economie hoofdstuk 8 - Publieke Goederen en Gemeenschappelijke Hulpbronnen

Wat is het gevolg als goederen gratis beschikbaar zijn?

Als goederen gratis zijn, ontbreken marktmechanismen die zorgen voor een efficiënte toewijzing. Private markten kunnen niet garanderen dat de benodigde hoeveelheden worden geproduceerd en geconsumeerd.

Hoe worden de meeste goederen in de economie toegewezen?

De meeste goederen worden toegewezen via een marktmechanisme, waarbij prijzen zorgen voor een maximale welvaart voor producenten en consumenten.

Wat kan de overheid doen bij marktfalen door gratis goederen?

Bij marktfalen door gratis goederen kan overheidstussenkomst het economisch welzijn verhogen door de productie en consumptie te reguleren.

Waarmee worden goederen in de economie ingedeeld?

Goederen worden ingedeeld op basis van twee kenmerken:

1. Is het gebruik exclusief/uitsluitbaar?

2. Brengt het goed rivaliteit met zich mee?

Wat betekent "exclusief/uitsluitbaar"?

Een goed is exclusief/uitsluitbaar als je kunt voorkomen dat mensen het gebruiken. Eigendomsrechten moeten worden verworven, vaak door betaling.

Wat is rivaliteit bij goederen?

Rivaliteit betekent dat het gebruik van een goed door één persoon het genot van een ander vermindert.

Noem de vier soorten goederen in de economie.

1. Private goederen

2. Publieke goederen

3. Gemeenschappelijke hulpbronnen

4. Natuurlijk monopoli

Wat zijn private goederen? Geef een voorbeeld.

Private goederen zijn exclusief/uitsluitbaar en rivaliserend.

Voorbeeld: Frambozen, kleding, tolwegen met file.

Wat zijn publieke goederen? Geef een voorbeeld.

Publieke goederen zijn niet exclusief/uitsluitbaar en niet rivaliserend.

Voorbeeld: Landsverdediging, kennis, tolvrije weg zonder file.

Wat zijn gemeenschappelijke hulpbronnen? Geef een voorbeeld.

Gemeenschappelijke hulpbronnen zijn niet exclusief/uitsluitbaar, maar wel rivaliserend.

Voorbeeld: Visgronden, tolvrije weg met file, gratis stadspark op een drukke dag.

Wat is een natuurlijk monopolie? Geef een voorbeeld.

Een natuurlijk monopolie is exclusief/uitsluitbaar, maar niet rivaliserend.

Voorbeeld: Brandweer, kabel-TV, tolweg zonder file.

Hoe worden goederen geclassificeerd in een tabel?

Wat zijn gratis goederen?

Gratis goederen zijn goederen zonder eigendomsrechten. Ze zijn vrij beschikbaar en hun analyse sluit aan bij de studie van externaliteiten.

Hoe verschillen publieke goederen en gemeenschappelijke hulpbronnen qua externaliteiten?

• Publieke goederen: Personen ondervinden een voordeel zonder te betalen (positieve externaliteit).

• Gemeenschappelijke hulpbronnen: Personen ondervinden een nadeel zonder compensatie (negatieve externaliteit).

Wat kan de overheid doen bij gratis goederen?

De overheid kan tussenkomen om marktfalen door externe effecten op te lossen, bijvoorbeeld door regulering, belastingen of het aanbieden van het goed, om economisch welzijn te verhogen.

Wat zijn publieke goederen?

Publieke goederen zijn niet exclusief/uitsluitbaar en niet rivaliserend. Ze zijn gratis beschikbaar en het gebruik door één persoon vermindert het genot van anderen niet.

Wat is het free-rider probleem?

Het free-rider probleem treedt op wanneer personen genieten van een publiek goed zonder ervoor te betalen, omdat ze aannemen dat anderen zullen betalen, waardoor private markten deze goederen niet efficiënt aanbieden

Hoe kan de overheid het free-rider probleem oplossen?

De overheid kan:

1. Het publieke goed aanbieden als de totale opbrengsten de kosten overtreffen.

2. Zorgen dat iedereen profiteert als de gemiddelde waarde van het goed groter is dan de gemiddelde belasting.

Noem vier voorbeelden van publieke goederen.

• Landsverdediging

• Onderzoek

• Bestrijden van armoede

• Gratis rustige stadsparken

Zijn vuurtorens publieke goederen?

Ja, vuurtorens worden vaak als publieke goederen beschouwd, omdat ze niet exclusief/uitsluitbaar zijn (schepen kunnen vrij gebruikmaken van het licht) en niet rivaliserend zijn (gebruik door één schip vermindert het nut voor anderen niet).

Wat zijn gemeenschappelijke hulpbronnen?

Gemeenschappelijke hulpbronnen zijn niet exclusief/uitsluitbaar, maar wel rivaliserend. Ze zijn gratis beschikbaar, maar gebruik door één persoon vermindert het genot van anderen.

Wat is de Tragedie van de Gemeenschappelijke Eigendom?

De Tragedie van de Gemeenschappelijke Eigendom beschrijft hoe individuen gemeenschappelijke hulpbronnen overmatig gebruiken, wat het nut voor anderen vermindert, zoals bij collectieve graaslanden in een middeleeuwse stad.

Welke acties kunnen de Tragedie van de Gemeenschappelijke Eigendom aanpakken?

Mogelijke acties:

1. Beperking van het aantal gebruikers.

2. Heffen van een belasting.

3. Veilen van gebruiksrechten.

Hoe kan de overheid de negatieve externaliteiten van gemeenschappelijke hulpbronnen aanpakken?

De overheid kan:

1. Reglementering invoeren.

2. Belastingen heffen.

3. Het goed privatiseren.

Noem vier voorbeelden van gemeenschappelijke hulpbronnen.

• Olievelden

• Wegen met file

• Visgronden

• Zuivere lucht en water

Waarom is de koe niet met uitsterven bedreigd?

Door eigendomsrechten. Koeien zijn privaat bezit, waardoor eigenaren ze beheren en overexploitatie wordt voorkomen.

Waarom falen markten bij afwezigheid van eigendomsrechten?

Zonder eigendomsrechten heeft niemand wettelijke controle over een goed, wat leidt tot inefficiënte allocatie van middelen en marktfalen.

Hoe kan de overheid marktfalen door afwezigheid van eigendomsrechten oplossen?

De overheid kan:

1. Rechten verkopen om eigendomsrechten te definiëren.

2. Privaat gedrag reguleren.

3. Het goed zelf aanbieden.