opartego na sprawiedliwości i zgodzie społecznej

John Locke

- Angielski filozof, prekursor liberalizmu politycznego i ekonomicznego

- Dzieła: Dwa traktaty o rządzie, List o tolerancji

- Główne idee:

• Podział władzy na wykonawczą i ustawodawczą

• Umowa społeczna – państwo powstaje, by chronić prawa naturalne (życie, wolność, własność)

• Prawo własności wynika z pracy – człowiek „miesza swój trud z rzeczą”

• W razie tyranii – prawo ludu do buntu i obalenia władzy

• Stan natury – ludzie są wolni i równi, ale potrzebują rządu dla bezpieczeństwa

• Państwo to racjonalny twór, chroniący jednostkę

- Promował tolerancję religijną i ograniczoną władzę państwa

Hugo Grocjusz

- Holenderski prawnik, prekursor nowożytnego prawa międzynarodowego i prawa natury

- Dzieła: O prawie wojny i pokoju, O wolności mórz

- Główne idee:

• Prawo natury istnieje niezależnie od Boga – opiera się na rozumie

• Cztery podstawowe prawa natury:

- poszanowanie cudzej własności

- oddanie cudzej rzeczy (ze zwrotem zysków)

- dotrzymywanie umów

- karanie przestępstw

• Wojna to ostateczność – musi być sprawiedliwa i humanitarna

• Wolność mórz – sprzeciw wobec monopoli Hiszpanii i Portugalii

• Uznawał niewolnictwo i nierówność państw (co sprzyjało kolonializmowi)

• Władza pochodzi od ludu – zawierana jest umowa, której nie można dowolnie zerwać

• Trzy rodzaje władzy: nad sobą (wolność), nad innymi, nad rzeczami

John Austin

- Twórca klasycznego pozytywizmu prawniczego

- Dzieło: Wykłady o jurysprudencji

- Główne idee:

• Prawo to rozkaz suwerena, zabezpieczony sankcją, skierowany do poddanych

• Suwerenność: nieograniczona, niepodzielna, ciągła

• Suweren in iure – podstawa prawna

• Suweren de facto – rzeczywista władza

• Moralność nie ma wpływu na prawo, chyba że suweren sam tak zdecyduje

• Dopuszczał rządy despotyczne

• Cztery rodzaje prawa:

- boskie

- pozytywne

- pozytywna moralność

- figuratywne